“เนื่องจากการดำเนินกิจการที่ผ่านมาต้องต่อสู้กับปัญหานานาชนิดไม่รู้จักหมดสิ้น และทำให้บริษัทยังขาดทุนอยู่ การที่ผมได้ชักชวนเพื่อนซึ่งรักใคร่นับถือกันมาเข้าชื่อซื้อหุ้นและต้องขาดทุนแบบนี้ผมไม่สบายใจมาก ผมอยากจะขอลาออกจากตำแหน่งกรรมการผู้จัดการ และถ้าท่านผู้ถือหุ้นเห็นว่าใครเหมาะสมก็โปรดเสนอชื่อมาทำงานแทนด้วย ผมจะได้ของพักผ่อนบ้าง”

กล่าวกับที่ประชุมผู้ถือหุ้นเมื่อ 28 เมษายน 2514

ในวันนั้นเมื่อ 15 ปีที่แล้วทุกคนคัดค้านไม่เห็นด้วย และทุกคนสนับสนุนให้กำลังใจ วิชัย มาลีนนท์ ให้ทำงานต่อไป

คุณหญิงลลิลทิพย์ ธารวณิชกุล ถึงกับชมเชยวิชัย มาลีนนท์ ว่าทำมาได้รายได้ขนาดนี้ก็ถือว่าเป็นผลงานชิ้นเยี่ยมแล้ว เมื่อเทียบกับช่องอื่นซึ่งตั้งมานานกว่า

15 ปีต่อมา ในวันนี้ วิชัย มาลีนนท์ ก็เริ่มไม่สบายใจอย่างมากๆ และครั้งนี้วิชัยรู้ว่าไม่มีผู้ถือหุ้นคนไหนจะมานั่งรับฟังการลาออกของวิชัยในวันนี้อีก

ที่เจ็บปวดกว่านั้นก็คือ วิชัยจะลาออกก็ออกไม่ได้เสียแล้ว

เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับช่อง 3 ในปี 2528 มันมีความหมายกับวิชัยมากกว่าทุกๆ อย่างที่ได้เคยเจอมาในชีวิตนี้ทั้งสิ้น เมื่อธนาคารสยามยุค เกษม จาติกวณิช และวารี หะวานนท์ ยื่นฟ้องเรียกหนี้ช่อง 3 คืน 453 ล้านสามแสนสี่พันหนึ่งร้อยสี่สิบเอ็ดบาท

คนที่สนิทกับวิชัย มาลีนนท์ รู้ดีว่า คนคนนี้ยอมตายเสียดีกว่าการเสียชื่อเสียง

แต่งานนี้ถึงตายไปก็ไม่ได้เป็นการแก้ปัญหาแน่ๆ

เพราะการแก้ปัญหาครั้งนี้ของวิชัยดูเหมือนจะมีทางเลือกไม่มาก และเป็นทางเลือกที่ต้องใช้น้ำอดน้ำทน บวกกับความมานะพยายามใหม่เหมือนเมื่อยุคแรกของช่อง 3

ใช่ มันดูเหมือนว่าปี 2528 นี้จะมีความยากลำบากเหมือนสมัยที่วิชัย มาลีนนท์ เพิ่งจะเริ่มช่อง 3 ใหม่ๆ เมื่อเกือบ 20 ปีที่แล้ว

ยุคแรกของช่อง 3

ในตอนแรกของการบุกเบิกช่อง 3 นั้นหัวเรี่ยวหัวแรงในเรื่องความคิดจริงๆ มาจากคนชื่อ มนูญสิริ ขัตติยะอารี (ดูล้อมกรอบกำเนิดของช่อง 3 )

สมัยนั้นสตูดิโอช่อง 3 ยังไม่มี แต่ใช้วิธีจ้างครูแก้ว อัจฉริยกุล เป็นหัวหน้าฝ่ายผลิต ซึ่งการผลิตก็ใช้กล้อง16 มม. ทั่วๆ ไป คุณภาพก็ไม่มี ค่าใช้จ่ายก็สูง เงินเบิกค่าเบี้ยเลี้ยงก็สูงมาก บางคนเงินเดือนแค่ 1,500 บาท แต่เบิกเบี้ยเลี้ยงเดือนละ 2-3 หมื่นบาท

ยุคนี้เป็นยุคที่ต่ำที่สุดของช่อง 3 เพราะคลื่นส่งก็เป็นประเภท Low Band ความนิยมก็ไม่มี เรียกได้ว่าอยู่อันดับสุดท้ายของทีวีทั้ง 4 ช่อง

“ใน 5 ปีแรก ช่อง 3 ขาดทุนจนคุณวิชัยแทบจะหมดตัว แต่แกเป็นคนสู้และแกไม่ยอมแพ้ก็เลยมุต่อไป” แหล่งข่าวในวงการทีวียุคแรกๆ เล่าให้ “ผู้จัดการ” ฟัง

เริ่มเข้าสู่ยุคสาม “ประ”

วิชัย มาลีนนท์ มีลูกหลายคนทีเดียว แต่ที่มาช่วยงานได้เป็นเรื่องเป็นราวก็มีอยู่ 3 คนคือ ประสาร – ประวิทย์ และประชา มาลีนนท์

ในตอนแรกนั้นทั้งสาม “ประ” ยังคงเรียนหนังสืออยู่แถวชิคาโก สหรัฐอเมริกา พอกลับมาทั้งสามก็ทุ่มทั้งกายและใจเข้ามาช่วยพ่อทำงานอย่างเต็มที่

