ยุคเก่าก่อนไม่มีเวทีหรือรายการให้คนกดโหวตประชันความสวย ความหล่อ ความสามารถในแง่มุมต่างๆ เกลื่อนกลาดอย่างเช่นปัจจุบัน ใครที่อยากเข้าสู่วงการบันเทิงจำเป็นต้องอาศัยร้านกาแฟ โดยเฉพาะร้านแถวหน้าโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมกรุงซึ่งเป็นแหล่งรวมเหล่าแมวมองดันดาราทั้งหลาย มาทำหน้าที่ทาบทามให้ได้เข้าสู่วงการ

ไม่ว่าจะอยู่ตรอกซอกซอยไหน สิ่งที่มีให้พบเห็น นึกอยาก ...คราใด จะหาซื้อดื่มได้ทันที คือกาแฟ

กระแสนิยมที่กำลังมาแรง โดยเฉพาะคนในวัยทำงานขึ้นไป ทั้งแบรนด์นอก แบรนด์ไทย โนแบรนด์ รถเข็น ปิกอัพตกแต่งจอดเตะตาเป็นที่เป็นทาง เป็นเวล่ำเวลาหรือวิ่งรอกไปทุกมุมเมือง ซุ้มริมทางเท้า สถานที่ออกกำลังกาย สถานพยาบาล ท่าอากาศยาน สถานีบริการน้ำมัน โมเดิร์นเทรด ห้างสรรพสินค้า ร้านที่ตกแต่งอย่างเริดหรูหลากสีสัน แปลกตาอย่างมีรสนิยม ในคอนเซ็ปต์ที่แตกต่าง เพื่อรองรับผู้คนทุกเพศทุกวัย

สนนราคาจากหลักสิบหลักร้อยหรือหลายร้อย บางท่านถึงกับบอกว่ากาแฟแก้วเดียวนี้ เขาสามารถใช้ทำอาหารเลี้ยงครอบครัว ได้มื้อใหญ่ และอย่างเอร็ดอร่อยทีเดียว

ในสมัยก่อน กาแฟจะออกเสียงว่า “กาแฝ” หรือ “ข้าวแฝ่” ซึ่งชาวจีนเรียก “โกปี้”

ในยุคอากง อาม่า ช่วงเช้าๆ จะนิยมนั่งอ่านหนังสือพิมพ์ จิบกาแฟพร้อมสนทนา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเศรษฐกิจ เหตุการณ์การเมือง ทอล์กออฟเดอะทาวน์ จะเก็บมาเล่ามาคุยสู่กันฟัง ณ “สภากาแฟ” ก่อนที่จะไปปฏิบัติกิจตามภาระหน้าที่

บันไดดารา ถ้าใครอยากและชอบที่จะเข้าสู่แวดวงดารา วงการแสดง ตั้งแต่ระดับพระเอก นางเอก นางอิจฉา ตัวร้าย ตัวประกอบ รวมไปถึงสตั้นแมน

เมื่อยุคเก่าก่อนยังไม่มีเวที หนุ่มโน่น สาวนี่ ให้ได้ประลองประกวดโหวตประชันความสวย ความหล่อ ความสามารถในแง่มุม ต่างๆ เกลื่อนกลาดอย่างเช่นปัจจุบัน

จึงจำเป็นต้องอาศัยมานั่งที่ร้านกาแฟ โดยเฉพาะร้านแถวหน้าโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมกรุง ซึ่งเป็นแหล่งรวมเหล่าบรรดาแมวมอง ดันดาราทั้งหลาย มาทำหน้าที่ทาบทามให้ได้เข้าสู่วงการ บ้างก็สมหวัง บ้างก็แห้วปะปนกันไป

ร้านกาแฟร้านแรกของพระนคร จะอยู่แถวสะพานมอญ จุดตัดถนนเจริญกรุงกับเฟื้องนคร ที่เรียก “สี่กั๊กพระยาศรี” ซึ่งมีเจ้าของร้านเป็นชาวอเมริกัน

