ปรัชญาสำคัญที่คนในตระกูล "จิราธิวัฒน์" ยึดถือมาตั้งแต่ยุคเริ่มต้น คือการสร้างคนให้เข้ามาดูแลกิจการ แต่สำหรับในยุคที่ทศ จิราธิวัฒน์ ได้ก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำด้วยสถานการณ์แวดล้อมของธุรกิจค้าปลีกที่บีบบังคับ แนวทางการสร้างคนของเขา จึงจำเป็นต้องมีความหลากหลายและลึกซึ้งยิ่งกว่า

สำหรับทศ จิราธิวัฒน์ สถานการณ์ที่เขาต้องเผชิญ นับแต่วันแรกที่เข้ารับตำแหน่ง CEO กลุ่มธุรกิจค้าปลีกในเครือเซ็นทรัล ถือเป็นตัวอย่างซึ่งเป็นรูปธรรมที่สุดของวลีที่ว่า "การก้าวขึ้นเป็นอันดับ 1 นั้นไม่ยาก แต่การจะครองความเป็นอันดับ 1 ไว้ตลอดไป กลับเป็นเรื่องที่ยากกว่า"

"ผมมี challenge อยู่ 2 อย่าง ตั้งแต่เข้ารับตำแหน่งคือ หนึ่ง-จะทำอย่างไรให้เราต้องเป็นที่ 1 ต่อไป ซึ่งผมไม่ได้มองแค่ 1-2 ปี แต่ผมมองไปถึง 20-30 ปี และสอง-ผมจะทำอย่างไร ให้คนของเรามีความสามารถ และมีความสุขในการทำงานกับเซ็นทรัล" ทศได้กล่าวในเวทีสัมมนา "Beyond Success" ซึ่งจัดขึ้นโดยสมาคมจัดการธุรกิจแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ 18 ธันวาคมที่ผ่านมา ซึ่งถือเป็นการพูดต่อหน้าสาธารณชนจำนวนมาก เป็นครั้งแรกของเขา

ทั้ง 2 challenge ที่ทศกล่าวถึงล้วนมีความสำคัญและเกี่ยวเนื่องซึ่งกันและกัน จนไม่สามารถแยกออกจากกันได้

"ปัจจัยสำคัญของธุรกิจที่ผมมอง มีอยู่ 3 อย่าง คือ 1-ผู้บริหารมีวิสัยทัศน์ มี strategy ที่ดี 2-มีเงิน และ 3-คือคน คือถ้าไม่มีเงิน strategy นี้ก็ทำไม่ได้ ถ้ามี strategy มีเงิน แต่ไม่มีคนที่เก่ง มันก็ implement ไม่ได้" เขากล่าวกับ "ผู้จัดการ" (อ่านรายละเอียดในล้อมกรอบ "ถึงมีเงิน แต่ไม่มีคน ก็ทำอะไรไม่ได้")

ทศก้าวเข้ามารับตำแหน่ง CEO และกรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัทเซ็นทรัล รีเทล คอร์ปอเรชั่น (CRC) ซึ่งเป็นบริษัทแม่ของกลุ่มธุรกิจค้าปลีก ภายหลังการประกาศปรับโครงสร้างใหม่ของเครือเซ็นทรัล เมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2545 ด้วยวัยที่ยังไม่ถึง 40 ปี

กลุ่มค้าปลีกถือเป็นหัวใจหลักของธุรกิจในเครือเซ็นทรัล ซึ่งนอกจากจะเป็นธุรกิจแรกก่อนที่จะแตกแขนงออกไปอีกเป็น 5 สายแล้ว ปัจจุบันยังเป็นกลุ่มที่สร้างรายได้ให้กับเครือเซ็นทรัลมากที่สุด และมีจำนวนพนักงานมากที่สุด

ปัจจุบันเฉพาะยอดขายในกลุ่มค้าปลีก อยู่ที่ประมาณปีละ 4 หมื่นล้านบาท

ทศเข้ารับตำแหน่งผู้นำกลุ่มค้าปลีก ในวันที่ธุรกิจของกลุ่มได้ก้าวขึ้นเป็นอันดับ 1 ของธุรกิจประเภทเดียวกันในประเทศไทย ซึ่งเป็นผลงานที่ได้ร่วมกันสร้างมา ตั้งแต่รุ่นปู่ รุ่นพ่อ บรรดาอาๆ รวมถึงตัวเขาก็มีส่วนอยู่ด้วย

