... บางคนอาจจะรู้จัก Toulouse ในฐานะเมืองแห่งอุตสาหกรรมไฮเทค
... นักวิชาการหลายคนอาจจะเห็นว่า Toulouse เป็นเมืองแห่งการศึกษา
... และหลายๆ คนที่ศึกษาทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมก็รู้กันว่า
Toulouse เป็นเมืองของฝรั่งเศสที่มีมรดกวัฒนธรรมมาจากยุคอาณาจักรโรมันอันรุ่งเรือง
... แต่ในมุมมองของนักวางแผนเมืองแล้ว Toulouse เป็นเมืองใหญ่เมืองหนึ่ง
ในไม่กี่เมืองในโลกที่มีการจัดการการขยายตัวได้อย่างลงตัวในทุกๆ ด้าน
ทั้งทางรูปธรรมและนามธรรม

ที่ใช้คำว่า "ลงตัว" นั้น เพราะว่า Toulouse มีการเจริญเติบโตอย่างเป็นระบบ มีการวางแผนจัดการเมืองโดยสภาเทศ มนตรีอย่างรอบคอบโปร่งใส ในการวางแผน ได้คำนึงถึงความเหมาะสมของการขยายตัวในทุกๆ ด้าน มีการประสานสอดคล้องกัน เพื่อให้เกิดความสมดุล ทั้งในด้านเศรษฐกิจ การค้า การอุตสาหกรรม การศึกษา การท่องเที่ยว การอนุรักษ์สิ่งแวด ล้อมและวัฒนธรรม จึงทำให้ Toulouse เป็นเมืองที่ดึงดูดผู้คนทั้งชาวฝรั่งเศสและชาวต่างชาติให้เข้ามาอยู่อาศัย มาลงทุน มาท่องเที่ยว จนเป็นเมืองที่เติบโตได้อย่างรวดเร็วที่สุดในประเทศฝรั่งเศส แม้ปัจจุบัน ที่เศรษฐกิจของยุโรปและทั่วโลกกำลังระส่ำระสาย แต่ Toulouse ก็ยังมีการจ้างงาน มีเงินสะพัดที่ค่อนข้างสูง

สภาพภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์
Toulouse เป็นเมืองที่ใหญ่เป็นอันดับ 4 ของฝรั่งเศส ตั้งอยู่ในภูมิภาคตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศ ในเขตภูมิประเทศที่เรียกว่า Midi-Pyrenees ภูมิประเทศบริเวณนี้อยู่ติดกับเทือกเขา Pyrenees ช่วงที่กั้นพรมแดนระหว่างประเทศสเปนและฝรั่งเศส มีแม่น้ำ La Garonne ไหลผ่าน แม่น้ำสายนี้มีต้นกำเนิดจากเทือกเขาในสเปน ไหลผ่าน Toulouse ไปทางตะวันตกและออกสู่มหาสมุทรแอตแลนติก ด้วยลักษณะภูมิประเทศเช่นนี้ทำให้ Toulouse เป็นเสมือนแหล่งโอเอซิสที่อยู่กลางทะเลทราย ส่วนแม่น้ำ Garonne ก็มีความแปลกไม่เหมือนแม่น้ำอื่นใดในโลกคือ ช่วงที่ไหลจากเทือกเขาในสเปนก่อนจะเข้าฝรั่งเศส มีลำน้ำไหลผ่านโพรงน้ำใต้ดิน โดยผ่าน sink hole หรือหลุมยุบใต้ดิน ไปตามโพรงหินปูนของหุบเขา Aran Valley ในเขตสเปนและไปโผล่ออกที่ภูเขาอีกด้านหนึ่งซึ่งห่างออกไป 4 กิโลเมตรในเขตประเทศฝรั่งเศส

คลอง Canal du Midi เป็นคลองที่ขุดขึ้นในศตวรรษที่ 17 เพื่อเป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ำเชื่อมระหว่างมหาสมุทรแอตแลนติกและทะเลเมดิเตอร์เรเนียน โดยที่เรือขนส่งสินค้ามิต้องแล่นอ้อมคาบสมุทรของสเปน มีความยาวถึง 240 กิโลเมตร มีระบบประตูควบคุมน้ำ (locks) เป็นระยะๆ บางช่วงไหลผ่านท่อนำน้ำที่เรียกว่า Aqueducts (มีลักษณะเป็นท่อคอนกรีตขนาดใหญ่) ช่วงที่ Canal du Midi ไหลผ่านพื้นที่ราบ มีต้นไม้ใหญ่ร่มรื่นปลูกอยู่สองข้างฝั่ง ทั้งนี้มิใช่เพื่อความสวยงามแต่เพียงอย่างเดียว แต่เป็นภูมิปัญญาที่ช่วยลดการระเหยของน้ำด้วย

