จะหลุดพ้นวิกฤตการณ์การเงินได้อย่างไร ?

จะหลุดพ้นวิกฤตการณ์การเงินได้อย่างไร ?

นิตยสารผู้จัดการ( กรกฎาคม 2531)

กลับสู่หน้าหลัก

แม้ว่าสถานการณ์ตลาดหุ้นหลัง BLACK MONDAY ในปัจจุบันจะไม่เอื้ออำนวยให้บริษัทที่ต้องการเพิ่มทุนด้วยการจดทะเบียนกับตลาดหลักทรัพย์แล้วเสนอขายหลักทรัพย์แก่นักลงทุนแต่นั่นไม่ได้หมายถึง "ทางตัน" เสมอไปยังมียุทธวิธีทางการเงินให้บริษัทเหล่านี้เลือกใช้เพิ่มทุน "ขัดตาทัพ" อีกหลายวิธีก่อนจะสบโอกาสเหมาะได้เข้าตลาดหลักทรัพย์จริงในอนาคต

จากเหตุการณ์ BLACK MONDAY เมื่อจันทร์ที่ 19 ตุลาคมปีก่อนทำให้บริษัทมากมายโดยเฉพาะที่มีกิจการขนาดเล็กและกำลังขยายตัวซึ่งอยู่ในภาวะจำเป็นต้องเพิ่มทุนด้วยโครงการจะเข้าจดทะเบียนกับตลาดหลักทรัพย์แล้วเสนอขายหลักทรัพย์ครั้งแรก (INITIAL PUBLIC OFFERINGS) หรือ IPO แก่นักลงทุนต้องชะงักงันไปตาม ๆ กัน

แต่บริษัทเหล่านี้ไม่ถึงกับสิ้นหวังเสียทีเดียว เมื่อ JEREMY WIESEN ศาสตราจารย์สาขาวิชากฎหมายธุรกิจประจำ NEW YORK UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF BUSINESS ADMINISTRATION ซึ่งในอดีตเคยเป็นประธานกรรมการบริหารของ FINANCIAL NEWS NETWORK, INC. ได้เสนอแนะในบทความเรื่อง HOW ENTREPRENEURS CAN SURVIVE CAPITAL CRISES ที่บอกถึงทางอยู่รอดของกิจการไปพลาง ๆ รอเวลาจะเข้าตลาดหลักทรัพย์ในโอกาสต่อไปด้วยยุทธวิธีทางการเงิน 2 มาตรการหลักคือปรับโครงสร้างของ IPO และแสวงหาแหล่งเงินทุนใหม่ ๆ

ปรับโครงสร้าง IPO

ที่เป็นอยู่ทุกวันนี้แม้ว่าจะมีไม่กี่บริษัทที่ได้จดทะเบียนเข้าตลาดหลักทรัพย์สำเร็จ แต่ผู้ประกอบการที่ยังไม่มีโอกาสอย่างนี้ก็ไม่ควรนิ่งดูดาย ควรติดต่อกับบริษัทรับประกันการขายหลักทรัพย์หรือ UNDERWRITER ตลอดเวลาเพื่อให้บริษัทของตนอยู่ในฐานะดีที่สุดเวลาได้เข้าตลาดหลักทรัพย์สำเร็จ ในโอกาสต่อไป เพราะในช่วงก่อนเกิด BLACK MONDAY บริษัททั่วไปที่มีโครงการขยายกิจการหรือเพิ่มทุนมักจะมีฐานะเป็นที่ยอมรับกันอยู่แล้วโดยเฉพาะในสายตาของ UNDERWRITER

แต่หลัง 19 ตุลาคมที่ความเชื่อมั่นและศรัทธาการลงทุนในตลาดหุ้นพังทลายลงแทบไม่เหลือ โครงการ IPO ที่ร่างหรือกำหนดไว้แต่เดิมจึงควรได้รับการปรับเปลี่ยนเสียใหม่เพื่อเพิ่มโอกาสแห่งความสำเร็จเวลาที่มีการเสนอขายหลักทรัพย์จริง อาทิ การทำให้กิจการของตนน่าสนใจขึ้นในสายตาของนักลงทุน และการช่วยลดความเสี่ยงของ UNDERWRITER

JEREMY WIESEN พูดถึงการทำให้กิจการบริษัทน่าสนใจขึ้นในสายตาของนักลงทุนว่ามีหลายวิธีด้วยกันได้แก่...