“ช่อง 3 เวลานั้นให้คุณหญิงลลิลทิพย์เป็นประธาน เพราะต้องใช้เงินธนาคารเอเชียทรัสต์ (ธนาคารสยามปัจจุบัน) ซึ่งทางธารวณิชกุลก็ส่งสุสุทธิ์ วิจิตรานนท์ เข้ามาเซ็นเช็คร่วมกับวิชัย และต่อมาก็เปลี่ยนเป็นนิรันดร์ วิจิตรานนท์ มาเป็นแทนในตำแหน่งรองกรรมการผู้จัดการ ส่วนลูกคุณวิชัยทั้ง3 ก็เป็นผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการกันหมด” แหล่งข่าวคนเดิมกล่าวต่อ

วิชัย มาลีนนท์ ก็คงจะรู้จักลูกของตัวเองดีว่า ใครเหมาะสมที่จะทำอะไรบ้าง

ประสาร มาลีนนท์

พี่ชายเป็นคนที่ดูแลเรื่องการเงินอย่างเดียว อาจจะเป็นเพราะเป็นคนที่ต้องคุมการเงินก็เลยขาดมนุษยสัมพันธ์กับพนักงาน และอาจจะเป็นเพราะว่าไม่ได้ยุ่งเรื่อง OPERATION และการวางแผนงานเท่าไหร่นักก็ทำให้ไม่มีใครรู้ว่ามีความสามารถมากน้อยแค่ไหน

ประสารมีภรรยาแล้ว ซึ่งเดิมทำงานอยู่ช่อง 3 รุ่น ดร.เอมอร ชูพินิจ ต่อมาไปเป็นแอร์โฮสเตสของสายการบินแห่งหนึ่งแล้วมาแต่งงานกับประสาร ปัจจุบันทั้งคู่พักอยู่คฤหาสน์ในหมู่บ้านทิพวัล

ประสารเป็นคนที่เชื่อประชา มาลีนนท์ มาก

ประวิทย์ มาลีนนท์

เป็นนักเรียนเก่าอัสสัมชัญศรีราชา เช่นเดียวกับประสาน เคยเรียนอยู่โรงเรียนนายร้อยตำรวจสามพราน แต่ลาออกไปศึกษาต่อต่างประเทศ

ประวิทย์เป็นคนสุขุมเยือกเย็นไม่โกรธใครง่ายๆ ให้เกียรติคน ประวิทย์เป็นนักวางแผนตัวฉกาจ มองอะไรไกลและมองหลายชั้น เป็นคนใช้คนเป็น ใจกว้าง

เป็นคนคนเดียวที่เชื่อมกับกลุ่มธารวณิชกุลได้อย่างนุ่มนวลที่สุด

แต่งงานแล้ว ภรรยาช่วยงานเป็นเลขา ปัจจุบันยังอยู่กับวิชัย มาลีนนท์ ที่คฤหาสน์ในซอยกล้วยน้ำไท เป็นพี่ที่น้องๆ เกรงใจ

ประชา มาลีนนท์

เป็นคนที่กล้าได้กล้าเสีย ตัดสินใจเร็ว รักใคร รักจริง ช่วยจริง แต่เป็นคนที่มักถูกสิ่งแวดล้อมครอบงำได้ง่าย โดยเนื้อแท้เป็นคนโอบอ้อมอารี ไม่มีความพยาบาท

เขาอาจจะทะเลาะกับใครอย่างแทบเป็นแทบตาย แต่พอเลิกแล้วก็หมดเพียงเท่านั้น เป็นคนติดตามงานอย่างถึงลูกถึงคน ในขณะที่ลูกน้องจะเกรงประวิทย์แต่ก็จะกลัวประชา

แต่งงานแล้ว เป็นคนมีใจกว้างยิ่งกว่ามหาสมุทรแปซิฟิก ชอบเดินทางไปพักผ่อนตากอากาศที่เก็นติ้งไอร์แลนด์ มาเลเซีย เป็นประจำ

เมื่อลูกทั้ง 3 กลับมาอยู่ข้างพ่อก็ถึงเวลาที่ช่อง 3 ยุคที่สองต้องเดินต่อไป เพียงแต่การเดินครั้งนี้เป็นการเดินเพื่อสร้างประวัติศาสตร์ในวงการบันเทิงแท้ๆ

โดยลักษณะงานแล้วประวิทย์จะเป็นคนวางแผนและประชาจะเป็นคนลุยงานตามแผน ซึ่งเป็นคู่ที่สมพงษ์กันมากถ้าดูในลักษณะการทำงานแล้ว

ในยุคแรกนั้น ช่อง 3 ยังมีการขายเวลาทีวีให้คนอื่นเอาไปจัด แต่โดนเบี้ยวเรื่องเงินทองมากก็เลยเลิก ประจวบเหมาะกับลูกๆ ของวิชัยกลับมาช่วยงาน ก็เลยเอาเวลาเหล่านั้นมาทำเอง

ยุทธศาสตร์ของช่อง 3 ก็เริ่มด้วยการซื้อภาพยนตร์ต่างประเทศเข้ามาฉาย และช่อง 3 ก็ได้เป็นผู้สร้างทีมนักพากย์ที่เลื่องชื่อลือนามขึ้นมา เช่น อุดม สุนทรจามร ที่พากย์ “เปาบุ้นจิ้น” และอีกทีมหนึ่งที่โด่งดังมากแต่ปัจจุบันออกไปหากินอิสระและพากย์เรื่อง โอชิน ที่ช่อง 5 อยู่ปัจจุบัน

