“ตัวผมทำการค้ามากกว่า 4 ปี ตลอดเวลาที่ผ่านมานั้นมีหนี้สูญเพราะลูกค้าล้มละลายเป็นสิบ ๆ ล้านบาท การล้มละลายในบางกรณีเป็นเงินก้อนใหญ่มากและมีอยู่มากรายที่สามารถไกล่เกลี่ยประนีประนอมได้ เคยมีอยู่ครั้งหนึ่งคือ เมื่อสมัยหลังสงครามใหม่ ๆ มีลูกหนี้ล้มละลายพร้อม ๆ กันหลายสิบราย เนื่องจากความเปลี่ยนแปลงโดยกะทันหันของภาวะเศรษฐกิจ ผมได้เลือกเฉพาะลูกหนี้รายใหญ่ ๆ ประมาณ 10 ราย แล้วเชิญเขาเหล่านั้นมาสนทนาฉันคนชอบพอที่มีความเห็นอกเห็นใจซึ่งกันและกัน การสนทนาครั้งนั้นถ้าจะว่าไปแล้วก็นับได้ว่าเป็นการวิจัยอย่างหนึ่งเหมือนกัน การล้มละลายของคนเราย่อมมีมูลเหตุ”

“ผมถามเขาว่า เขาเริ่มต้นการค้าแบบไหน ขยับขยายกิจการงานอย่างไร อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้เขาประสบความสำเร็จในตอนต้น และมาล่มจมในภายหลัง

“ผมใช้วิธีการเช่นนี้กับลูกหนี้รายใหญ่ที่ล้มละลายนับได้จนถึงปัจจุบันกว่า 100 ราย ได้ศึกษารู้ถึงสาเหตุ ข้อบกพร่อง ความผันผวน ความโชคร้ายของเขาเหล่านั้น จนผมคิดว่าผมมีความรู้พอที่จะมองลูกค้าบางคนออกว่าเขาจะมีอนาคตหรือมีโอกาส มีช่องทางที่จะสิ้นเนื้อประดาตัวได้”

“ผมเคยทิ้งเช็คที่ไม่มีเงิน เพราะลูกค้าผู้ออกเป็นคนยากจน และมีความจริงใจไปนับไม่ถ้วน แต่กับลูกค้าบางรายที่แกล้งออกเช็คไม่มีเงิน เพราะหวังฉ้อโกง ก็จำเป็นต้องแจ้งจับดำเนินคดีตามกฎหมาย ครั้งหนึ่งพนักงานของเราไปแจ้งจับผู้หญิงลูกค้าคนหนึ่งฐานออกเช็คไม่มีเงิน เขาโทรศัพท์มาบอกว่าหญิงคนนี้มีลูกสองคน ตำรวจเอาเข้าห้องขังทั้งแม่และลูก ผมบอกให้เขาปล่อยตัวเธอไป เพราะเชื่อว่าคงไม่มีใครอยากเข้าห้องขังพร้อมกับลูกเล็ก ๆ หากตัวเองมีเงินชำระหนี้ เมื่อปล่อยตัวไปนั้นเรายังต้องให้ค่ารถเธอกลับบ้านอีก 10 บาทด้วยซ้ำไป”

“ลูกค้าอีกรายหนึ่งออกเช็คไม่มีเงิน เมื่อเราแจ้งตำรวจไปจับเขา เขาโมโหมาก ประกาศว่าจะยิงผู้จัดการสหพัฒน์ทิ้งเสีย ผมจึงบอกให้ลูกน้องไปนำตัวเขามา เมื่อเขามาแล้วผมบอกกับเขาว่า ตัวผมเองเป็นผู้จัดการที่แจ้งตำรวจจับเขานั้น เพราะผมทำตามหน้าที่ที่มีต่อบริษัท เงินรายนี้ผมเคยเตือนไปหลายครั้งก็เห็นเพิกเฉยทำเป็นทองไม่รู้ร้อน จำเป็นต้องแจ้งจับเพราะไม่มีทางเลือกอย่างอื่น ความจริงแล้วเรื่องหนี้สิน เรามีทางผ่อนสั้นผ่อนยาวกันได้ตามความจำเป็น มีอะไรก็ควรมาพูดกัน ถ้าตัวเขาเป็นผมเขาก็คงทำอย่างที่ผมทำ เมื่อได้สนทนากันแล้วก็เกิดความเข้าใจกัน ตกลงกันได้ ยังคงคบค้าติดต่อเรื่อยมาตราบวันนี้”