-ประเมินราคาทรัพย์สินของบริษัทให้ต่ำลง เพราะ CRASH OF'87 เมื่อ 19 ตุลาคมทำให้นักลงทุนเข็ดขยาดไปตาม ๆ กัน เห็นได้จาก P/E RATIOS ที่ลดต่ำลง อย่างไรก็ตาม การเจรจาใด ๆ กับ UNDERWRITER ต้องเริ่มต้นจากสัดส่วน P/E ของบริษัทที่ลดต่ำลงหลายเท่าแต่ถ้าผลประกอบการของบริษัทดีขึ้นแล้ว การประเมินราคาทรัพย์สินของบริษัทก็อาจสูงขึ้นได้ตามภาวการณ์

-กำหนดระยะเวลาหุ้นในครอบครองของผู้ถือหุ้น ในสภาพที่นักลงทุนในตลาดหุ้นไม่ต้อนรับหลักทรัพย์ที่ออกเสนอขายใหม่เท่าที่ควร ผู้ประกอบการจึงควรพอใจขายเฉพาะหุ้นของบริษัทที่อยู่ในโครงการ IPO เท่านั้น ไม่หมายรวมถึงหุ้นในส่วนของนักลงทุนแต่ละคน

และเพื่อเป็นการเพิ่มแรงจูงใจ ให้นักลงทุน ผู้ถือหุ้นรายสำคัญหรือฝ่ายบริหารของบริษัทควรพร้อมใจกันตกลงว่าจะเก็บหุ้นในครอบครองของตนไว้สักระยะหนึ่ง โดยไม่นำออกขาย คืออาจกำหนดไว้สัก 2 ปีก็ได้ วิธีนี้จะช่วยเพิ่มความมั่นใจให้นักลงทุนว่าอย่างน้อยหลังจากเหตุการณ์ตลาดหุ้นวิกฤติแล้วก็ยังมีหุ้นชั้นดีของบริษัทไว้เสนอขาย

-ขายหน่วยลงทุนพร้อมใบแสดงสิทธิในการซื้อหุ้นเพิ่ม (WARRANT) โดยหน่วยลงทุนที่ว่านี้ประกอบด้วยหุ้นสามัญหรือหุ้นกู้แปลงสภาพ หรือหุ้นบุริมสิทธิและใบแสดงสิทธิการซื้อหุ้นเพิ่มในราคาพาร์ต่อไป ซึ่ง UNDERWRITER กิจการขนาดเล็กมากมายมักพ่วงเงื่อนไขนี้เข้าไปในการตกลงด้วย แต่ในสภาพปัจจุบันที่กิจการวาณิชธนกิจ(INVESTMENT BANKING) เข้ามามีบทบาทมาก UNDERWRITER ทั้งขนาดกลางและใหญ่ก็มีแนวโน้มจะใช้วิธีปฏิบัติเดียวกับกิจการขนาดเล็กบ้างแล้ว เพราะ WARRANT ไม่เพียงแต่จะทำให้นักลงทุนสามารถซื้อหุ้นเพิ่มในราคาพาร์ แต่ยังทำให้บริษัทนั้นได้เงินทุนเพิ่มจาก WARRANTS เหล่านี้ด้วย

สำหรับวิธีช่วยลดความเสี่ยงของ UNDERWRITER ทำได้โดย...

-ลดปริมาณหุ้นที่เสนอขาย สำหรับภาวะตลาดหุ้นซบเซาแล้ววิธีนี้จะทำให้ UNDERWRITER สนใจมาก แต่ก็จำเป็นต้องสร้างความเชื่อมั่นว่าบริษัทจะสามารถเพิ่มทุนได้ตามที่ต้องการด้วย นอกจากนี้ UNDERWRITER จะสบายใจขึ้นถ้าการเสนอขายหุ้นแทรก WARRANT ควบคู่ไปด้วย ในเมื่อมันสามารถแปลงสภาพให้เป็นแหล่งเงินทุนใหม่ได้อีก

-การขายที่รับว่าจะพยายามขายอย่างดีที่สุด (BEST EFFORTS OFFERING) มี INVESTMENT BANK รับขายหลักทรัพย์ที่ออกใหม่โดยยอมเป็นตัวแทนของบริษัทที่ออกหลักทรัพย์ แต่ไม่รับค้ำประกันหรือเข้าเสี่ยงในการขายหลักทรัพย์นั้น เมื่อก่อนถือว่า BEST EFFORTS OFFERING เป็นวิธีการของ UNDERWRITER ขนาดเล็ก ที่มีฐานะการเงินย่ำแย่ แต่ปัจจุบันกลายเป็นยุทธวิธีดีที่สุดในการเจรจาตกลงกับ INVESTMENT BANK ใดก็ตาม