การจะคงความเป็นอันดับ 1 ของธุรกิจที่ครอบครัวได้สร้างให้ไว้ จึงถือเป็นภารกิจที่ยิ่งใหญ่ที่เขาต้องมุ่งมั่นกระทำให้ประสบผลสำเร็จ

กลุ่มค้าปลีกของเซ็นทรัล มีพัฒนาการอย่างมีสีสัน จากจุดเริ่มต้นที่ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัล ซึ่งมีพี่น้องตระกูล "จิราธิวัฒน์" รุ่นที่ 2 ได้ร่วมกันบริหาร และสร้างสรรค์ขึ้นมา จนปัจจุบันได้แตกแขนงออกไปเป็น business units ต่างๆ ถึง 9 business units

ซึ่งการแตกธุรกิจออกเป็น business units ย่อยๆ ก็ถือเป็นยุทธศาสตร์หนึ่งในเป้าหมายที่ต้องการคงความเป็นที่ 1 ในธุรกิจค้าปลีกของเซ็นทรัล เพราะเป็นการเพิ่มความคล่องตัวของการขยายเครือข่าย ไปยังจุดที่มีความต้องการซื้อสูง

ปรัชญาสำคัญอย่างหนึ่งของคนในครอบครัว "จิราธิวัฒน์" ที่เริ่มต้นปลูกฝังมาตั้งแต่ยุคของเตียง จิราธิวัฒน์ ผู้ก่อตั้ง คือการสร้างและพัฒนาคนเพื่อให้เข้ามารับผิดชอบกิจการในครอบครัว

ยุคของเตียง ซึ่งเป็นรุ่นที่ 1 เขาเน้นในการสร้างครอบครัวให้ใหญ่ เขาจึงมีลูกสาวและลูกชายถึง 26 คน เพื่อให้เข้ามาช่วยกันค้าขาย

ยุคที่ 2 ซึ่งสัมฤทธิ์ จิราธิวัฒน์ ลูกชายคนโตของเตียง และเป็นบิดาของทศ เข้ามารับช่วงดูแลกิจการ เป็นช่วงที่น้องๆ เริ่มโต และเริ่มมีหลานในรุ่นที่ 3 เขาเน้นในการให้การศึกษาแก่บรรดาน้องและหลานๆ อย่างเป็นระบบ

สัมฤทธิ์วางหลักเกณฑ์ไว้ว่าผู้หญิงในครอบครัว "จิราธิวัฒน์" ต้องเรียนระดับ มัธยมที่โรงเรียนมาร์แตร์เดอี ส่วนผู้ชายให้เรียนที่อัสสัมชัญ เพื่อให้มีความรู้พื้นฐานทางด้านการค้า หลังจากนั้นให้ไปเรียนต่อต่างประเทศ และให้ทำงานนอกเครือก่อน เพื่อหาประสบการณ์ก่อนที่จะเข้ามาช่วยดูแล บริหารกิจการในครอบครัว (รายละเอียด โปรดอ่านนิตยสาร "ผู้จัดการ" ปีที่ 18 ฉบับที่ 105 เดือนตุลาคม 2543)

หากนับจำนวนคนในครอบครัว "จิราธิวัฒน์" ทั้งรุ่น 2 และ 3 ในปัจจุบัน มีไม่ต่ำกว่า 160 คน

แต่ข้อเท็จจริงที่น่าตกใจคือในกลุ่มค้าปลีก ซึ่งเป็นธุรกิจหลักของเครือเซ็นทรัลกลับมีผู้บริหารซึ่งเป็นคนในครอบครัว "จิราธิวัฒน์" รวมตัวทศเองด้วยเพียง 15 คนเท่านั้น

ส่วนใน business units ที่มีการแตกแขนงออกมา มีผู้บริหารระดับสูงที่เป็นคนในตระกูล "จิราธิวัฒน์" เป็นผู้นำอยู่เพียง 3 คน (รายละเอียดอ่านล้อมกรอบ "จิราธิวัฒน์" ในกลุ่มค้าปลีก และผู้บริหาร Business Units ในเครือ CRC)

"ธุรกิจของเราขยายตัวเร็วมากจนคนในครอบครัวของเราไม่สามารถโตขึ้นมารองรับได้ทัน" พงศ์ ศกุนตนาค กรรมการผู้จัดการ บริษัทออฟฟิส เดโป และเซ็นทรัลออนไลน์ ซึ่งมีศักดิ์เป็นลูกพี่ลูกน้องทศบอกกับ "ผู้จัดการ"