ปัจจุบันความสำคัญของคลองทางด้านคมนาคมลดลง ด้วยมีการคมนาคมทางบกที่สะดวกรวดเร็วกว่า คลองจึงกลับกลายเป็นเส้นทางนำนักท่องเที่ยวไปชมทัศนียภาพริมฝั่งคลองที่สวยงาม ในฤดูร้อนอาจเห็นเรือนักท่องเที่ยวจำนวนมากเข้าคิวรอกันอยู่ตาม locks ต่างๆ Canal du Midi ช่วงที่ไหลผ่านเมือง Toulouse และตัดกับแม่น้ำ Garonne เป็นช่วงที่ไหลผ่านพื้นที่ราบลุ่มเกษตรกรรม ซึ่งแต่ก่อนได้ใช้ประโยชน์ในการขนถ่ายผลผลิตการเกษตรไปยังเมืองชายฝั่งทะเล สร้างเศรษฐกิจให้กับเมือง Toulouse ได้มากในครั้งกระโน้น

ประวัติศาสตร์ของเมืองตูลุสมีราก ฐานมาจากอารยธรรมโรมันและคริสต์ศาสนา เป็นธรรมดาที่ต้องผ่านยุคแห่งความสงบสุขและยุคแห่งความวุ่นวายรบพุ่งกัน ชาวยุโรปเรียกกันเล่นๆ ว่า 'tragedy and comedy' หรือเรื่องเศร้าและเรื่องขำขัน ยุคแห่งการต่อสู้ของเมือง Toulouse และเมืองเล็กเมืองน้อยในย่าน Midi-Pyrenees กินเวลายืดเยื้อถึงสี่ห้าร้อยปีทีเดียว (ตั้งแต่ศตวรรษที่ 13-18) สาเหตุมิใช่มาจากการรุกรานแย่งชิงดินแดนจากศัตรูภายนอก แต่เป็นการรบพุ่งกันเองระหว่างกลุ่มชนต่างๆ ในท้องถิ่น อันเนื่องมาจากความเชื่อในลัทธิศาสนาที่ต่างกัน แม้ว่าจะนับถือศาสนาคริสต์เช่นเดียวกันแต่มีความเชื่อในศาสนจักรต่างกัน

กล่าวคือบางพวกยอมรับโป๊ปของโรมันคาทอลิก แต่บางพวกไม่ยอมรับความขัดแย้งรุนแรงจนกลายมาเป็นสงครามที่ต้องกำจัดพวกที่เห็นต่างให้สงบราบคาบไป มีการเผาคนตายหมู่จำนวนมาก สะท้อนให้เห็นถึงความคลั่งศาสนาของคนในยุคนั้น

กว่าจะมาออมชอมกันได้ก็เข้ามาถึงศตวรรษที่ 18 ในช่วงที่เกิดการปฏิวัติโค่นล้มราชบัลลังก์ของฝรั่งเศสหรือ The French Revolution ด้วยชาวท้องถิ่นในภูมิภาคต่างๆ ทั่วฝรั่งเศสรวมตัวกันต่อต้านความฟุ้งเฟ้อฟุ่มเฟือยของกษัตริย์ในปารีส หลังจากนั้นได้มีการจัดตั้งรัฐบาลกลางและแบ่ง เขตกระจายอำนาจการปกครองออกไปสู่ภูมิภาค Toulouse ตามสภาพที่ตั้งที่อยู่ตรงกลางของภูมิภาคตะวันตกเฉียงใต้ แถบเทือกเขา Midi-Pyrenees จึงกลายเป็นศูนย์รวมหรือเมืองหลวงของย่านนี้ไปโดยปริยาย

สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม และสถาปัตยกรรม
หากผู้มาเยือน Toulouse สังเกตดูอาคารบ้านเรือนในเมือง จะเห็นความกลมกลืน ดูเป็นสีส้มอมชมพูกันไปทั้งเมือง โดยเฉพาะอาคารในเขตจตุรัสเมืองเก่า ทั้งนี้ เพราะอาคารส่วนใหญ่สร้างขึ้นด้วยอิฐสีส้มอมชมพู ซึ่งผลิตจากดินเหนียวในท้องถิ่น Toulouse จึงได้รับการขนานนามว่า La Ville Rose (Pink city) เป็นความภาคภูมิใจอย่างหนึ่งของชาวเมือง เทศบาลเองก็ได้อนุรักษ์เอกลักษณ์นี้ไว้ ด้วยการออกเทศบัญญัติเข้มงวดทั้งสีสันและรูปแบบการก่อสร้างอาคารของเมือง

ปัจจุบันเขตเมืองของ Toulouse มีพลเมืองค่อนข้างหนาแน่น แต่เมืองบริวารกลับมีพลเมืองเบาบาง สมกับฉายาที่เป็นโอเอซิสในทะเลทราย ชาวท้องถิ่นที่ยังหลงเหลืออยู่ในย่านชานเมืองเรียกว่าพวก Occitan ส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรที่ยังคงใช้ภาษาพูดดั้งเดิมกันอยู่ ศูนย์วัฒนธรรมของ Toulouse ให้การอนุรักษ์ภาษานี้และมีคลื่นวิทยุออกอากาศด้วยภาษา Occitan อยู่อย่างสม่ำเสมอ ด้วยภูมิอากาศที่อบอุ่นหรือเพราะยังคงมีสังคมเกษตรกรรมหลงเหลืออยู่ ชาว Toulouse โดยทั่วไปจึงมีความเป็นมิตรและความเป็นกันเองมากกว่าส่วนอื่นๆ ของฝรั่งเศส (ที่มักจะไม่ค่อยต้อนรับนักท่องเที่ยวนัก)

ผังเมืองของ Toulouse นับว่าเป็นเยี่ยม ด้วยสามารถแบ่งโซนการใช้ประโยชน์พื้นที่ได้อย่างลงตัว ทั้งในด้านอุตสาหกรรม พาณิชยกรรม การอยู่อาศัยและสิ่งแวดล้อม ทุกด้านมีคุณภาพและสามารถพัฒนาต่อไปได้ เช่น มีการแยกพื้นที่อุตสาหกรรมออกมาโดยมีแนวกันชน (buffer zone) มีโครงสร้างพื้นฐานรองรับ และสภาเมืองสนับสนุนให้มีการขยายตัวทางด้านอุตสาหกรรมไฮเทค ในส่วนของการอยู่อาศัยมี greenbelt แบ่งแยกพื้นที่อยู่อาศัยออกจากกิจกรรมส่วนอื่นๆ ของเมือง มี green area กว้างสำหรับการกีฬาและการพักผ่อน และมีเทศบัญญัติการสร้างหมู่บ้านจัดสรรที่ต้องถึงพร้อมด้วยโครงสร้างสาธารณูปโภค และการระบายน้ำ

ในแง่การท่องเที่ยว Toulouse ก็มิได้น้อยหน้าเมืองใดๆ ในโลกในความสวยงามและน่าท่องเที่ยว หากขับรถไปตามเส้นทาง bypass ที่ไม่ใช่ไฮเวย์ ผ่านเมืองเล็กเมืองน้อย จะเห็นภูมิประเทศที่ประกอบไปด้วยหุบเขา ลำธาร ปราสาทราชวังเก่าๆ สะพานโบราณๆ ที่บางอันสร้างขึ้นในสมัยโรมัน และถ้าขับไปทาง Bordeaux ก็จะเห็นไร่องุ่น แผ่ออกไปเป็นตามเนินเขาเป็นบริเวณกว้าง Bordeaux เป็นต้นกำเนิดไวน์แดงชั้นดีเป็นที่นิยมกันทั่วไป ทั้งหมดนี้เป็นความตื่นตาตื่นใจไม่แพ้ ส่วนอื่นๆ ของฝรั่งเศส เช่น Loire Valley และ Rhone-Alps Valley เลย