คำว่า “ตุงฮู” เป็นคำที่คุ้นเคยสำหรับคนไทยมายาวนานเช่นกัน โดยตุงฮูสโตร์ได้สั่งกาแฟในชื่อดังกล่าวเข้ามาจำหน่าย

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งร้านกาแฟ “นรสิงห์” ริมถนนศรีอยุธยา บริเวณลานพระบรมรูปทรงม้า

เมื่อคนไทยเริ่มรู้จักการดื่มกาแฟมากขึ้น ร้านกาแฟได้เกิดขึ้นตามมาอีกมากมาย

ออนล็อคหยุ่น ติดกับศาลาเฉลิมกรุง

เอี๊ยะแซ ร้านกาแฟอันลือชื่อนิยมมายาวนาน และขณะนี้ยังแตกสาขาขึ้นไปอยู่บนห้างเรียบร้อยแล้ว

วัฒนธรรมที่หลากหลายของคอกาแฟ ในแต่ละชนชาติมีความแตกต่างกันออกไป โดยคนไทยส่วนใหญ่มักจะนิยมชมชอบการดื่มกาแฟผสมนมข้นหวาน

ชาวอิตาเลียนดื่มกาแฟใส่น้ำตาล

ชนชาติสวิตเซอร์แลนด์ชอบดื่มกาแฟผสมช็อกโกแลต

คนออสเตรเลียนิยมดื่มกาแฟใส่วิปปิ้งครีม

คนเม็กซิกันดื่มกาแฟผสมอบเชย

ชาวตะวันออกกลางดื่มกาแฟผสมกระวาน

คนเอธิโอเปียดื่มกาแฟใส่เกลือ

ส่วนรสนิยมที่ชอบกาแฟบริสุทธิ์นั้นเป็นของคนอียิปต์

การเพาะปลูกกาแฟเริ่มขึ้นในศตวรรษที่ 15 เยเมนเป็นพื้นที่หนึ่งในแถบอาระเบีย เป็นแหล่งปลูกกาแฟแห่งเดียวในโลก ความต้องการของตลาดนั้นมีสูงมาก

เมล็ดกาแฟที่ออกจากท่าเรือจะมีการตรวจสอบอย่างเคร่งครัด โดยมีกฎห้ามมิให้ต้นไม้ใดที่สามารถผลิดอกออกผลออกนอกประเทศเป็นอันขาด

ชาวอาหรับส่งออกเฉพาะเมล็ดกาแฟที่คั่วสุกแล้วเท่านั้น เพราะหวงแหนพันธุ์

แต่ชาวมุสลิมจากประเทศอินเดียผู้ไปแสวงบุญที่เมกกะได้ลักลอบนำต้นกาแฟกลับไป และมีความเจริญเติบโตแพร่หลายในเวลาต่อมา

กาแฟขยายไปสู่ยุโรป ที่เมืองท่าเวนิส ในการค้าขายน้ำหอม ชา สีย้อม และผ้า โดยพ่อค้าชาวอาระเบียและยุโรปเริ่มคุ้นเคยกับ การดื่มกาแฟและนำกลับไปบ้านของตน ทำให้ได้รับความนิยมมากขึ้น

ในศตวรรษที่ 17 ชาวดัตช์ได้นำกาแฟไปเผยแพร่ยังเกาะชวา อินโดนีเซีย ซึ่งเป็นอาณานิคม

ฝรั่งเศสเป็นกลุ่มชนแรกที่นำต้นกาแฟไปปลูกในอเมริกาจนกระทั่งเป็นแหล่งที่ปลูกมากที่สุดในโลก