-ใช้วิธี MULTIPLE CO-MANAGED OFFERINGS ซึ่งโดยทั่วไปแล้วการเสนอขายหลักทรัพย์ใหม่มักมี UNDERWRITER 1-3 รายแต่ปัจจุบันการประกันการขายอาจมี UNDERWRITER มากกว่า 3 ราย เข้ามาจัดการร่วมกันได้ โดยเฉพาะถ้าบริษัทนั้นติดต่อธุรกิจหรือคุ้นเคยสนิทสนมกับ UNDERWRITER หลายรายมาเป็นเวลานานก็สามารถใช้ความสัมพันธ์ที่ว่านี้เป็นตัวเร่งหรือกระตุ้นให้พวกเขาเข้าร่วมกระจายความเสี่ยงรับประกันการขายด้วย

การแสวงหาแหล่งเงินทุนใหม่ ๆ

ผู้ประกอบการอาจพยายามสงวนเงินทุนด้วยการตัดค่าใช้จ่ายและเพิ่มทุนจากแหล่งเงินสำคัญ อาทิ ธนาคารและนักลงทุน แต่นักลงทุนในกิจการ VENTURE CAPITAL เริ่มท้อใจเมื่อตลาด IPO ซบเซา เพราะพวกเขาไม่สามารถถอนตัวออกจากการลงทุนที่ทำไปแล้วแม้ว่ากิจการ VENTURE CAPITAL ส่วนใหญ่จะมีเงินทุนแบบไม่มีสินค้าให้ตัวแทนจำหน่ายทั่วประเทศหรือส่วนท้องถิ่นอีกต่อหนึ่งลักษณะการมีตัวแทนจำหน่ายหลักนี้สำคัญมากในอุตสาหกรรมหลายแขนงของสหรัฐอเมริกาไม่ว่าจะเป็นอุตสาหกรรมอาหาร เวชภัณฑ์ และอุปกรณ์สำหรับอุตสาหกรรมหนัก เพราะหากปราศจากการจัดการแบบนี้แล้ว บริษัทเล็ก ๆ ที่ป้อนและให้บริการสินค้าของตัวเองจะตกอยู่ในฐานะเสียเปรียบอย่างมาก และอาจเสียเวลาเปล่าจากโครงการเสนอขายหลักทรัพย์ของตน

ผู้ประกอบการต้องสามารถยืนยันให้หลักประกันว่า การเป็นตัวแทนจำหน่ายหลักจะเป็นข้อผูกมัดในฐานะแหล่งการตลาดและการขายสินค้า โดยข้อตกลงที่ว่าต้องมีมาตรฐานเพียงพอและสามารถถอดถอนสิทธิพิเศษของ ตัวแทนจำหน่ายหลักได้หากผลงานไม่เป็นไปตามเป้าที่วางไว้

การขายแฟรนไชส์หรือจัดจำหน่าย

เท่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบันยักษ์ใหญ่ในวงการอุตสาหกรรมแทบไม่ต้องจ่ายค่าสิทธิเพื่อจัดจำหน่ายสินค้า แต่ถ้าเป็นแต่ละบุคคลที่ต้องการสร้างโอกาสจากการดำเนินธุรกิจแล้ว หากต้องการเป็นตัวแทนจำหน่ายแต่เพียงผู้เดียวในท้องถิ่นของตนก็อาจต้องเสียค่าสิทธิเพื่อการนี้ให้บริษัทผลิตสินค้าที่กระหายเงินทุนอยู่แล้ว จากภาวะดังกล่าวทำให้บริษัทผลิตสินค้าได้โอกาสเพิ่มรายได้ของตนขึ้นมาอีกทางหนึ่งด้วย

ผู้ผลิตร่วม (CO-PACKING)