สภาพเศรษฐกิจและสังคม
ภาคเศรษฐกิจสำคัญที่สร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำให้กับเมือง Toulouse คืออุตสาหกรรมทางด้านอวกาศและการบิน (space and aviation industry) ซึ่งมีเทคโนโลยีการผลิตดาวเทียมและเครื่องบิน โดยสาร Airbus บริษัทผู้ผลิตเป็นคู่แข่งคนสำคัญของเจ้าอินทรีแห่งสหรัฐฯ อย่าง Boeing อุตสาหกรรมนี้ก่อตัวขึ้นด้วยความบังเอิญจากภาวะจำเป็นในสงครามโลกครั้ง ที่หนึ่ง ซึ่งฝรั่งเศสต้องการเครื่องบินรบ จำนวนมาก และต้องการแหล่งผลิตที่ห่างจากเยอรมันให้มากที่สุด ไม่มีที่ไหนที่จะดีไป กว่า Toulouse เมื่อสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง และสองสิ้นสุดลง ก็ได้มีการพัฒนาอุตสาหกรรมนี้ต่อเนื่องเรื่อยมาและขยายตัวไปสู่การผลิตดาวเทียมสำรวจ และอุตสาหกรรม อิเล็กทรอนิกส์ด้าน telecommunication ด้วย คนทำงานในอุตสาหกรรมนี้นับได้ถึง 57,000 คน

อุตสาหกรรมที่เป็นหลักรองลงมา เห็นจะเป็นอุตสาหกรรมอาหาร การผลิตไวน์ เขต Midi-Pyrenees มีพื้นที่ปลูกองุ่นมากที่สุดในประเทศ ปัจจุบันเกิดภาวะราคา ตกต่ำจากคู่แข่งที่เพิ่มจำนวนขึ้นและจากการที่มีผลผลิตออกมามากเกินไป

ส่วนสำคัญที่ทำให้เมืองเติบโตอย่างรวดเร็วและเป็นระบบที่ดีได้ คือการที่สภาของเมืองวางแผนพัฒนาเครือข่ายระบบคมนาคมได้อย่างครบถ้วนสมบูรณ์ ได้มีการสร้างมอเตอร์เวย์ออกไปทุกทิศทุกทาง เชื่อมต่อกับทุกๆ ส่วนของประเทศ และโยงใยเข้ากับเมืองเล็กเมืองน้อยภายใน เขต Midi-Pyrenees ด้วยกัน นอกจากนั้นยังมีเครือข่ายรถไฟทั้งระบบความเร็วสูงจาก ปารีส และระบบธรรมดาที่เข้าถึงทุกเขตภายในภูมิภาค การคมนาคมระบบรางขยายตัวเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนมีการให้บริการเดินรถถึง 10 ล้านเที่ยวในรอบปี

ด้านการศึกษา Toulouse นับเป็นศูนย์กลางการศึกษาชั้นสูงแห่งหนึ่งของฝรั่งเศส โดยเฉพาะงานวิจัยด้านวิทยาศาสตร์ มีสถาบันบางแห่งที่นับว่าเป็น grandes ecoles หรือ top ten ของฝรั่งเศส ปัจจุบันมีนักวิทยาศาสตร์ทำงานวิจัยอยู่ถึง 15,000 คน และมีนักศึกษาอยู่ถึง 80,000 คน กระจายอยู่ตามสถาบันและห้องทดลอง จำนวนมากถึง 400 แห่ง Toulouse เป็นหนึ่งในสามเมืองของฝรั่งเศสที่มีการวิจัยที่ก้าวหน้า ด้วยความที่เป็นแหล่งมหาวิทยาลัย และงานวิจัย จึงทำให้ Toulouse เป็นเมือง ที่มีประชากรที่มีการศึกษาและคนวัยทำงาน สูง ช่วยให้เมืองพัฒนาไปอย่างมีระบบที่ดี

จุดแข็งและจุดอ่อนของเมือง Toulouse
สิ่งที่ทำให้ Toulouse มีศักยภาพดี น่าจะเป็นระบบการเมืองท้องถิ่นที่เข้มแข็ง และการศึกษาของผู้อยู่อาศัย ซึ่งเอื้ออำนวย ให้เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจที่มีประสิทธิภาพ โดยมิต้องคำนึงถึงเรื่องปากท้องประชากรที่ยากจนมากนัก ด้วยความที่มีสถาบันการศึกษาหลายแห่งประชากรในเมือง Toulouse โดยเฉลี่ยมีการศึกษาสูงกว่าคนฝรั่งเศสโดยทั่วไป สิ่งที่เป็นตัวชี้วัดการเติบโตทางเศรษฐกิจที่เห็นชัดกันอย่างง่ายๆ ก็คือสถิติ ผู้ที่จบการศึกษามาใหม่ๆ มักเลือกที่จะมา ทำงานที่ Toulouse จำนวนมาก รองลงมา จากปารีส

