“เช้านี้ดวงอาทิตย์ขึ้นที่ผาชนะได จังหวัดอุบลราชธานี เวลา 6.15 นาฬิกา”

เสียงจากวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทยที่ได้ยินจนคุ้นหูมายาวนาน อาจจะไม่เป็นที่ต้องการของนักท่องเที่ยวรุ่นใหม่ เพราะพวกเขาคงต้องการรู้มากกว่านั้น ว่าพระอาทิตย์เริ่มขึ้นจากเส้นขอบฟ้าของทะเลจีนใต้หรืออ่าวไทย เมื่อมองจากชายฝั่งบินห์ดินห์ หรือนาตรังของเวียดนาม ประเทศที่เปรียบเหมือนระเบียงตะวันออกแห่งเอเชียกี่นาฬิกา

ยุทธศาสตร์ของการพัฒนาอีสานใต้ โดยเฉพาะพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี ปัจจุบันมีช่องเม็กเป็นประตูสู่การท่องเที่ยวในลาว ได้รับการคาดหมายไว้ว่าจะต้องเปิดกว้างกว่าเดิมเพื่อทำหน้าที่ทั้งรับและส่งประชาชนอินโดจีนให้ข้ามไปมาระหว่างกันได้ ตั้งแต่สุดทะเลตะวันออกที่เวียดนามไปจนจรดทะเลตะวันตกที่พม่า

อีกทั้งยังต้องทำหน้าที่เป็นโซ่ข้อใหญ่ที่เกาะเกี่ยวเศรษฐกิจไทยกับการเติบโตทางเศรษฐกิจของเพื่อนบ้านที่กำลังก้าวรุดไปอย่างรวดเร็วไว้ ให้อยู่ในห่วงโซ่เดียวกับเศรษฐกิจการค้าระหว่างประเทศของไทยให้ได้

ความสำคัญของช่องเม็กในวันนี้ยังคงรักษาบทบาทหน้าที่ของตัวเองไว้ได้ดีในระดับของการเป็นประตูสู่การท่องเที่ยวที่พ่วงด้วยการค้าระหว่างไทยลาวเพียงประปราย ซึ่งกฤษฎา ทองธรรมชาติ นายด่านศุลกากรช่องเม็กก็ยืนยันว่าศักยภาพของช่องเม็กในปัจจุบันมีบทบาทด้านการท่องเที่ยวมากกว่าการค้า โดยมีสถิตินักท่องเที่ยวผ่านเข้า-ออกปีละประมาณ 3 แสนกว่าคน รวมกับรถยนต์อีกปีละ 3-4 หมื่นคัน

“อาจดูไม่มาก แต่มีโอกาสขยายตัว เพราะเส้นทางคมนาคมในลาวจากด่านนี้กำลังได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง มีทั้งเส้นทางที่จะเข้าสู่กัมพูชาและเส้นทางที่ต่อไปถึงเวียดนาม”

ในไทยเอง ถนนสายอุบลราชธานี-ช่องเม็ก กำลังอยู่ระหว่างขยายเป็น 4 เลน คาดว่าจะแล้วเสร็จในปี 2554 นอกจากนี้รถโดยสารประจำทางของบริษัทขนส่ง จำกัด ซึ่งให้บริการระหว่างอุบลราชธานี-ปากเซ ก็มีแผนจะเปิดให้บริการเส้นทางกรุงเทพฯ-ปากเซ เพิ่มขึ้นในอีก 2-3 เดือนข้างหน้า เพราะคาดว่าจะมีปริมาณนักท่องเที่ยวผ่านเข้า-ออกด่านช่องเม็กเพิ่มขึ้นตามสภาพการจราจรที่ขยายตัวนี้

ที่น่าตื่นเต้นคือการเปิดบริการเส้นทางใหม่นี้จะเป็นการให้บริการขนส่งระหว่างประเทศซึ่งตอกย้ำสถานภาพชายแดนไทยที่เปลี่ยนไปจากเดิม เพราะการเดินทางของทั้งคนไทยและคนลาวซึ่งเป็นลูกค้าเป้าหมาย จะไม่ได้หยุดลงแค่เส้นเขตแดนเหมือนในอดีตที่ผ่านมา