ในช่วงนั้นทั้งประวิทย์และประชาต้องทำงานตัวเป็นเกลียว เดินทางไปต่างประเทศตลอดเวลาเพื่อซื้อหนัง เลี้ยงรับรองเอเย่นต์หนังต่างประเทศ ว่ากันว่า เงินค่าเลี้ยงรับรองอย่างเดียวปีๆ หนึ่งจะเป็นตัวเลขเจ็ดหลักขึ้นไป

“พวกนี้เวลาเลี้ยงรับรองก็เลี้ยงจริง เขาสามารถผูกใจเอเย่นต์หนังได้จนสามารถพูดได้ว่า ในยุคนั้นเขากุมตลาดหนังต่างประเทศอยู่คนเดียว” แหล่งข่าวในวงการอีกคนหนึ่งพูดเสริมขึ้นมา

ในขณะที่ช่อง 7 และ 5 ยังมัววุ่นวายอยู่กับการสร้างหนังเรื่องจักรๆวงศ์ๆ และละครน้ำเน่าตลอดจนบันเทิงแบบชุดราตรียาวออกมาครวญเพลงให้คนต่างจังหวัดฟัง

ช่อง 3 ก็กำลังคืบคลานเข้าจับตลาดชั้นกลางในกรุงเทพฯ และรอบนอก ตลอดจนจังหวัดใกล้เคียง โดยที่ไม่มีใครสนใจ จนกระทั่งนักดูทีวีเมืองไทยได้มีโอกาสดู “เปาบุ้นจิ้น” ที่บริษัทสหพัฒนพิบูลเป็นผู้นำเข้ามา

จากวันนั้นเป็นต้นมา พฤติกรรมการดูทีวีของคนไทยก็เริ่มเปลี่ยนแปลงโดยการชักนำของช่อง 3 และบริษัทสหพัฒนพิบูลในครั้งนั้น

ความนิยมที่คนดูมีต่อ “เปาบุ้นจ้น” ทำให้ช่อง 3 เริ่มหันมามองตลาดภาพยนตร์จีนอย่างจริงจังขึ้น

“ตอนนั้นช่องอื่นๆ เล่นกันแต่หนังไทยและละครน้ำเน่า โดยไม่ลืมหูลืมตาดูอะไรเลย” แล้วยุทธศาสตร์การบุกตลาดภาพยนตร์จีนมาออกทีวีเมืองไทยก็เริ่มต้น

ประชา มาลีนนท์ บินไปติดต่อและเซ็นสัญญาเป็นตัวแทนของ TVB ในฮ่องกง “ตอนนั้นแข่งกันอยู่ 2 เจ้า คือ TVB และRTV แต่คุณภาพ TVB ดีกว่ามาก ตลอดจนเนื้อเรื่องและผู้แสดง”

ก็คงจะเป็นเช่นนั้น เพราะจาก “กระบี่ไร้เทียมทาน” ที่พอ ฉีเส้าเฉียน เลิกเล่นบทฮุ้นปวยเอี้ยงก็ต้องตายทำเอาคนดูถึงกับเขียนจดหมายมาด่าสถานี จนถึง “เจ้าพ่อเซี้ยงไฮ้” ที่เนื้อเพลงถูกร้องกันตั้งแต่รัฐมนตรีดอกเตอร์ ไปจนถึงหมอนวด หรือ “คมเฉือนคม” และอีกมาก

อาจจะเป็นเพราะมันเริ่มเป็นยุคของช่อง 3 ไปเสียแล้ว แม้แต่การจัด VARIETY SHOW ก็ได้รับการกล่าวขวัญมากไป จนกระทั่งการจัดประกวดนักร้องของช่อง 3 ซึ่งส่งเพียง 2 คน ก็ได้รางวัลนักร้องยอดเยี่ยมของเอเชียมาทั้ง 2 คน คือนันทิดา แก้วบัวสาย กับ มณีนุช เสมรสุต

เมื่อสักเกือบ 10 ปี ที่แล้ว ประชา มาลีนนท์ ได้ทำในสิ่งหนึ่งซึ่งต้องยอมรับกันว่าเป็นการปฏิวัติละครเมืองไทยขึ้นมาใหม่และเรื่องนี้ ประชา มาลีนนท์ กับช่อง 3 ก็ควรจะได้รับเครดิตอย่างเต็มที่

ประชา มาลีนนท์ ได้ให้โอกาส ภัทราวดี ศรีไตรรัตน์ ได้ทดลองจัดทำละครไม่บอกบทเป็นครั้งแรก

“ไฟพ่าย” / “ตุ๊กตาเสียกระบาล” / “จิตไม่ว่าง” / “ขบวนการคนใช้” ฯลฯ ทั้งหมดนี้เป็นลมแรงที่ช่วยโหมไฟแห่งชัยชนะของช่อง 3 ให้ลุกโชติช่วงกว่าเก่า

บวกกับ “เจ้าพ่อเซี่ยงไฮ้” / “กระบี่ไร้เทียมทาน”/ “มังกรหยก” / “คมเฉือนคม” ฯลฯ ปุ่มช่อง 3 บนแผงหน้าทีวีเป็นแผงที่ทุกคนกดกันประจำ

ไม่ต้องสงสัยช่อง 3 กระโดดจากอันดับสุดท้ายมาเป็นอันดับแรกอย่างเต็มภาคภูมิ พิเศษไปกว่านั้น ช่อง3 ยังเป็นผู้ริเริ่มเอาข่าวดาวเทียมเข้ามาเป็นคนแรกจากความคิดของประวิทย์ มาลีนนท์ จนในที่สุดทุกช่องต้องตามช่อง3 กันเป็นแถว พอเรียกได้ว่า ยุคนั้นเป็นยุคที่ทุกคนมีความสุขที่ช่อง 3