การเติบโตของเมือง นอกจากจะเน้นทางโครงสร้างที่เป็นรูปธรรมแล้วยังให้ความสำคัญในเรื่องการศึกษา วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม ควบคู่ไปกับคุณภาพชีวิตและสังคมด้วย Toulouse จึงมีศักยภาพที่เสนอให้กับพลเมืองได้อย่างลงตัว

จนได้รับการยกย่องว่าเป็น capital of good life ของฝรั่งเศส เป็น center of cutting-edge European technology ปัญหาและสิ่งท้าทายในอนาคต

ขณะที่หลายๆ เมืองจำเป็นต้องแปรเปลี่ยนไปเนื่องจากปัญหาต่างๆ เช่น ประชากรที่หนาแน่นขึ้น เศรษฐกิจที่ขยายตัวเพิ่มขึ้น รวมทั้งอิทธิพลของโลกาภิวัตน์ แต่ Toulouse ยังคงยืนหยัดอยู่ได้ด้วยตน เอง แม้ว่าจะมีอุปสรรคอยู่หลายด้านในอดีต ที่ผ่านมา และยังมีปัญหาที่เป็นสิ่งท้าทายอยู่ในปัจจุบัน ปัญหาที่สำคัญได้แก่

การอพยพเข้ามาของผู้ลี้ภัยจำนวนมากจาก Algeria ทำให้ประชากรของToulouse เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่เมืองก็สามารถจัดการกับปัญหาลุล่วงไปได้ ด้วยการจัดพื้นที่อยู่อาศัยและการศึกษาให้กับผู้อพยพเหล่านี้ได้ลงตัว

ช่องว่างรายได้ระหว่างผู้อาศัยในเมืองและรอบนอก ซึ่งเป็นเมืองบริวารของ Toulouse แต่ทั้งที่มีความแตกต่าง คนรวย คนจนเหล่านี้ก็มีจุดสนใจร่วมกันอย่างหนึ่งคือ กีฬารักบี้ ซึ่งคณะกรรมการวัฒนธรรมของเมืองก็มักใช้เป็นโอกาสในการโฆษณาเสริมสร้างความกลมเกลียวระหว่างประชากรที่แตกต่าง การมีเทศกาลและตลาดนัดเกษตรกรอยู่เนืองๆ ก็ช่วยให้ชาวกรุงและชาวสวนสัมพันธ์กันได้เป็นอย่างดี เพราะตลาดนัดและเทศกาลเหล่านี้เป็นที่นิยมมากในหมู่ชาวกรุงและนักท่องเที่ยว

อุตสาหกรรมการผลิตไวน์ที่ตกต่ำ รายได้จากการขายลดลง เนื่องจากคู่แข่งเพิ่มขึ้นทั้งภายในประเทศฝรั่งเศสและภาย นอกประเทศ รวมทั้งการปลูกองุ่นที่มากเกิน ความต้องการจึงมีการรวมกลุ่มผนึกกำลังรณรงค์ส่งเสริมคุณภาพและเผยแพร่ฉลากว่าเป็นของแท้ดั้งเดิมจากหุบเขาย่าน Midi-Pyrenees ที่มีภูมิอากาศเหมาะสมที่สุดต่อการปลูกองุ่นแดง

ล่าสุดก็คงหนีไม่พ้นสภาวะเศรษฐกิจ โลกตกต่ำที่ทำท่าว่าจะฟื้นแต่ก็ยังไม่ฟื้นจริง ส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมการบินของ Airbus อย่างจัง Airbus และธุรกิจในเครือ จึงต้องหาทางแก้ปัญหาด้วยการรีฟอร์ม ปรับแผนการผลิตและอาจจะต้องลดการจ้างงานลงถึงหนึ่งหมื่นตำแหน่ง

อนาคต Toulouse จะผ่านพ้นความยากลำบากช่วงนี้ไปได้อย่างไร ย่อมขึ้นอยู่กับความสามารถในการบริหารจัดการโดยแท้ ด้วยความเข้มแข็งของสภาเทศมนตรีของเมือง ด้วยคุณภาพประชากรที่มีการศึกษา ด้วยการรวมตัวกันของกลุ่มเศรษฐกิจ ต่างๆ ดังที่กล่าวมา ล้วนเป็นพื้นฐานเข้มแข็งที่น่าจะนำพาเมือง Toulouse ให้ผ่านพ้นวิกฤติไปได้