วิธีการกอบกู้เศรษฐกิจและสร้างรายได้ให้กับประเทศ
ทางหนึ่งต้องแปรรูปรัฐวิสาหกิจ แต่จากอุปสรรคที่ไม่เอื้อต่อ
การดำเนินการ รัฐบาลชุดนี้จึงแกไขด้วยการจัดตั้ง
บรรษัทวิสาหกิจแห่งชาติขึ้นมา
บรรษัทวิสาหกิจแห่งชาติ หรือ บวช. มีชื่อตามภาษาอังกฤษว่า State Investment
Corporation : SIC แต่รู้จักกันโดยทั่วไปว่า Super Holding กำลังเป็นองค์กรแห่งความหวังต่อรัฐบาลชุดปัจจุบันเกี่ยวกับการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน
Super Holding มีหน้าที่กำหนดนโยบายในการพัฒนาและบริหารรัฐวิสาหกิจ และสามารถตัดสินใจได้ในเชิงกลยุทธ์
โดยโอนรัฐวิสาหกิจเข้ามาบริหารแทนรัฐบาล
หมายความว่าองค์กรดังกล่าวจะนำรัฐวิสาหกิจทั้งหลายเข้ามาดูแลแล้วทำให้กลายเป็นบริษัทจำกัด
พยายามปรับปรุงหรือ บริหารทรัพย์สินของรัฐวิสาหกิจให้มีคุณภาพ มากขึ้น
"ภาครัฐมีรัฐวิสาหกิจเต็มไปหมด ถ้า หากมีองค์กรในรูปแบบโฮลดิ้งคอมปานีขึ้นมาบริหารด้วยมืออาชีพจะส่งผลให้การบริหาร
งานที่มีอยู่ดีขึ้น" ดร.อารีพงศ์ ภู่ชอุ่ม นักวิชา การคลัง 9 ชช., กระทรวงการคลัง
หัวหน้ากลุ่มวิเคราะห์การแปรรูปรัฐวิสาหกิจกล่าว
โดยเป้าหมายหลักของรัฐวิสาหกิจทั้งหมดภายใต้การบริหารงานของ Super Holding
คือ การแปรรูปเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ภายใน 3 ปีข้างหน้า โดยภาครัฐต้องลดสัดส่วนการถือหุ้นลงแต่รัฐ
วิสาหกิจเหล่านั้นยังอยู่ในโฮลดิ้งคอมปานีต่อไป
"พวกเขาไม่ได้เข้มงวดเกินไปที่จะแปรรูปได้ทั้งหมด แต่ก็น่าจะทำได้เนื่องจากขั้นตอนการทำงานลดน้อยลง"
ขนิษฐา สรรพอาษา กรรมการผู้จัดการทรีนีตี้ แอ็ดไว ซอรี่ 2001 กล่าว
เหตุผลในการจัดตั้ง Super Holding ของทางการไทย ที่เห็นว่าน่าจะมีองค์กรที่เหนือคนอื่น
ต้องมีอำนาจเด็ดขาดที่จะทำอะไรสักอย่างจากที่ในอดีตถึงปัจจุบันยังไม่เคยมี
เพราะประเทศอื่นๆ โดยทั่วไปแล้วกระทรวงการคลังจะเป็นผู้มีอำนาจเด็ดขาด แต่ประเทศไทยกลับไม่ได้เป็นเช่นนั้น
รัฐวิ-สาหกิจแต่ละแห่งจัดตั้งขึ้นตามวัตถุประสงค์ ในพระราชบัญญัติ ทำให้กระทรวงการคลังไม่เคยมีอำนาจเด็ดขาดเช่นประเทศอื่นๆ
จึง จำเป็นต้องมีโฮลดิ้งคอมปานีขึ้นมา
สำหรับรูปแบบการจัดตั้ง Super Holding ขึ้นมาครั้งนี้ รัฐบาลได้ศึกษารูปแบบในหลายประเทศ
เช่น เยอรมนี สิงคโปร์ และ อิตาลี จากนั้นก็กลายมาเป็นรูปแบบของไทย คือ มีโครงสร้างลักษณะแห่งความเป็นไทย