ว่ากันว่า ตั้งแต่ตกเย็นพอเริ่มมีละครไม่พากย์ ตามด้วยข่าวดาวเทียม และต่อด้วยภาพยนตร์จีน ในช่วง 3-4 ชั่วโมงนั้น ช่อง 3 เห็นเงินเข้าแถวมาหาจนต้องเมื่อยเอว เพราะก้มนับเงิน

“ในช่วง 3 ชั่วโมงนั้นช่อง 3 รับโฆษณาประมาณ 40 นาที ได้รายได้เฉพาะช่วงนี้อยู่ในระหว่าง 2 ล้านบาท” ผู้อำนวยการแผนกสื่อโฆษณาระดับใหญ่คนหนึ่งพูดให้ฟัง

และก็ได้ผล ความเป็นผู้นำของช่อง 3 ถึงแม้จะเป็นช่วงแคบที่ความถี่การส่งต่ำที่สุด แต่ก็ทำให้ช่อง 7 ต้องกระทบกระเทือนอย่างมากๆ ทั้งๆ ที่อุปกรณ์เครื่องมือต่างๆ ก็สู้ไม่ได้ (ช่อง 3 เพิ่งจะเปลี่ยนเครื่องมือเมื่อ 3 ปีที่แล้ว)

จนกระทั่งเมื่อช่อง 7 ขยายขอบข่ายการส่งของดาวเทียมทำให้ตลาดโฆษณาถูกช่อง 7 ดึงเอาไปได้มากพอสมควร

แต่ช่อง 3 ก็สู้กลับด้วยการไปซื้อเวลาของโทรทัศน์ท้องถิ่นในเครือข่ายกรมประชาสัมพันธ์ซึ่งก็ได้ผลดีพอสมควรเมื่อเทียบกับจำนวนเงินที่ลงทุนไป

โรงเรียนการแสดงก็เป็นความคิดของช่อง 3 ที่บุกเบิกขึ้นมาอย่างน่าปรบมือให้ที่สุด และผลผลิตของโรงเรียนนี้ก็มีดีๆ เด่นๆ เช่น กษมา นิสสัยพันธ์ หรือไอ้ฟัก ในคำพิพากษา , ดิลก ทองวัฒนา ฯลฯ

ยุคที่ช่อง 3 เฟื่องที่สุดและรุ่งเรืองที่สุดก็คงจะเป็นยุคตั้งแต่ 3 พี่น้อง “ประ” มาลีนนท์ กลับมาจากชิคาโกช่วยงานพ่อ

จนกระทั่งปี 2526 ที่กลุ่มมาลีนนท์เริ่มคิดจะจับธุรกิจที่ใช้ช่อง 3 เป็นฐาน

และธุรกิจแรกคือ การจัดคอนเสิร์ต

“ความจริงความคิดในการจัดคอนเสิร์ตนั้นมันเริ่มทำกันตรงที่จะจัดดาราจีนมาหนุนรายการช่อง3 และคอนเสิร์ต โจวเหวินฟะ ของเขาก็ประสบความสำเร็จอย่างสูง ทำให้ทุกคนมองไปที่คอนเสิร์ตฝรั่งเป็นรายการต่อไป” แหล่งข่าวในวงการคอนเสิร์ตพูดให้ฟัง

ในช่างแรกของการจัดคอนเสิร์ตนั้น ทั้งประวิทย์ ประชา และประสาร มาลีนนท์ กระโดดเข้ามาร่วมมือร่วมใจกันอย่างเต็มที่

แต่พอแนวทางการจัดเริ่มเปลี่ยนไปทางฝรั่งและขาดทุนมากขึ้น ประวิทย์ก็ถอนตัว ทิ้งให้ประชาสู้ต่อไป

“มันเริ่มจากการที่สิ่งแวดล้อม ประชา มาลีนนท์ เขาไปอ้างกับประชาว่า ทาง NITE SPOT เขาดูถูกว่า ประชาทำไม่ได้ ประชาก็ต้องทำให้ดูถึงขาดทุนก็ต้องทำ ทั้งๆ ที่ทาง NITE SPOT เขายืนยันว่า เขาไม่ได้พูดเช่นนั้น” คนในวงการคอนเสิร์ตคนเก่าพูดต่อให้ฟัง

ประชา มาลีนนท์ เมื่อ 3-4 ปีที่แล้วหลังจากประสบผลสำเร็จมากในช่อง 3 ก็เริ่มหันมามองธุรกิจบันเทิงที่เป็นของตัวเองมากขึ้น

การจัดละครก็จะใช้วิธีให้ช่อง 3 จ้างบริษัทของประชาเป็นผู้จัด แล้วประชาก็อาจจะจ้างคนอย่างเช่น มยุรฉัตร เหมือนประสิทธิเวช หรือ ทาริกา ธิดาทิตย์ หรือ มาเรีย เกตุเลขา เป็นผู้จัดต่อ

นอกจากการจัดคอนเสิร์ตนั้นแล้ว ประชายังหันเข้าสู่วงการภาพยนตร์จากการเข้าร่วมกับ เกียรติ เอี่ยมพึ่งพร แห่งไฟว์สตาร์โปรดักชั่น ทำภาพยนตร์เรื่องแรกชื่อ บ้านทรายทอง และทำเงินให้มาก ทำให้อนาคตของการร่วมทุนดูสดใสเอามากๆ

จนกระทั่งเกียรติ เอี่ยมพึ่งพร ถูกยิงตาย โครงการก็เลยมีการเปลี่ยนแปลงไป และที่เปลี่ยนแปลงอีกประการหนึ่งคือ ประชา มาลีนนท์ ไปไหนมาไหนหลังจากเกียรติตายก็เลยต้องมีมือปืนติดตามตลอด