กาแฟสดรสชาติอ่อนนุ่ม

คาปูชิโน รสชาติจะมีกลิ่นหอม มัน กลมกล่อม ชวนหลงใหล

ลาเต้ จะมีความหอม นุ่มนวล กลมกล่อม น่าติดตาม

ส่วนบลูเมาเทน จะมีกลิ่นหอม อ่อนนุ่ม กลมกล่อม น่าหลงใหล

กาแฟสดรสชาติปานกลาง

รสชาติหอม ขม นุ่ม เข้มปานกลาง=บราซิล

หอมขมปานกลาง แต่กลมกล่อม ได้แก่ มอคค่า

หอมเข้มปานกลางอย่างมีระดับ คือเวียนนา

หอมมีพลังนุ่มดุจแพรไหม คือโคลัมเบีย

หอมกลิ่นกรุ่นเหมือนอยู่กลางทุ่ง คืออาราบิกา

หอมนุ่มนวลเข้มถึงใจ คือเอสเพรสโซ

กาแฟสดรสชาติเข้มข้น

เอสเพรสโซ จะหอม ขม มีความหนักแน่นเข้มข้นมีชีวิตชีวา

แบลคคอฟฟี่ หอม ขม เข้มข้นและกลมกล่อม

แบลค หอม ขม เข้มข้น กลมกล่อม และลงตัวสะใจ

ออลเดย์ เข้มแข็ง โดดเดี่ยว และยืนยง

กาแฟเป็นเครื่องดื่มที่มีรสและกลิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ หอมและขม

กาแฟมีผลต่อสุขภาพทั้งบวกและลบ ดื่มแล้วรู้สึกปลอดโปร่ง กระปรี้กระเปร่า กระตุ้นสมองทำให้ไม่ง่วง ทั้งนี้อยู่ที่ปริมาณและความเหมาะสม


กาแฟคืออาหารไม่ใช่ยา มีมาตรฐานตามกฎหมายที่กำหนด คนไทยนิยมบริโภคกาแฟมากกว่า 150 ปีมาแล้ว รสนิยมการดื่ม มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ตั้งแต่การชงด้วยถุงผ้ากรองกาแฟที่เราพากันเรียกว่า “กาแฟโบราณ” ทำเป็นโอเลี้ยง กาแฟเย็น ซึ่งในประเทศ ไทยมีการปลูกกาแฟอยู่หลายพันธุ์

เมื่อ 40 ปีที่ผ่านมาเห็นจะได้ สมัยนั้นได้มีโอกาสเรียนวิชาการสื่อสารมวลชน วารสารศาสตร์ นิเทศศาสตร์ ซึ่งขณะนั้นยังไม่เป็นที่นิยมเช่นปัจจุบัน

หนึ่งในการเรียนศาสตร์นี้จะมีวิชาการเป็นผู้ผลิตรายการ ไม่ว่าจะเป็นรายการทางโทรทัศน์หรือออกมาเป็น D.J. (Disc Jocky) ทางรายการวิทยุ โดยต้องมีการเรียน การพูด การอ่านให้ถูกต้อง และมีลีลาน้ำเสียงที่น่าฟัง โดยมีการฝึกผลิตรายการวิทยุทางสถานีของมหาวิทยาลัยที่จัดตั้งขึ้น เพื่อนักศึกษาได้เรียนภาคปฏิบัติเหมือนการทำงานจริง

การที่เรามักจะพูดเล่นหยอกล้อ ทำให้เวลาพูดออกอากาศบางครั้งติดปากอย่างไม่ได้ตั้งใจ มีการจัดเพลงโดยมีกาแฟเขาช่อง เป็นกาแฟที่ผลิตจากภาคใต้คือที่จังหวัดตรัง ซึ่งกำลังได้รับความนิยมเป็นผู้อุปถัมภ์รายการ เมื่อเปิดเพลงจบคั่นด้วยโฆษณา เผลอพูดที่ไม่เป็นไปตามสคริปต์ที่มีการเตรียม เอาไว้ โดยพูดว่ากาแฟเขา “ซ่อง” (ช่อง) มีจำหน่ายตามร้าน ขาย (เครื่อง) กระป๋องโดยทั่วไป

เป็น DJ.ที่ดังแบบไม่ได้ตั้งใจทำให้คนจดจำได้เหมือนกัน เป็นเรื่องราวที่จำได้ไม่ลืมเลือนจนกระทั่งทุกวันนี้เลยทีเดียว!

