ผลกระทบจากวิกฤตการเงินโลก และสถานการณ์ทางการเมืองไทยที่ยืดเยื้อมาตั้งแต่ปลายปี 2551 ส่งผลให้จำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เดินทางมาเที่ยวไทยในปี 2552 มียอดลดลงอย่างรุนแรง ถึงขึ้นติดลบในรอบกว่าสามทศวรรษ

แม้ว่าในช่วงเดือน ส.ค.52 เริ่มมีสัญญาณการปรับตัวในทิศทางที่ดีขึ้นก็ตาม ขณะที่อัตราการหดตัวของนักท่องเที่ยวลดลงเหลือเพียงร้อยละ 5 ในเดือนสิงหาคม และกลับมาขยายตัวเป็นบวกนับจากเดือนกันยายนเป็นต้นมา โดยมียอดนักท่องเที่ยวเดินทางเข้าไทยรวมแล้วไม่ต่ำกว่า13.1 ล้านคนตลอดทั้งปี'52

ปัจจุบันสถานการณ์ที่เริ่มคลี่คลายขึ้น ทำให้ปี'53 นี้การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย หรือททท. และภาคธุรกิจท่องเที่ยว ต่างประเมินว่าจะมีจำนวนนักท่องเที่ยวเดินทางเข้าไทยอยู่ราวๆ 13.6-13.7 ล้านคน ใกล้เคียงกับปี 2552 ที่คาดการณ์ไว้ว่าจะทำให้ได้ถึงจำนวน 14 ล้านคน แต่เนื่องจากตัวเลขนักท่องเที่ยวยังติดลบจากปี 2551 ถึงร้อยละ 4 ดังนั้น การคาดการณ์ว่าในปี 2553 จะมีการขยายตัวเพิ่มขึ้นในอัตราร้อยละ7-10 เมื่อเทียบกับปี 2552 หรือคาดว่าจะมีนักท่องเที่ยวราว15-15.5 ล้านคนนั้น ททท.คงต้องทำการบ้านหนักขึ้นกว่าเดิม เพราะนั่นหมายถึงรายได้จากการท่องเที่ยวจะอยู่ที่ 560,000-570,000 ล้านบาททีเดียว

ซึ่งที่ผ่านมาประเทศไทยถูกตอกย้ำชัดเจนยิ่งขึ้นถึงการเผชิญกับภาวะหดตัวอย่างหนักของการท่องเที่ยวไทยในปี 2552 อันส่งผลกระทบต่อภาคธุรกิจท่องเที่ยวเป็นอย่างมากจนทำให้ธุรกิจที่เกี่ยวข้องได้รับผลกระทบไปตามๆ กัน

สอดคล้องกับธุรกิจโรงแรมที่ ชนินทธ์ โทณวณิก กรรมการผู้จัดการและประธานเจ้าหน้าที่บริหารดุสิต อินเตอร์เนชั่นแนล เคยกล่าวไว้ว่า ตั้งแต่ดำเนินธุรกิจในแวดวงท่องเที่ยวมากว่า 30 ปี ต้องยอมรับว่าในปี 2552 ถือเป็นปีวิกฤตสุดของการท่องเที่ยวไทย จากผลกระทบจากการปิดสนามบินภูเก็ตเมื่อกลางปี 2551 การปิดสนามบินสุวรรณภูมิ เมื่อปลายปี 2551 และความวุ่นวายในช่วงเดือนเมษายน 2552 สำหรับการเกิดเหตุจลาจลที่พัทยา ระหว่างการประชุมอาเซียน ซัมมิต

"ส่งผลให้ตัวเลขนักท่องเที่ยวในช่วง 9 เดือนแรกแย่มาก ยอดนักท่องเที่ยวลดลงไป 20-30% และถือว่าตกมากที่สุดในเอเชีย-แปซิฟิก เพราะที่อื่นๆ เช่น เวียดนาม อินโดนีเซีย จีน ก็ยังไม่ตกมากเท่าไทย เพิ่งจะเริ่มกระเตื้องขึ้น 3-4 เดือนหลังมานี้ ดังนั้น ในปีนี้เฉลี่ยทั้งปี 2552 ธุรกิจท่องเที่ยวจะมีรายได้ลดลงกว่า 25-30% หรือรายได้จะหายไปราว 1.5 แสนล้านบาทได้ แต่ปีหน้ามีสัญญาณที่ดีขึ้น"

ปรากฏการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นทำให้รายได้ในอุตสาหกรรมท่องเที่ยวนั้นหายไป ส่งผลให้ในปีนี้จึงเห็นภาพของการปลดพนักงานในอุตสาหกรรมนี้นับแสนคน โดยเฉพาะการทยอยเลย์ออฟพนักงานของกลุ่มที่บริหารโดยเชนจากต่างประเทศ ส่วนโรงแรมในระดับเอสเอ็มอี ได้รับผลกระทบมากที่สุด ต้องเผชิญกับวิกฤตสภาพคล่อง ขณะที่มาตรการช่วยเหลือภาคธุรกิจ โดยเฉพาะการปล่อยสินเชื่อให้โรงแรมระดับเอสเอ็มอี ที่ในทางปฏิบัติกลับไม่ได้มีการปล่อยสินเชื่อให้แต่อย่างใด

ขณะที่มาตรการสินเชื่อฟาสต์แทร็ก ไม่ต้องพูดถึง เพราะช่วงที่ผ่านมารัฐบาลพูดมากแต่ทำน้อย ซึ่งในการทำงานของรัฐบาล 1 ปีเฉพาะผลงานด้านการท่องเที่ยว กลับถูกผู้ประกอบการธุรกิจโรงแรมประเมินผลงานให้แค่ระดับ C เท่านั้น

สอดคล้องกับข้อมูลของธุรกิจโรงแรมในปี 2552 ของสมาคมโรงแรมไทยหรือทีเอชเอ ที่สรุปภาพรวมของธุรกิจไว้ว่า เฉลี่ยแล้วอัตราการเข้าพักตลอดทั้งปี 2552 น่าจะลดลงจากปีที่ผ่านมา 10-15% โดยอัตราการเข้าพักเฉลี่ยทั่วประเทศจะไม่ถึง 60% ลดลงจากปรกติซึ่งจะอยู่ที่ 70% กว่าๆ ขณะที่รูมเรต (ราคาค่าห้องพักเฉลี่ยซึ่งนับเฉพาะห้องที่มีการเข้าพัก) ลดลงไปกว่า 18%

แต่สิ่งสำคัญคือ Revpar (ราคาเฉลี่ยต่อจำนวนห้องพักทั้งหมดรวมห้องพักที่มีการเข้าพักและไม่มีการเข้าพัก) ลดลงไปถึง 32%

ว่ากันว่า รายได้จากการท่องเที่ยวที่ลดลงนั้นเกิดจาก 2 ปัจจัยหลัก ได้แก่ การลดลงของจำนวนนักท่องเที่ยว และการใช้กลยุทธ์สงครามราคาในการทำตลาด โดยเฉพาะเมื่อกลุ่มโรงแรมขนาดใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นโรงแรมในระดับ 4 ดาว 5 ดาว หันมาลดราคาแข่งขันกับโรงแรมขนาดกลางอย่าง 3 ดาว พร้อมกลยุทธ์ลด แลก แจก แถม หวังกระตุ้นทัวริสต์ให้เข้าไปใช้บริการให้ได้มากที่สุด เพื่อไม่ให้ห้องพักว่างมากเกินไป

ขณะเดียวกันในช่วงตลอดทั้งปี'52 กลุ่มผู้ประกอบการธุรกิจโรงแรมเริ่มแตะเบรกการลงทุนร่วมไปแล้วไม่ต่ำกว่า 18 แห่ง โดยส่วนใหญ่เป็นโรงแรมขนาดใหญ่ ซึ่งสวนทางกับโรงแรมในสไตล์ต้นทุนต่ำหรือบัดเจ็ต โฮเต็ล ที่มีแนวโน้มการลงทุนเพิ่มขึ้นอย่างเห็นได้ชัด

จากสัญญาณการฟื้นตัวขึ้นในช่วง 4 เดือนสุดท้ายของปี 2552 สะท้อนให้เห็นว่า ในปี 2553 หากไม่เกิดความรุนแรงจากปัญหาการเมืองในไทย เชื่อว่า การท่องเที่ยวไทยน่าจะไปได้ดี จำนวนนักท่องเที่ยวที่คาดการณ์เอาไว้ราว 15 ล้านคนจึงเป็นสิ่งที่น่าจะทำได้ เนื่องจากในช่วงไฮซีซันนี้มีสายการบินต่างๆ รวมถึงเที่ยวบินเช่าเหมาลำ มีการเปิดเที่ยวบินเข้าไทยเพิ่มมากขึ้น