จนกระทั่งมาถึงวันนี้ยังคงมีมือปืนและสิ่งแวดล้อมตามอยู่ตลอดเวลา

”คุณประชาแกเปลี่ยนไปมาก จากการที่เขาเคยไปไหนมาไหนสบายๆ เดี๋ยวนี้กลายเป็นต้องมาในมาดอีกแบบหนึ่ง และแกก็ห่างเหินคนช่อง 3 ไปมาก ทั้งที่คนช่อง3 ก็ยังรักเขาอยู่” พนักงานช่อง3 คนหนึ่งเล่าให้ “ผู้จัดการ” ฟัง

อาณาจักรธุรกิจส่วนตัวของประชา มาลีนนท์ ขยายไปเรื่อยๆ จากการจัดคอนเสิร์ต มาเป็นการทำภาพยนตร์ มาทำร้านอาหารชื่อคุ้มหลวง ทำวิดีโอให้เช่าโดยใช้ชื่อ วิดีโอ 3 แม้กระทั่งทำหนังสือพิมพ์ชื่อ พิมพ์ข่าว

“ผมเสียดายคุณประชาแกน่าจะเทตัวเองให้กับช่อง 3 อย่างเต็มที่ อย่าไปสนใจงานนอกแบบนั้น เพราะคุณประวิทย์วางแผนแล้วคุณประชาทำนี่มันเป็นสูตรที่เพอร์เฟคมาก” คนที่รู้จักสอง “ประ” นี้วิจารณ์ให้ฟัง

เมื่อ 2-3 ปีที่แล้ว ช่อง3 เองก็ได้สูญเสียสิทธิ์ในหนังจีนของ TVB ไปให้กับช่อง 7 และใน 2-3 ปีผ่านมานี้ทั้งช่อง 5 และช่อง 7 ได้ขยายขอบงานและสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ ขึ้นมา ในขณะที่

ช่อง 3 หยุดอยู่กับที่และพึ่งพาของเก่ากันไปทุกวัน

“ทุกวันนี้ช่อง 3 อยู่รองบ๊วย ช่อง 5 เอง เขาปรับตัวได้เร็วมาก หนังเรื่อง โอชิน และรายการต่างๆ เช่น มาตามนัด นี่ทำให้ช่อง 5 แซงช่อง 3 ขึ้นมาอย่างเห็นได้ชัด” คนที่ติดตามเรื่องทางทีวีวิพากษ์วิจารณ์ออกมา

อาจจะเป็นไปได้เพราะ 2-3 ปีที่ผ่านมานี้ ประชา มาลีนนท์ ทำงานช่อง 3 น้อยมาก

ความจริงแล้วระบบการบริหารของช่อง 3 เขาวางไว้ดีพอสมควร พนักงานช่อง 3 เป็นพนักงานที่มีระเบียบและวินัยมาก

”อันนี้ต้องให้เครดิตประวิทย์และประชา ที่นี่ทำงานโดยไม่มีการตอกบัตรลงเวลา แต่ทุกคนทำไปตามความรับผิดชอบที่ได้รับมา” พนักงานช่อง 3 คนหนึ่งแอบแย้มให้ฟัง

ช่อง 3 จ่ายโบนัสให้กับพนักงานทุกปีนับตั้งแต่ปีแรกที่เริ่มกิจการถึงแม้จะขาดทุน โดยเฉลี่ยแล้วจะได้โบนัสปีละประมาณ 4 เดือน

“แต่ที่พนักงานน้อยใจก็ตรงที่ บรรดาพวกดาราทั้งหลายที่มาจัดละครให้ช่อง 3 นั้นพากันร่ำรวยทุกคน ทั้งๆ ที่ 70% ของงานนั้นมาจากพนักงานช่อง 3 ทั้งนั้น โดยเฉพาะการทำฉาก การกำกับกล้อง การตรวจแก้บท ฯลฯ แต่พวกเรามันก็อยู่เหมือนเดิม จะกี่ปีๆ ก็แบบนี้” พนักงานช่อง 3 คนเก่าแก่บ่นอย่างเอือมระอา

ในเมื่อช่อง 3 เกิดมาจากรากฐานการเงินของธนาคารเอเชียทรัสต์ ก็พอจะพูดได้ว่า สุขภาพของช่อง 3 ก็ย่อมขึ้นอยู่กับสุขภาพของเอเชียทรัสต์จริงๆ

เมื่อก่อนเมื่อมีใครพูดถึงช่อง 3 ทุกคนที่ฟังอยู่หรือร่วมวงสนทนาก็อดไม่ได้ที่จะนึกถึงธนาคารเอเชียทรัสต์ และในใจของทุกคนย่อมหมายถึงความมั่นคงปานหินผาทีเดียว

ในสมัยก่อนไม่มีใครจะนึกว่า จอห์นนี่ มา จะมีวันนี้ หรือธนาคารเอเชียทรัสต์จะมีอันเป็นไป

การเงินของช่อง 3 ผูกเอาไว้กับธนาคารเอเชียทรัสต์ ตั้งแต่วันแรกที่เปิดบัญชี คือวันที่ 10 มกราคม 2512 ด้วยเงินเปิดบัญชี 200,000 บาท และได้วงเงินเบิกเกินบัญชีครั้งแรก 5 ล้านบาท ซึ่ง 15 ปีให้หลัง วงเงินนี้ขยายตัวมาจนเป็น 163,226,174.44 บาท ในที่สุด โดยมีหลักทรัพย์คือคนชื่อ วิชัย มาลีนนท์ เป็นผู้ค้ำประกันแต่เพียงผู้เดียว