จำนวนบุคลากรในกลุ่มธุรกิจค้าปลีก ปัจจุบันมีอยู่ด้วยกันทั้งสิ้นประมาณ 28,000 คน เป็นคนในระดับผู้บริหารประมาณ 2,000 คน แบ่งเป็นระดับกลาง (Vice President) ขึ้นไปประมาณ 200 คน และระดับกลางลงมาจนถึงระดับ General Manager อีกประมาณ 1,800 คน

ในการจะต้องคงไว้ซึ่งความเป็นอันดับ 1 ของธุรกิจ ซึ่งเป็นภารกิจสำคัญของทศ เขาจำเป็นต้องให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับการพัฒนาคนที่ไม่ใช่เป็นคนในครอบครัว "จิราธิวัฒน์" โดยเฉพาะคนในระดับผู้บริหารจำนวน 2,000 คน เพราะคนเหล่านี้คือข้อต่อสำคัญที่จะทำให้กิจการค้าปลีกของเซ็นทรัล สามารถก้าวเดินต่อไปข้างหน้าได้อย่างมั่นคง

ทันทีที่เขาเข้ารับตำแหน่ง สิ่งแรกๆ ที่เขาทำคือการวางแผนแม่บท เพื่อพัฒนาบุคลากร

"คุณทศเป็นผู้บริหารรุ่นใหม่เพียงไม่กี่คน ที่ให้ความสำคัญกับเรื่องการพัฒนาบุคลากรอย่างจริงจัง" ประกาย ชลหาญ รองกรรมการผู้จัดการใหญ่ ดูแลสายทรัพยากรบุคคล กล่าว

แผนดังกล่าวถูกวางไว้อย่างเป็นระบบ ประกอบด้วยการสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีในการทำงาน รวมถึงการจัดโปรแกรม การฝึกอบรมให้กับผู้บริหาร ซึ่งมีทั้งโปรแกรมระยะสั้นและระยะยาว โดยโปรแกรมสูงที่สุด คือการส่งผู้บริหารระดับกลางขึ้นไปจำนวน 200 คน เขาเรียนหลักสูตร Mini MBA ซึ่ง CRC ได้ร่วมกับคณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่างขึ้นมาเพื่อใช้สำหรับธุรกิจค้าปลีกเป็นการเฉพาะ

แผนนี้กำหนดระยะเวลาไว้ในขั้นแรก 5 ปี ใช้งบประมาณทั้งสิ้น 50 ล้านบาท (รายละเอียดโปรดอ่าน "แผนแม่บทของ CRC")

"ในอดีต เริ่มจากเซ็นทรัล ก็มี 1 business units มีเพียง 1 President 1 Marketing 1 Merchandiser แต่ปัจจุบันเรามีอยู่ 7-8 business units ก็ต้องเป็น 7-8 President 7-8 Marketing 7-8 Merchandiser ฉะนั้นมันต้องมีระบบการ training ระบบการบริหารคนที่ดีกว่านี้ เพราะพื้นที่มันกว้างกว่ามากในการที่จะดูแล" ทศอธิบาย

ภารกิจในการสร้างคนของทศ มิได้แตกต่างจากที่ปู่และพ่อของเขาได้กระทำไว้อย่างเข้มข้นเมื่อในอดีต แต่ในยุคของเขา เขามีเป้าหมายที่แน่ชัดและเป็นเป้าหมายที่อาจจะยากกว่าในยุคเริ่มต้นสร้างกิจการ

การดำรงความเป็นอันดับ 1 ในธุรกิจค้าปลีกของเครือเซ็นทรัล ไม่ใช่เรื่องที่ทำได้ง่ายๆ และใช้เวลาเพียง 1-2 ปี

ในยุคของทศมีการกล่าวกันว่าเป็นยุคที่ "คนนอก" ได้มีโอกาสเติบโตมากที่สุด ด้วยปัจจัยแวดล้อมต่างๆ ดังที่ได้กล่าวไว้ และเป็นยุคที่ทศต้องให้น้ำหนักเป็นอย่างยิ่งกับเรื่องนี้ เพื่อให้รากฐานของธุรกิจค้าปลีกเครือเซ็นทรัลแข็งแกร่ง จนสามารถรองรับความยิ่งใหญ่ให้ได้ตลอด

ทศ จิราธิวัฒน์ ถือเป็น new generation ที่ต้องแบกรับภารกิจที่ยิ่งใหญ่ไม่น้อยเลยทีเดียว