ในปี พ.ศ.2517 โครงการหลวงพัฒนาชาวเขาได้ทำ การวิจัยและพัฒนาการปลูกกาแฟอาราบิกาบนพื้นที่สูง เพื่อทดแทนการปลูกฝิ่นของชาวไทยภูเขาในเขตภาคเหนือ ตามพระราชดำริพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภายใต้ความช่วยเหลือของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ สหรัฐอเมริกา

โดยมีกรมวิชาการเกษตรเป็นผู้ดำเนินการ กว่าที่กาแฟที่ปลูกในพื้นที่ภาคเหนือจะประสบความสำเร็จนั้น ต้องใช้ระยะเวลา นานมาก

ปัจจุบันการผลิตกาแฟของประเทศไทยเป็นที่ยอมรับไปทั่วโลกว่าดีที่สุดแห่งหนึ่งของโลก คือกาแฟที่ปลูกที่ดอยช้าง จังหวัดเชียงราย

นอกจากนี้ยังมีของดอยตุง ดอยหลวง และอีกมากมายที่นิยมของคอกาแฟ

กาแฟช่วยให้ประสิทธิภาพของตัวยาระงับความเจ็บปวด โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบำบัดโรคไมเกรน บำบัดโรคหืดในผู้ป่วยบางราย ช่วยป้องกันโรคนิ่วในถุงน้ำดีในผู้ชาย ลดโอกาสเกิดโรคเบาหวาน ลดความเสี่ยงโรคตับแข็ง ช่วยป้องกันมะเร็งปลายลำไส้ ใหญ่ ลดโอกาสเกิดโรคหัวใจ แต่ยังไม่เป็นที่แน่ชัดโดยอาจมีส่วนช่วยในเรื่องของการกำจัดไขมันในเส้นเลือด และสาเหตุสำคัญที่ผู้คนนิยมดื่มกาแฟ คือกาแฟช่วยเพิ่มความจำระยะสั้น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปริมาณการดื่มที่เหมาะสมและได้คุณภาพ

การนำกาแฟมาใช้ในการดีท๊อกซ์ลำไส้ ด้วยการละลายน้ำสวนเข้าไปเพื่อให้กาแฟไปดูดซับสิ่งที่ไม่ดีในร่างกายออกมา

ผงถ่านมีคุณสมบัติดูดซับสิ่งสกปรกออกไป

น้ำผึ้ง นม ช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นของผิวหนัง จึงมีคนนิยมนำผงกาแฟสดมาขัดผิวหน้า

เมล็ดกาแฟที่คั่วแล้วจะกลายเป็นคาร์บอนสีดำ (เถ้า) ดูดซับสิ่งสกปรกได้

สิ่งที่คอกาแฟให้ความสำคัญและไม่ละเลยเป็นอันขาด คือเครื่องชงกาแฟสดนั้น มีส่วนสำคัญที่จะทำให้รสชาติกาแฟดีมากขึ้น โดยการใช้กาแฟพันธุ์อาราบิกา

น้ำ สำหรับชงกาแฟจากเครื่องกรองน้ำแบบคอสมิคที่สะอาด บริสุทธิ์

นมสดพร่องไขมันเนยแทนการใช้ครีมเทียม ซึ่งมากด้วยประโยชน์

น้ำแข็ง ใช้น้ำแข็งหลอดขนาดเล็กแทนการใช้น้ำแข็งบด ซึ่งอาจเสี่ยงต่อการปนเปื้อนได้

ภาชนะที่ใส่ (กลับบ้าน) แก้วพลาสติกเกรด A ซึ่งผิวจะไม่ละลายจากน้ำกาแฟความร้อนสูงผ่านเครื่องชง