ในยุคที่รุ่งเรืองและเฟื่องฟูเป็นยุคที่บัญชีช่อง 3 จะเป็นอย่างไรมันไม่สำคัญ เพราะธารวณิชกุลและวิจิตรานนท์ ก็มีอยู่เกือบ 50% ในช่อง3 อยู่แล้ว

และก็ไม่มีใครสงสัยด้วยว่า กลางปี 2527 จะเป็นจุดจบของเอเชียทรัสต์

ธุรกิจของช่อง 3 เรียกได้ว่าขาดทุนใน 6-7 ปีแรกเท่านั้น แต่ตั้งแต่ปี 2516 เป็นต้นมา อีก 10 ปี เป็นช่วงระยะเวลาของการทำกำไรทั้งสิ้น

ประมาณการกันว่า เฉลี่ยกำไรตั้งแต่ปี 2516-2527 น่าจะได้ออกมาปีละอย่างต่ำ 59 ล้านบาทขึ้นไป

ธุรกิจที่กำไรสูงสุดเช่นนี้โดยใช้ทุนต่ำเพียง 12 ล้านบาท และเป็นธุรกิจที่เงินจะหมุนเข้าออกโดย RECEIVABLE AGING ประมาณไม่เกิน 60 วัน - 90 วัน การใช้เพียงแค่เบิกเงินเกินบัญชีจึงเป็นสิ่งที่ควรทำที่สุด

การลงทุนของช่อง 3 ก็ไม่ได้มีการลงทุนอะไรที่ต้องใช้เงินมากมายนอกจากการต่อสัญญาช่วงปี 2518-19 ที่ต้องเสียเบี้ยบ้ายรายทางไปก้อนหนึ่ง ส่วนการซื้ออุปกรณ์ใหม่ทั้งชุดนั้นก็เพิ่งจะกระทำกันเมื่อ 3 ปีที่แล้ว

สรุปแล้ว ช่อง3 เป็นธุรกิจที่มีสุขภาพดีเอามากๆ หนี้วงเงินเบิกเกินบัญชีเพียง 160 กว่าล้านจึงเป็นเรื่องเล็ก

ช่อง 3 จ่ายปันผลกันอย่างเต็มที่โดยไม่สนใจที่จะตั้งกำไรสะสมเอาไว้เป็นทุนสำรองยามยาก แต่ในเมื่อธุรกิจมีลักษณะของ HIGH RETURN ทุกคนก็เลยหวังพึ่งรายได้ในอนาคตเป็นเงินทุนการขยายงาน

แต่ทุกคนในช่อง 3 ลืมนึกไปว่าช่อง 3 กับเอเชียทรัสต์ เป็นคู่แฝดกันที่เมื่อเอเชียทรัสต์ไม่สบาย ช่อง3 ก็ต้องไม่สบายด้วย และบังเอิญเอเชียทรัสต์ไม่ได้เป็นไข้หวัดธรรมดา แต่ดันเป็นมะเร็งที่ต้องผ่าตัดกันอย่างมโหฬารเสียด้วย

ภาวการณ์ของเอเชียทรัสต์เริ่มเข้าสู่วิกฤตการณ์เมื่อต้นปี 2527 (โปรดอ่าน “ผู้จัดการ” ฉบับที่ 12 เดือนสิงหาคม 2527) แล้ววิกฤตการณ์ก็เลวร้ายลงทุนเดือน

ช่อง 3 จะด้วยความเต็มใจหรือไม่ก็ตาม ก็ต้องเข้าร่วมขบวนการกู้เอเชียทรัสต์อย่างเต็มที่ วิชัย มาลีนนท์ เองถึงแม้ในส่วนลึกไม่อยากจะทำเช่นนั้น แต่ จอห์นนี่ มา เป็นหุ้นส่วนในช่อง 3 มาเกือบ 20 ปี และก็ยังได้ร่วมกันทำธุรกิจอีกมากมายหลายประการ ก็คงไม่มีทางเลือกนัก

“อีกอย่างหนึ่ง อย่าลืมว่าทุกคนในสังคมพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า จอห์นนี่ มา มีเงินอยู่ต่างประเทศเยอะ เพียงแต่เขาเอาเงินเข้ามามันก็จบ ทุกคนเชื่อว่าปัญหานี้แก้กันได้ง่ายและธนาคารจะขลุกขลักเพียงชั่วคราวเท่านั้น” เจ้าหน้าที่ธนาคารสยามระดับบริหาร ลำดับเหตุการณ์ให้ฟัง

ขบวนการกู้เอเชียทรัสต์ในสายของช่อง 3 ก็เริ่มขึ้นในเดือนพฤษภาคม 2527 เป็นต้นไป ตั้งแต่วันที่ 9 เดือนพฤษภาคม 2527 จนถึงวันที่ 4 เดือนกันยายน 2527 ช่อง 3 ได้ออกตั๋วอาวัลโดยธนาคารเอเชียทรัสต์แล้วไปขึ้นเงินกับสถาบันการเงินต่างๆ รวมทั้งสิ้น 16 ครั้ง เป็นเงินทั้งหมด 253 ล้านบาท

ตั๋วที่อาวัลทั้งหมดเป็นตั๋วระยะสั้นตั้งแต่ 30 วันขึ้นไปจนถึง 210 วันสูงสุด (ดูรายละเอียดล้อมกรอบ)

นอกจากนี้ช่อง 3 ยังได้ให้ธนาคารทำทรัสต์รีซีต เพื่อซื้ออุปกรณ์คุมแสงในห้องส่งอีกเป็นเงินสองล้านกว่าบาท