ถนนฝั่งไทยถึงด่านช่องเม็กกำลังจะเป็น 4 เลนตลอดเส้นทาง ส่วนในลาวก็จัดว่าอยู่ในขั้นดี จากด่านวังเต่าหรือพื้นที่ติดกับช่องเม็กในฝั่งลาว ถึงตัวเมืองปากเซก็เป็นถนนลาดยางขนาด 2 เลน จุดดึงดูดของปากเซที่น่าสนใจ คือการเป็นแหล่งเที่ยว ซึ่งมีสถานที่ท่องเที่ยวธรรมชาติมีชื่อหลากแห่ง อาทิ ผาส้วม น้ำตกคอนพะเพ็ง หลี่ผี สี่พันดอน ปากซอง ซึ่งเป็นแหล่งพักตากอากาศเก่าของชาวฝรั่งเศสสมัยปกครองลาวและสร้างวัฒนธรรมกาแฟทิ้งไว้เป็นมรดกทางอาชีพ

“คนที่มาเที่ยวที่นี่ ต้องการเที่ยวจริงๆ เพราะเป็นจุดผ่านแดนเมืองเดียวที่ไม่มีบ่อนเหมือนพรมแดนไทย-ลาวที่อื่นๆ” กฤษฎาพูดถึงนักท่องเที่ยวของด่านช่องเม็ก

การท่องเที่ยวส่งผลโดยตรงต่อเศรษฐกิจ และเป็นไปตามแผนพัฒนาของจังหวัดอุบลฯ ที่ต้องการใช้การท่องเที่ยวนำการค้า ปัจจุบันการค้าชายแดนไทย-ลาวผ่านด่านช่องเม็กมีมูลค่าประมาณ 5,000 ล้านบาท แบ่งเป็นไทยส่งออกไปลาวประมาณปีละ 4,000 กว่าล้านบาท และไทยนำเข้าจากลาวปีละ 700-900 ล้านบาท

เป็นตัวเลขที่เพิ่มสูงขึ้นจากเมื่อ 2 ปีก่อนที่มีมูลค่าการค้าระหว่าง 2 ประเทศเพียง 3,000 กว่าล้านบาท และนอกจากการค้าชายแดน ยังมีสินค้าผ่านแดนที่ส่งผ่านด่านช่องเม็กไปลงเรือที่แหลมฉบังอีกปีละ 2,000 ล้านบาท รวมมูลค่าการค้าจากด่านเล็กๆ ที่มีอยู่นี้แล้ว มั่นใจได้ว่ามูลค่าการค้านี้มีแนวโน้มที่จะเพิ่มเป็นหมื่นล้านได้ไม่ยากเลย

สินค้าออกสำคัญของไทย คือ น้ำมัน วัสดุก่อสร้าง และสินค้าอุปโภคบริโภค

ส่วนสินค้านำเข้าจากลาวคือพืชผลทางการเกษตร โดยเฉพาะผัก

ที่น่าแปลกตาคือ ช่องเม็กเป็นด่านที่ไทยนำเข้ากล้วยน้ำว้าจากลาวมากที่สุด รองลงมาคือกะหล่ำปลี และกะหล่ำหัว รวมทั้งใบตองที่ห่อหมูยอของฝากขึ้นชื่อของอุบลฯ และหลายจังหวัดในอีสาน ซึ่งได้ใบตองจากลาวที่ขนกันทีเป็นคันรถ เป็นแพ็กเกจจิ้งสำคัญ

จากศักยภาพที่เป็นอยู่ ทำให้กฤษฎาเชื่อว่าหากแนวคิดของหอการค้าจังหวัดอุบลฯ ที่ต้องการผลักดันให้อุบลฯ เป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางเศรษฐกิจอินโดจีนในการเชื่อมต่อกับเวียดนาม กัมพูชา ลาว หรือแม้แต่การเชื่อมไปถึงท่าเรือน้ำลึกของพม่าที่เมืองทวายน่าจะเป็นแนวคิดที่มีความเป็นไปได้ และจะเป็นการยกระดับการค้าในบริเวณนี้ให้มีศักยภาพเพิ่มสูงขึ้นตามไปด้วย