ฉะนั้นปัจจุบัน ร้านกาแฟที่พบเห็นจึงงัดกลยุทธ์ในการตลาด ทั้งรุกทั้งรับทันต่อสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เน้นความหลากหลาย สร้างความแตกต่าง รสนิยมผู้บริโภค ทำเล หาลูกค้าเป้าหมาย

จากศาลเจ้าพ่อเสือเลี้ยวขวาสู่ถนนมหรรณพารามเชื่อมกับถนนดินสอ ซึ่งมีความยาวตั้งแต่ถนนบำรุงเมืองใกล้กับลานเสาชิงช้า ตรงไปตัดกับถนนราชดำเนินกลางที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ตรงไปจรดตรงข้ามเชิงสะพานเฉลิมวันชาติ

ในสมัยกรุงศรีอยุธยา พื้นที่เดิมของ ณ จุดตรงนี้ คือชุมชน บ้านดินสอ ที่คนส่วนใหญ่ประกอบสัมมาอาชีพผลิตดินสอและกระดาษต่างๆ จึงมีชื่อว่าถนนดินสอ

ส่วนถนนนี้สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2441 ตามแผนพระราชดำริการขยายเมืองและเส้นทางสัญจรในเขตพระนคร ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ปัจจุบันมีร้านค้าโดยเฉพาะร้านอาหารที่มีชื่อให้หารับประทานอย่างอร่อยปาก

นอกจากนี้ยังเคยมีโรงภาพยนตร์พาราไดซ์ เป็นแหล่งบันเทิงให้ผู้คนชุมชนนี้และบริเวณใกล้เคียง ปัจจุบันได้เลิกกิจการไปแล้ว

ฝั่งตรงข้ามร้านอาหารอร่อยเหล่านี้เป็นที่ตั้งของศาลาว่าการกรุงเทพมหานครอันสง่างาม

เมื่ออ้อมไปด้านหลังของศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร จะอยู่บนถนนศิริพงษ์ จะเห็นซอยสำราญราษฎร์ เมื่อเดินเข้าไปตามซอยสู่ถนนมหาไชย บริเวณกลางซอยจะเห็นอาคารไม้เก่าเป็นร้านค้า ข้าวต้มเป็ด ข้าวต้มเครื่อง ข้าวต้มกุ๊ย กับอาหารตามสั่ง สำหรับเหล่าบรรดานักชิม เริ่มตั้งแต่แดดร่มลมตก “อ้วน” และ “เฮียอ้วน” ที่อยู่ใกล้เคียงกัน

บนถนนมหาไชยทั้งซ้ายและขวา จะเต็มไปด้วยร้านค้าซึ่งแถวนี้ถือว่าเป็นย่านเก่าแก่ ผัดไทยประตูผี วัด พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ บริเวณเรือนจำพิเศษกรุงเทพฯ เดิม

สำราญราษฎร์เป็นชื่อที่เรียกแทนคำดั้งเดิมคือ “ประตูผี”คือจุดตัดถนนบำรุงเมืองและมหาไชย บริเวณริมคลองโอ่งอ่างระหว่างวัดเทพธิดารามกับวัดสระเกศ

ประตูผี ได้ชื่อมาจากการที่เป็นประตูเมือง ซึ่งใช้เป็นเส้นทางลำเลียงศพออกจากเขตเมืองของเกาะกรุงรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะเมื่อคราวที่ผู้คนเสียชีวิตจำนวนมากจากอหิวาตกโรคระบาด จำต้องลำเลียงศพออกมาทำพิธีทางศาสนาที่วัดสระเกศ