เงินทั้งจำนวนนี้มีข้อสังเกตว่า เป็นตั๋วที่ทำขึ้นมาเพื่ออาวัลในช่วงระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงสิงหาคม 2527 เสียส่วนใหญ่

ซึ่งระยะเวลานั้นเป็นช่วงเวลาของวิกฤตการณ์ทางการเงินของธนาคารเอเชียทรัสต์อย่างที่สุด และย่อมหมายถึงวิกฤตการณ์ของบริษัทในเครือของกลุ่มธารวณิชกุล และวิจิตรานนท์ ด้วย

ถ้าจะวิเคราะห์กันด้วยความเป็นธรรมแล้วจะเห็นได้ว่า ช่อง 3 เองคงจะใช้เงินเพียงแค่เงินเบิกเกินบัญชี 163 ล้านบาท กับตั๋วที่อาวัลตั้งแต่เดือนกันยายนปี 26 จำนวน 12 ล้านบาท กับทรัสต์รีซีต 3 ล้านบาท เท่านั้นเอง

ซึ่งยอดทั้งหมดก็ประมาณ 177 ล้านบาท นอกนั้นแล้วน่าจะเป็นเงินที่ถูกหมุนออกไปโดยใช้ช่อง 3 เป็นตัวแทน

ส่วนจะหมุนไปให้ใครโดยมีข้อตกลงกันว่าอย่างไรนั้น วิชัย มาลีนนท์ และวัลลภ ธารวณิชกุล คงจะรู้ดีที่สุด

ที่แน่ๆ คือ ขณะที่วิชัย มาลีนนท์ กำลังนั่งเวียนหัวอยู่กับตัวเลขและหมายศาลในวันเวลาเดียวกันห่างไปทางตะวันออกเฉียงเหนือ อีก 4,000 กว่ากิโล จอห์นนี่ มา ใส่เสื้อนอกหน้าอกกลัดดอกไม้เป็นประธานตัดริบบิ้นเปิดโรงงานปูนซีเมนต์ของตระกูลเฉินอยู่บนเกาะที่เรียกว่า ไต้หวัน ที่พักพิงอีกแห่งหนึ่ง ซึ่งเอกยุทธ อัญชันบุตร กำลังใช้อยู่

สำหรับธนาคารสยามแล้วบรรดาลูกหนี้ทั้งหลายรวมทั้งสิ้น 3 พันกว่าล้านบาทนั้น จะมีก็เพียงช่อง3 โรงงานน้ำตาลราชบุรีเท่านั้น ที่อาจจะมีอนาคตเรียกคืนได้

สิ่งแรกที่ธนาคารสยามทำก็คือ ให้กำลังใจช่อง 3 บอกว่า ไม่เป็นไร เอาหลักทรัพย์มาค้ำให้พอแล้วกันแล้วก็ค้าขายต่อไป

วิชัยและลูกก็คงคิดว่า สถานการณ์คงดีขึ้นก็เลยขนที่ร้อยกว่าไร่ที่ตำบลหนองปรือ บางละมุง ซึ่งเก็บไว้ทำฮวงซุ้ยมาวางเอาไว้ ที่ทั้งหมดอยู่ในชื่อของประสาร ประวิทย์ และประชา มาลีนนท์

แต่ช่อง 3 กลับไม่ได้บอกธนาคารสยามว่าจะคืนเงิน 453 ล้านให้อย่างไร

สำหรับธนาคารสยามแล้ววิชัยจะเอาเงินไปไม่ถึง 453 ล้านนั้นมันจะจริงหรือไม่กลับไม่ใช่เรื่องที่จะต้องให้ความเห็นใจ เพราะ 453 ล้าน เป็นเงินของประชาชน เมื่อช่อง 3 เอาไปก็ต้องตามเอามาคืน

“เดิมทีเขาไม่ยอมเจรจา เขาอ้างว่า จอห์นนี่ มา เอาไปและหนี้ 453 ล้านมากเกินไป เราโนติ้สไปก็เฉย เราเลยต้องฟ้อง พอเรื่องถึงศาลถึงมีการติดต่อมาเจรจา ความจริงทุกอย่างคุยกันได้เราต้องการรู้ว่า เขาตั้งใจจะจ่ายอย่างไรใน 5 ปีข้างหน้า ซึ่งระยะเวลาการจ่ายต้องไม่เกินระยะเวลาสัญญาที่ช่อง 3 ยังมีอยู่กับรัฐบาล” ผู้บริหารระดับสูงในธนาคารสยามพูดอย่างเหนื่อยใจกับ “ผู้จัดการ”

ว่ากันว่า ชีวิตคนเรามีขึ้นและก็ต้องมีลง ไม่มีใครอยู่เย้ยฟ้าท้าดินได้จนเป็นอมตะ ปัญหาบางอย่างเมื่อเกิดขึ้นก็ต้องเดินเข้าหา คนบางคนคิดว่า มีชีวิตอยู่ในสภาวะแบบนี้กลับมิสู้ตายไปเสียจะดีกว่า

แต่วิชัย มาลีนนท์ คงจะรู้ว่า ถึงอยากจะตายก็ตายไม่ได้ และการอยู่ก็ขมขื่นและทรมานอย่างแสนสาหัส

วิชัย มาลีนนท์ ประสาร ประวิทย์ และ ประชา มาลีนนท์ มีทางเลือกอยู่ไม่มากนัก

ทางออกแรก

ประวิงเวลาการต่อสู้คดีความและยอมล้มละลาย โดยหวังว่า คดีอาจจะยืดเยื้อถึง 2-3 ปี และก็ทำธุรกิจไปด้วยกำไรช่อง 3 มีเท่าไหร่ก็ยักย้ายถ่ายเทออกไป