"ได้เกิดวิวัฒนาการที่เหมาะสมในบ้านเราว่าการที่รัฐวิสาหกิจจะเข้าจดทะเบียน
มีความซับซ้อน การที่รัฐมนตรีเข้ามาดูแลอย่างใกล้ชิดจะทำให้การทำงานรวดเร็วขึ้น"
ดร.อารีพงศ์บอก
อย่างไรก็ตาม หากพิจารณาถึงรูปแบบการบริหารงานของ Super Holding ดูเหมือนจะมีความใกล้เคียงกับโฮลดิ้งของ
Temasek ของสิงคโปร์ซึ่งถือเป็นตัวอย่างองค์กรที่ดี
"แน่นอนว่าไทยไม่เหมือนกับประเทศ ใดๆ ทั้งนั้น สำหรับกรณีสิงคโปร์กับไทยอาจ
จะมีบางอย่างที่คล้ายๆ กัน แต่ความแตกต่างย่อมมีแน่นอน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องขนาดประเทศ
จำนวนประชากร ระดับการพัฒนา เศรษฐกิจซึ่งสิงคโปร์พัฒนาไปมากกว่าและไทยก็ยังต้องตามมาอีก"
ไซมอน เลียรี่ กรรม การสายงานที่ปรึกษาด้านการปรับโครงสร้าง ภาครัฐและการจัดหาเงินทุนสำหรับโครงการ
ประจำประเทศไทยและอินโดจีน ไพร้ซวอเตอร์ เฮาส์คูเปอร์สกล่าว
นอกจากนี้ตัวผลักดันเศรษฐกิจของ 2 ประเทศนี้จะไม่เหมือนกัน โดยสิงคโปร์เน้นภาคบริการและเทคโนโลยี
ขณะที่ไทย เน้นด้านการผลิตและการเกษตร "อย่านำ 2 ประเทศนี้มาเปรียบเทียบกัน"
เลียรี่เล่าว่า "Temasek มีผลต่อสิงคโปร์แห่งเดียว รูปแบบ นี้ประเทศไหนจะนำไปใช้ก็ไม่ได้ผล
และยังไม่เคยเห็นว่ามีใครที่นำรูปแบบ ดังกล่าวไปใช้แล้วได้ผล"
อย่างไรก็ดี Super Holding ก็มีจุดดีอยู่ในตัว เพราะในอดีตที่การแปรรูปรัฐ
วิสาหกิจล่าช้ามีความเกี่ยวข้องกับเรื่องนโยบายและเจ้าสังกัดของแต่ละรัฐวิสาหกิจ
ผลก็คือ ไม่มีจุดศูนย์กลางในการตัดสินใจ
ดังนั้นองค์กรโฮลดิ้งที่จัดตั้งขึ้นจึงกลายเป็นจุดตัดสินใจเกี่ยวกับนโยบาย
"แนว ทางการทำธุรกิจของรัฐวิสาหกิจแต่ละแห่ง มีการตัดสินใจอยู่ที่จุดเดียวทำให้ลดขั้นตอนการทำงานลง"
ขนิษฐาชี้ "อีกทั้งจะมีความชัดเจนมากขึ้นระหว่างธุรกิจเพื่อสังคมและเชิง
พาณิชย์ ซึ่งจะผลักดันให้ออกไปแข่งขันกับภาคเอกชนได้ ทั้งในแง่การทำงาน หาแหล่ง
เงินทุนโดยไม่ต้องพึ่งพารัฐบาลอีกต่อไป"
ขณะเดียวกันภาครัฐเองก็ตัดสินใจ ง่ายว่าจะทำอย่างไรกับธุรกิจเชิงพาณิชย์
เช่น การปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย (ปตท.) ได้แยกธุรกิจท่อส่งออกมา นี่คือหน้าที่หนึ่งหลังจากแปรรูปแล้วที่รัฐวิสาหกิจ
ต้องมองตัวเองว่าอยากจะทำงานอะไร และทำให้ Super Holding ตัดสินใจได้ว่าจะทำอย่างไร