วัดราชนัดดาราม สร้างเมื่อ พ.ศ.2389 รัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อเป็นเกียรติ แด่พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าโสมนัสวัฒนาวดี วัดนี้แปลกกว่า วัดอื่นๆ คือการสร้างธรรมเจดีย์ปราสาท (โลหะปราสาท) แทนการสร้างพระเจดีย์ เป็นแห่งที่ 3 ของโลก สูง 3 เมตร ประกอบด้วยเจดีย์ล้อมรอบ 37 องค์ เพื่อให้เท่ากับโพธิปัตเซียนธรรม 37 ประกบ

ปัจจุบันโลหะปราสาทแห่งนี้เหลือเพียงแห่งเดียวในโลก เนื่องจากโลหะปราสาทที่ประเทศอินเดียและศรีลังกาได้หักพังไปหมดสิ้นแล้ว

ใกล้เคียงกันคือวัดเทพธิดารามสร้างเมื่อ พ.ศ.2379 เดิมชื่อวัดพระยาไกรสวนหลวง เป็นวัดที่รัชกาลที่ 3 ได้โปรดเกล้าฯให้สร้างเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระราชทานแก่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ พระธิดาองค์ใหญ่ มีพระปรางค์ทิศทั้งสี่ เป็นฝีมือช่างในสมัยรัชกาลที่ 3 บุษบกที่รองรับพระประธานภายในโบสถ์ที่ประดิษฐานอย่างสวยงาม และที่ผนังพระอุโบสถที่ภาพเขียนเป็นรูปพุ่มข้าวพัฒน์แบบอย่างในรัชกาลที่ 3

วัดนี้เคยเป็นที่พำนักของสุนทรภู่ กวีเอกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ระหว่าง พ.ศ.2383-2385 เมื่อคราวบวชเป็นพระภิกษุ ปัจจุบันยังมีกุฏิ “บ้านกวี” เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์

วัดสระเกศ อยู่นอกกำแพงเมือง ริมคลองมหานาค ตรงที่บรรจบกับคลองบางลำพู เดิมชื่อวัดสะแก พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกได้สถาปนาขึ้นใหม่ทั้งพระอาราม พระราชทานนามว่าวัดสระเกศ ส่วนภูเขาทอง รัชกาลที่ 3 ทรงมีดำริให้จัดสร้างพระเจดีย์ภูเขาทองไว้เป็นปูชนียสถานในพระนครเหมือนดังกรุงศรีอยุธยาที่มีวัดภูเขาทอง

เริ่มก่อสร้างโดยใช้โครงไม้ทำเป็นรูปปรางค์ใหญ่ ขุดฐานเอาไม้ซุงปูเป็นตาราง เอาศิลาแลงก่อขึ้นจนเสมอดินแล้วจึงก่อด้วยอิฐ ในองค์พระปรางค์เอาศิลาก้อนที่ชาวบ้านเก็บมาขายใส่ลงไป แต่ก่อสร้างไม่เท่าไรก็ทรุด ยุบตัวพังลงมา เนื่องจากพื้นที่ก่อสร้างอยู่ใกล้ชายคลอง พื้นที่ไม่แข็งแรงพอ จึงต้องปักเสารอบๆ องค์พระปรางค์หลายๆ ชั้น ไม่ให้ดินทลายออกไป จึงเริ่มก่อใหม่แต่ก็ยังทรุดอีกจนต้องยุติการก่อสร้าง

ครั้นรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างใหม่เมื่อ พ.ศ.2407 โดยเสด็จไปวางศิลาฤกษ์ และเปลี่ยนชื่อใหม่ “บรมบรรพต” การก่อสร้างครั้งนี้ได้แปลงพระเจดีย์องค์เดิมให้เป็นภูเขามีพระเจดีย์อยู่ด้านบน บรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้บนยอด มีบันไดเวียนขึ้นลง 2 ข้าง เพื่อสะดวกในเวลางานเทศกาล การก่อสร้างมาแล้วเสร็จในรัชกาลที่ 5

สำหรับพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์ ยังคงสภาพของอาคารหลังเก่าและเรือนจำเดิมซึ่งสร้างมากว่า 100 ปี เป็นอาคารพิพิธภัณฑ์ เป็นที่รวบรวมสิ่งของและอุปกรณ์เกี่ยวกับเครื่องมือการลงทัณฑ์สมัยโบราณ สิ่งของเครื่องใช้ของเรือนจำ การประหารชีวิตด้วยดาบ การประหารชีวิตด้วยปืน และการทรมานด้วยเครื่องมือต่างๆ นับเป็นพิพิธภัณฑ์ที่แสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการของการลงทัณฑ์ตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน

พิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์แห่งนี้จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2482 ได้รวบรวมวัตถุเกี่ยวกับการลงโทษและวัตถุโบราณที่พบภายในบริเวณเรือนจำต่างๆ ทั่วประเทศ

อาคารพิพิธภัณฑ์นี้เป็นอาคารที่เคยเป็นเรือนจำแห่งแรกของไทย ซึ่งสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2433 ในรัชสมัยรัชกาลที่ 5 แม้ว่าบางส่วนได้ปรับปรุงเป็นสวนสาธารณะ แต่ยังคงสภาพของซุ้มประตู กำแพงที่สูงใหญ่ ป้อมยาม ห้องควบคุมผู้ต้องขัง เรือนนอนผู้ต้องขัง และห้องทำงานของเจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์ที่อยู่ในสภาพเดิม

สวนรมณีนาถ เป็นสวนสาธารณะที่จัดสร้างขึ้น เพื่อน้อมเกล้าฯ ถวายแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในวโรกาสที่ทรงมีพระชนมายุ 60 พรรษา พ.ศ.2535 ด้วยการปรับปรุงบริเวณที่ตั้งของเรือนจำพิเศษกรุงเทพฯ โดยมติคณะรัฐมนตรี คือวันที่ 27 มกราคม 2530 ให้กรุงเทพมหานครเป็นผู้จัดสร้างในเนื้อที่ 29 ไร่ 3 งาน 72 ตารางวา

รมณีนาถมีความหมายว่า นางผู้เป็นที่พึ่ง

สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดสวนรมณีนาถและพิพิธภัณฑ์ราชทัณฑ์อย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 17 สิงหาคม พ.ศ.2542

ประติมากรรมสังข์สัมฤทธิ์ ตั้งอยู่กลางสระน้ำพุเฉลิมพระเกียรติ โดยอยู่บนตำแหน่งที่สูงที่สุดของสวน สังข์ พานหล่อด้วยโลหะทำผิวสัมฤทธิ์ ภายในบรรจุแผ่นยันต์มหาโสฬสมงคล และสังข์ องค์จริงมีลานอเนกประสงค์ สนามเด็กเล่น สถานที่ออกกำลังกาย ถนนเดินและวิ่ง ฯลฯ

นอกจากร้านอาหารที่มีมากมาย สถานที่สำคัญบนถนนนี้แล้ว ยังมีร้านจำหน่ายผลิตภัณฑ์เครื่องหวายมาเป็นเวลาเนิ่นนานหลายร้าน เช่น “นายเหมือน” ยังคงมีให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน

เครื่องจักสานหวาย อุตสาหกรรมเครื่องเรือน ชุดรับแขก โต๊ะ เก้าอี้ ชั้นวางของ เตียงนอน บาร์เหล้า เก้าอี้โยก ชิงช้า ม่านฉาก ตะกร้า กระบุง กระจาด ถาดใส่ผลไม้ ซึ่งเป็นหัตถกรรม ที่มีการทำกันมาตั้งแต่ดั้งเดิม

หวายที่นำมาใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องเรือน มีทั้งหวายขนาดใหญ่และหวายขนาดเล็ก