การเสียสละ วิชัย มาลีนนท์ คงต้องยอมเป็นคนล้มละลายและที่ซึ่งเอาจำนองไว้ก็ต้องถูกบังคับจำนอง

ผลเสีย เสียชื่อเสียงและที่เจ็บปวดคือ ที่สำหรับเก็บไว้ทำฮวงซุ้ยก็สูญไป

อีกประการหนึ่ง ธนาคารสยามมีสิทธิขออำนาจศาลบังคับให้ช่อง 3 เอารายได้ที่จะเกิดขึ้นทั้งหมดฝากไว้ที่ศาล

ทางออกทางที่ 2

ต่อรองขอลดดอกเบี้ยและเจรจาขายสัญญาส่วนที่เหลือออกไปให้กลุ่มอื่นที่สนใจรับช่วง

การเสียสละ สูญเสียสิ่งที่เพียรสร้างขึ้นมาเกือบ 20 ปี

ผลเสีย ผู้ที่จะเข้ามารับช่วงจะไม่กล้าเข้าเพราะระยะเวลาเพียง 5 ปี อาจจะสั้นเกินไปที่จะเข้ามา เพราะถ้ารายใหม่เข้ามาก็จะเกิดความไม่แน่นอนในจิตใจของลูกค้าที่จะจองโฆษณาอาจจะทำให้รายได้ตกลงไปมาก

อีกประการหนึ่ง เมื่อสัญญาหมดแล้วก็ไม่แน่ว่า ผู้ที่เข้ามารับช่วงจะได้ต่อสัญญาหรือไม่

ทางออกทางที่ 3

ต่อรองขอลดดอกเบี้ย แล้วเจรจากับช่อง 9 (อสมท) ขอต่อสัญญาทันทีไปอีก 10 ปี แล้วกลับมาขอยืดเวลาผ่อนหนี้จาก 5 ปี เป็น 10 ปี เพื่อให้ภาระไม่ต้องหนัก

การเสียสละ ต้องเริ่มต้นกันใหม่ ทุกคนต้องมุมานะและพยายามเพื่อกอบกู้ชื่อเสียงของตระกูล

ผลเสีย การขยายงานอะไรคงจะต้องยุติรวมทั้งอิสรเสรีภาพการใช้จ่ายจะต้องถูกจำกัดลงหมด

ผลดี เป็นการแสดงความรับผิดชอบอย่างสูงออกมา และจะได้รับความเชื่ออย่างสูงในวงการ เมื่อสามารถแก้ไขวิกฤตการณ์ได้หมดสิ้นเพราะคนที่เก่งจริงในชีวิตไม่ไช่คนที่ไม่เคยล้ม แต่เป็นคนที่เคยล้ม แล้วลุกขึ้นมาได้ใหม่

ทางออกที่ 3 น่าจะเป็นทางออกที่ดีที่สุด ทุกวันนี้ช่อง 3 คือป้อม ALAMO ของตระกูลมาลีนนท์ ทุกคนทำงานได้และทำงานเป็น ทั้งประวิทย์และประชา นั้นเคยพิสูจน์มาแล้วว่า ทำได้และทำได้ดีด้วย

ทุกวันนี้ช่อง 3 เปรียบเสมือนป้อมค่ายที่กำลังถูกข้าศึกรุก ทุกคนสมควรที่จะเข้ามาช่วยกันซ่อมรั้วซ่อมค่ายป้องกัน แทนที่จะแยกตัวเองออกไปตั้งป้อมตั้งค่ายของตัวเอง

อย่างน้อยที่สุดมันก็เป็นเรื่องชื่อเสียงและหน้าตาของบิดาผู้ให้กำเนิด และสร้างทั้งสาม “ประ” ขึ้นมา

ประชา มาลีนนท์ ควรจะหันกลับเข้ามาช่อง 3 และจับมือกับประวิทย์สร้างขึ้นมา

ธุรกิจภายนอกควรจะสละไปเสีย เพราะในที่สุดแล้วไม่มีธุรกิจใดที่จะดีและหนุนมาลีนนท์ด้วยกันได้เท่าช่อง 3

ธุรกิจด้านอื่นอาจจะเป็นธุรกิจเสริมสร้างบารมีของตนเอง ถึงแม้ว่าจะขาดทุน แต่เพื่อสิ่งแวดล้อมรอบตัวก็จะทำพวกนี้เป็นม่านบังตาที่ทำให้มองไม่เห็นเป้าหมายที่แท้จริง

ธนาคารสยามก็คงสบายใจ ถ้าวิชัย ประสาร ประวิทย์ และประชา มาลีนนท์ พร้อมกันเดินเข้ามาหาแล้วบอกว่า จะทำงานใช้หนี้ให้

สิ่งที่ช่อง 3 กำลังต้องการที่สุดขณะนี้คือ ความสามัคคี

ช่อง 3 เป็นธุรกิจครอบครัวที่แท้ ถ้าขาดความสามัคคีภายในกันแล้ว ช่อง3 ก็คงจะต้องบ้านแตกกันในที่สุด

ผู้ใหญ่ที่มีประสบการณ์ในชีวิตมักจะพูดให้ข้อเตือนใจอยู่เสมอว่า “คนเราสร้างอะไรขึ้นมามักสร้างได้ไม่ยาก แต่จะรักษามันให้อยู่รอดตลอดไปมักจะยากกว่า”

คำพังเพยนี้พูดกันมานานและมีตัวอย่างให้เห็นชัดมาแล้ว แต่ก็อย่างที่ว่าแหละ ไม่ค่อยมีใครจำกันหรอก