วิธีนี้เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า CONTRACT PACKING ซึ่งทำให้ผู้ประกอบการสามารถลดความ จำเป็นในการเพิ่มทุนลงได้มากด้วยการยอมจ่ายเงินจำนวนหนึ่งให้ผู้ผลิตสินค้ารายหนึ่งผลิตสินค้าของตนเพราะมีบริษัทอุตสาหกรรมการผลิตบางแห่งมีกำลังผลิตส่วนเกินอยู่แต่ผู้ประกอบการพึงระลึกไว้เสมอว่าวิธีนี้เสี่ยงไม่น้อยเช่นกัน ในการร่างสัญญาข้อตกลงจึงควรระบุเงื่อนไขและกฎเกณฑ์ของความสัมพันธ์ระหว่างกันไว้อย่างชัดเจน รวมทั้งการรักษาความลับของตัวสินค้าที่บริษัทผู้ผลิตรับผลิตให้

ในทางตรงข้ามถ้ามองในแง่ของผู้ประกอบการที่มีอุปกรณ์และเครื่องมือการผลิตอยู่พร้อมแล้ว การรับงานในฐานะผู้ผลิตร่วมอย่างนี้จะกลายเป็นแหล่งรายได้ใหม่ให้ตนได้ นอกจากนี้ยังอาจมีรายได้เพิ่มจากการให้เช่าโกดังเก็บของ หรือให้เช่าอุปกรณ์เครื่องมือบางอย่างที่บริษัทมีอยู่แล้ว

การขายสิขสิทธิ์

เพราะเหตุที่สิทธิบัตร เครื่องหมายการค้า หรือโนว์ฮาวสามารถถ่ายทอดสู่บริษัทหนึ่งบริษัทใดหรือมากกว่าหนึ่งรายได้โดยเจ้าของสิทธิบัตร เครื่องหมายการค้า หรือโนว์ฮาวได้รับค่าลิขสิทธิ์เป็นสิ่งตอบแทนนั้น แม้ว่าเงินค่าธรรมเนียมจากส่วนนี้จะไม่มากมายมหาศาลนัก แต่ผู้ซื้อลิขสิทธิ์ก็มีพันธะผูกมัดตัวเองกับผู้ผลิต ตลาดและการขายสินค้าให้ได้อยู่นั่นเอง

ถ้าการซื้อลิขสิทธิ์มีมากกว่าหนึ่งราย บริษัทที่ปรึกษาจะเข้ามารับหน้าที่จัดการธุรกิจให้ลงตัวได้และในแง่ตลาดระหว่างประเทศแล้วการขายลิขสิทธิ์เป็นวิธีเพิ่มรายได้ที่ดีมากโดยเฉพาะกับบริษัทกำลังขยายตัวซึ่งมักมีเงินทุนไม่เพียงพอที่จะขยายกิจการของตนเองในต่างประเทศ

เอกสิทธิการเสนอขายหลักทรัพย์

แม้ว่าจากภาวะตลาดหุ้นซบเซาที่ทำให้ต้องเลื่อนโครงการเสนอขายหลักทรัพย์ครั้งแรกหรือออกไป แต่ถ้าผู้จัดการมีความซื่อสัตย์ต่อบริษัทแล้วก็ควร จะตรวจสอบความเคลื่อนไหวของราคาหุ้นตลอดเวลาเป็นการเตรียมตัวอย่างหนึ่ง

JEREMY WIESEN กล่าวในตอนท้ายว่า แม้แผนเพิ่มทุนของบริษัทจะเผชิญกับอุปสรรคเพิ่มแบบคาดไม่ถึง แต่ก็สามารถแก้ไขให้ลุล่วงไปได้ด้วยการแสวงหาความเปลี่ยนแปลงใหม่ ๆ ที่นอกเหนือจากการพยายามลดค่าใช้จ่ายและเข้าหาธนาคารให้ช่วย

ผู้ประกอบการเองต้องมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับ UNDERWRITER ควรรู้จักหาแหล่งเงินทุนใหม่ ๆ และประเมินองค์ประกอบทางธุรกิจทุกอย่างที่เข้ามาเกี่ยวข้อง รวมทั้งหาลู่ทางใหม่ ๆ เพื่อเพิ่มทุน รายได้และความช่วยเหลืออื่น ๆ ที่สำคัญผู้ประกอบการยุคนี้โชคดีที่มีบรรยากาศการประกอบธุรกิจแห่งทศวรรษ 1980 ที่ได้รับการสร้างสรรค์มาแล้วหลายด้านตั้งแต่การเงินตลอดไปจนถึงความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและการตลาดช่วยค้ำจุนไว้

กลับสู่หน้าหลัก

ผลงานนี้ ใช้สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 3.0 ประเทศไทย