"นี่คือความเด่นชัดในด้าน policy thinking ในเชิงการผลักดันให้หน่วยงานรัฐวิสาหกิจเป็นอิสระเพื่อความมีประสิทธิ
ภาพ" ขนิษฐาอธิบาย
มีคำถามตามมาว่าหากสภาพตลาดยังไม่ฟื้นตัวอย่างเข้มแข็ง องค์กรอย่าง Super
Holding จะปฏิบัติงานได้มีศักยภาพหรือไม่ "การมีโฮลดิ้งหรือไม่มีนั้น
คือ การบริหารงานให้มีคุณภาพมากขึ้น ต้องเปรียบเทียบการมีโฮลดิ้งกับไม่มีในสภาพตลาดที่เหมือนกัน
ถ้าคิดว่าโฮลดิ้งทำงานได้ดีกว่าก็ต้องดีกว่าการที่ไม่มี" ดร.อารีพงศ์บอก
นอกจากนี้เขายังยืนยันอีกว่าการแปรรูปรัฐวิสาหกิจท่ามกลางสภาพเศรษฐกิจ
ยุคปัจจุบันสามารถดำเนินการได้ "เราดูความ ต้องการแล้วว่านักลงทุนสนใจเข้ามาลงทุนในธุรกิจที่มั่นคง"
ความมั่นใจเช่นนี้ อาจจะมาจากกรณี ความผิดพลาดในการกระจายหุ้นการบินไทย
ซึ่งถือเป็นบทเรียนของรัฐบาลที่สำคัญ เนื่อง จากกระจายหุ้นเข้าตลาดเพียง
7% ส่งผลให้ภาพลักษณ์ยังเป็นรัฐวิสาหกิจและผู้ถือหุ้นรายย่อย ไม่สามารถเข้าไปตรวจสอบการบริหารงานได้เพราะอุปสรรคโครงสร้างการ
ถือหุ้น
นอกจากนี้ความกังวลของนักลง ทุนอีกประการหนึ่ง คือ เมื่อเข้าตลาดแล้ว ราคาหุ้นจะลดต่ำลง
หากพิจารณาแล้วราคาหุ้นที่ลดต่ำลงไม่ใช่เฉพาะหุ้นรัฐ วิสาหกิจและการลงทุน
ทั่วๆ ไปก็มีความ เสี่ยงด้านราคา
หากมองกันอย่างยุติธรรมหุ้นบางตัวจะมีช่วงจังหวะที่ทำกำไรได้ แต่ขณะที่
ช่วงขาลงกลับพยายามกล่าวโทษ เพราะการเข้าไปลงทุนต้องดูแลตนเองให้ดี
กระนั้นก็ตาม ระดับราคาหุ้นของรัฐวิสาหกิจในการเข้าตลาดที่เหมาะสม ควรอยู่ในระดับไหน
หากมองในแง่วาณิชธนกิจ คำว่าราคาดีที่สุดก็คือช่วงที่ทำราคา ขาย IPO เป็นราคาที่เหมาะสมและราคานี้
เมื่อเข้าซื้อขายในตลาดก็ยังสามารถทำให้นักลงทุนขายแล้วมีกำไรได้บ้าง
"นี่เป็นราคาที่เหมาะ" ขนิษฐาชี้ "แต่ระดับราคาหุ้นรัฐวิสาหกิจจะอยู่ระดับ
ไหนนั้นสุดท้ายขึ้นอยู่กับเจ้าของรัฐวิสาหกิจ หากบริษัทที่ปรึกษาบอกว่าราคานี้เหมาะแต่รัฐบาลมีสิทธิ์ที่จะไม่ขายหากดูแล้ว
ไม่ใช่ราคาที่เหมาะสมซึ่งต้องคุยกันทั้งสองฝ่ายซึ่งไม่น่าจะเป็นปัญหา"
อีกไม่กี่เดือนข้างหน้ารัฐบาลตั้งความหวังไว้ว่า จะได้เห็นบรรยากาศที่นักลงทุนยืนเข้าแถวเพื่อจองซื้อหุ้นรัฐวิสาหกิจ
เช่นเดียวกับภาพที่เกิดขึ้นมาก่อนหน้ากรณีโรงไฟฟ้าราชบุรี
อย่างไรก็ตาม หากจะมีอะไรเกิดขึ้นกับ Super Holding นั้นไม่น่าจะเกิดที่นโยบาย
แต่ถ้าจะมีคงจะอยู่ที่รัฐวิสาหกิจ เองว่าจะดำเนินได้ตามแผนงานหรือไม่