หวายที่มีอยู่ในประเทศไทยมีหลายชนิด ส่วนใหญ่จะมีถิ่นกำเนิดอยู่ทางภาคใต้ของประเทศ เช่น กระบี่ พังงา ระนอง ชุมพร ถ้าเป็นหวายขนาดใหญ่ก่อนที่จะนำมาใช้ในการผลิต หลังปอกเปลือกหวายแล้ว นำไปทำให้แห้งโดยวิธีการตากแดดหรือย่างกับเตาถ่าน เพื่อการเหนียวตัว

หวายขนาดใหญ่ใช้ผลิตเครื่องเรือน หวายโป่ง หวายน้ำผึ้ง หวายกำพรวน หวายข้อคำ หวายขี้เสี้ยน

หวายที่มีขนาดใหญ่เหล่านี้ นิยมนำไปประกอบโครงร่าง แกนหรือส่วนประกอบของเครื่องเรือน

หวายที่มีเนื้อแน่น ละเอียด และมีความยืดหยุ่น การดัดหรือโค้งงอให้เป็นรูปแบบต่างๆ ตามต้องการ อาจทำได้โดยการลนไฟ อบไอน้ำ

หวายเป็นพันธุ์ไม้เลื้อยที่จัดอยู่ในจำพวกปาล์มชนิดหนึ่งที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ และชอบเลื้อยหรือไต่พันต้นไม้ใหญ่ ลำต้นของหวายตามปกติมีรูปเป็นทรงกระบอกโตสม่ำเสมอกัน มีก้านใบ เป็นหนามหุ้มอยู่รอบๆ ใจกลางเป็นรูพรุนเล็กๆ ทั่วไป มีความยืดหยุ่นและแข็งแรงสามารถตัดได้ง่าย ผิวนอกของหวาย แข็งลื่น เป็นมัน ลำต้นเป็นข้อคล้ายต้นอ้อย

หวายที่มีอยู่ในประเทศไทยมีประมาณ 40 ชนิด ใบหวายมีลักษณะเป็นใบรวมเช่นเดียวกับใบมะพร้าว มีความเจริญเติบโตได้ในเขตเมืองร้อน โดยเฉพาะบริเวณความชื้นสูง ฝนชุก หรือเขตมรสุม ดินร่วนปนทราย ลักษณะพื้นที่ชุมน้ำ เช่น ไทย ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย พม่า

หวายใช้หน่อและเมล็ดในการขยายพันธุ์

หวายที่นิยมใช้ทำเป็นอุตสาหกรรมเครื่องเรือน จะใช้หวาย ขนาดใหญ่ นอกจากนี้ยังมีการใช้หวายขนาดเล็ก ในการพันหรือผูกหวาย เพื่อช่วยให้ตรงส่วนที่ตอกตะปูหรือส่วนที่หวายต่อกันแน่นขึ้น

งานหัตถกรรมของคนไทย เป็นงานที่สืบทอดกันมายาวนาน มีความละเอียดอ่อน ประณีต ระมัดระวัง ต้องอาศัยความชำนาญ ทำเป็นลวดลายต่างๆ ลายดอกพิกุล ลายสอง ลายสาม ลายเฉลา หกมุม เฉลาแปดมุม เฉลายิง เฉลาทึบ

เครื่องจักสานหวายไทย จัดเป็นงานหัตถกรรมเก่าแก่ที่สุดของโลกประเภทหนึ่ง ศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านของไทยจึงเป็นวัฒนธรรมที่เป็นมรดกตกทอดความเป็นชาติที่ทุกคนที่มีความเป็นไทยยังคงต้องช่วยกันรักษาสืบไป

จะเห็นว่ามรดกทางศิลปะของไทยที่ดำเนินสืบต่อกันมาแต่โบราณ ไม่ว่าจะเป็นแขนงใดก็ตาม เมื่อได้สัมผัส ส่วนประสาทของผู้ที่พบเห็นจะให้ความสวยงาม สง่างามได้อย่างเต็มภาคภูมิ