โดยเฉพาะตลาดนักท่องเที่ยวจีน ซึ่งหลังจากชะลอการเดินทางมาเที่ยวในปีที่ผ่านมา ว่ากันว่าในปีหน้าทางสมาคมท่องเที่ยวสัมพันธ์ไทย-จีน ประเมินว่าน่าจะมีจำนวนถึง 1 ล้านคน หรือเพิ่มถึง1.2 ล้านคนทีเดียว

แม้การท่องเที่ยวภาพรวมของปี'53 จะดีขึ้นก็ตาม แต่สิ่งที่เป็นปัญหาสำหรับผู้ประกอบการท่องเที่ยวไทยในปี 2553 คือ วิบากกรรมของกับดักสงครามราคา เนื่องจากปัจจุบันแม้การท่องเที่ยวจะดีขึ้น แต่โจทย์ที่ตีไม่แตก คือ การจะทำอย่างไรให้สามารถปรับราคาขายขึ้นมาเท่ากับที่เคยเป็นในช่วงปี 2550 ได้ เพราะหากจะปรับราคาขึ้นพรวดพราดในขณะนี้ก็คงจะเป็นการเสียโอกาสทางธุรกิจให้กับผู้ประกอบการที่ยังคงราคาขายเดิมไว้อยู่ หรือถ้าปรับขึ้นมามากนักท่องเที่ยวก็คงรับไม่ได้เช่นกัน

สอดคล้องกับที่ ประกิจ ชินอมรพงษ์ นายกสมาคมโรงแรมไทย หรือทีเอชเอ กล่าวว่า ทีเอชเอ ต้องเร่งสร้างความเข้าใจกับสมาชิกโรงแรมและเอเยนต์ ถึงการกำหนดราคาห้องพัก ที่ไม่ให้ปรับลดราคาห้องพักจนเกินพอดี เพราะในปี 2552 ภาพรวมของ Revpar (ราคาเฉลี่ยต่อจำนวนห้องพักทั้งหมดรวมห้องพักที่มีการเข้าพักและไม่มีการเข้าพัก) ลดลงไปถึง 32% ทำให้โครงสร้างราคาโรงแรมทั้งประเทศถูกกระทบไปทั้งหมด

สำหรับภาพรวมธุรกิจโรงแรมในปี'53 ว่ากันว่าจะเป็นปีแห่งการแข่งขันทางธุรกิจที่รุนแรงขึ้นด้วย เพราะในอีก 1-2 ปีจะมีโรงแรมเปิดใหม่รวมกว่า 4,000-5,000 ห้องทีเดียว ทั้งหมดน่าจะเกิดจากการท่องเที่ยวที่เริ่มส่งสัญญาณในทางที่ดีขึ้น ทำให้โครงการที่เคยชะลอไปในปี 2552 นั้นต่างหันมาเร่งมือก่อสร้างให้แล้วเสร็จเพื่อเปิดดำเนินการ โดยเฉพาะโรงแรมที่จะเปิดตัวใหม่มีตั้งแต่โรงแรมหรูระดับ 5 ดาว ที่เห็นๆ คือ เชน เคมปินสกี้ กรุงเทพฯ ณ บริเวณศูนย์การค้าสยามพารากอน, โรงแรมเรเนซองส์ กรุงเทพฯ, โฟร์วิง ศรีนครินทร์ นอกจากนี้ยังมีโรงแรมราคาประหยัดที่ผุดขึ้นราวดอกเห็ดจำนวนมาก อาทิ Tune โฮเต็ล ป่าตอง เป็นต้น ซึ่งทั้งหมดล้วนเป็นบทสรุปของการท่องเที่ยวในปี 2552 และผู้ประกอบการธุรกิจต่างเชื่อว่าแนวโน้มที่จะเกิดขึ้นในปีเสือคงจะทำให้ทุกฝ่ายลืมตาอ้าปากและแข่งขันกับต่างชาติได้