การประชุมและสัมมนาภายใต้เอสเอ็มอี เวิร์ก กิ้งกรุ๊ป ก่อนการประชุมระดับรัฐมนตรี เน้นไปที่กลุ่มธุรกิจขนาดเล็กมากหรือ ไมโครเอ็นเตอร์ไพรส ซึ่งถูกละเลยมานานและไม่มีฐานข้อมูล มากเท่ากับกลุ่มขนาดกลางและย่อม เผยตัวเลขประเทศไทยมีผู้ประกอบการรากหญ้าวัยรุ่นมาก ที่สุด ในบรรดาเขตเศรษฐกิจทั้งหมด แต่ไม่นับเป็นสัญญาณที่ดีเพราะยังขาดคุณภาพ ไทยรับหน้าเสื่อจัดทำแผนปฏิบัติการเพื่อพัฒนากลุ่มไมโคร

การประชุมเอเปก เอสเอ็มอี 2003 กำหนดจัดขึ้นระหว่าง 4-8 สิงหาคม 2546 ที่จังหวัดเชียงใหม่โดยมีสถานที่จัดประชุมและทำกิจกรรม 3 แห่ง คือ โรงแรมอิมพีเรียลแม่ปิง โรงแรมเวสทิน และหอประชุมมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งใช้เป็นที่จัดแสดงสินค้าสุดยอดหนึ่งผลิตภัณฑ์หนึ่งตำบล

อย่างไรก็ตาม เมื่อวันที่ 3 สิงหาคมที่ผ่านมา ก็ได้มีกิจกรรมล่วงหน้าก่อนการประชุม เป็นการสัมมนาว่าด้วยการพัฒนาผู้ประกอบการโดยมี นายมนู เลียวไพโรจน์ ปลัดกระทรวงอุตสาหกรรมเป็นประธาน สำหรับตัวแทนประเทศไทยได้เน้นการนำเสนอแนวคิดเรื่องการระดมทุน โดยดร.คณิศ แสงสุพรรณ จากสำนักเศรษฐกิจการคลังเป็นผู้อภิปรายเพื่อชี้ให้เห็นว่า ผู้ประกอบการขนาดกลางและย่อย มีปัญหาการเข้าถึงเงินทุน ในส่วนของไทยมีการพยายามแก้ปัญหานี้ โดยการจัดตั้งสำนักงานส่งเสริม SME ตั้งธนาคารพัฒนา SME ธนาคารหมู่บ้าน ธนาคารประชาชน

หัวข้อที่ประเทศไทยได้เลือกนำเสนอในการสัมมนาวันแรก ที่น่าสนใจอีกหัวข้อหนึ่ง คือ แนวทางการระดมทุนการแปลงสินทรัพย์เป็นทุน นำเสนอโดยนายปีติพงศ์ พึ่งบุญ ณ อยุธยา ผู้อำนวยการ สำนักงานการแปลงสินทรัพย์เป็นทุนปัญหาบางประการเช่นสินทรัพย์ ที่ยังไม่เคยเป็นที่ยอมรับว่าสามารถ แปลงเป็นทุนได้ เช่น สิทธิในที่ ทำกิน ทรัพย์สินทางปัญญา ซึ่งจะต้องกำหนดรายละเอียด กระบวนการแปลงสินทรัพย์กลุ่มดังกล่าวต่อไป

ด้านนายซัน เคว ไล เลขาธิการ การวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม กระทรวงการเศรษฐกิจไต้หวัน เปิดเผยถึงกองทุนร่วม (venture capital) ว่า ในไต้หวัน กองทุนประเภทนี้ได้เติบโตอย่างมาก ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา ทำให้ไต้หวันเป็นหนึ่งในเศรษฐกิจ ที่มีกองทุนร่วมทุนที่มีพลวัตมากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก

ทั้งนี้ กองทุนร่วมนี้เพิ่มมูลค่าขึ้นจาก 25,460 ล้านดอลลาร์ไต้หวันเมื่อปี 2539 เป็น 134,100 ล้านดอลลาร์ไต้หวันในปี 2544 ซึ่งปัจจุบันกองทุนในลักษณะนี้ได้กลายมาเป็นแหล่งทุนที่สำคัญของกิจการแรกตั้งในไต้หวัน โดย 96% ของการลงทุนจากกองทุนประเภทนี้เป็น การลงทุนในกิจการไฮเทค

ขณะที่ นายคาร์ลอส เฟอราโร ผู้อำนวยการสำนักอุตสาหกรรมแห่งชาติ เปรู ได้กล่าวว่า กองทุนร่วม (venture capital) เป็นเครื่องมือทางการเงินซึ่งเป็นทางเลือกใหม่ของผู้เริ่มก่อตั้งกิจการในระยะไม่กี่ปีมานี้ อย่างไรก็ตาม การที่กองทุนประเภทนี้เน้นการลงทุนในกิจการไฮเทค ทำให้ประเทศกำลังพัฒนาส่วนใหญ่ ซึ่งมีศักยภาพทางด้านอื่นๆ เช่น สิ่งทอ อาหาร หรือเครื่องใช้ทั่วไปยากที่จะเข้าถึงแหล่งทุนประเภทนี้ได้ ซึ่งเห็นว่าจะต้องมีการกำหนดกรอบเกณฑ์ทางกฎหมายใหม่ ให้ประเทศกำลังพัฒนาสามารถนำสินทรัพย์ในสังคมมาแปลงเป็นหลักทรัพย์ ที่สามารถใช้เป็นทุนหรือค้ำประกันเพื่อเข้าถึงแหล่งทุนได้

ไทยทำแผนปฏิบัติการ Micro- Enterprise

ส่วนการประชุมกลุ่มย่อย เรื่องธุรกิจรายย่อยครั้งที่ 1 (1st Sub-Group on Micro- Enterprise) ริเริ่มจัดขึ้นเป็นครั้งแรกภายใต้กรอบเอเปก SME จัดขึ้นเมื่อวานนี้ (4 ส.ค.) ซึ่งถือเป็นกิจกรรมก่อนหน้าการประชุมระดับคณะกรรมการและระดับรัฐมนตรีที่จัดขึ้นในวันที่ 5-6 สิงหาคม และ 7-8 สิงหาคม ตามลำดับ

การประชุมกลุ่มย่อยนี้ เป็นผลสืบเนื่องจากมติการประชุมคณะทำงานเอเปกเอสเอ็มอี (APEC SME Working Group) ครั้งที่ 16 ที่มาเลเซีย ซึ่งมีมติให้เน้นการพูดคุยเรื่องการพัฒนาผู้ประกอบการเรื่องการพัฒนาผู้ประกอบการรายย่อย (Micro Enterprise) การประชุมนี้จึงเป็นส่วนหนึ่งของ APEC SME Working Group ครั้งที่ 17 ที่จังหวัดเชียงใหม่

รศ.สุธรรม อยู่ในธรรม คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นหนึ่งในคณะทำงานการประชุมเรื่องธุรกิจรายย่อยครั้งที่ 1 แถลงว่า ความสำคัญของการประชุมนี้ คือ การหยิบยกประเด็นเรื่องธุรกิจรายย่อยมาหารือ เนื่องจากว่าธุรกิจประเภทนี้ถือว่า เป็นกำลังหลักของเศรษฐกิจที่มองไม่เห็น และทุกๆ ประเทศต่างมีปัญหาในการเก็บข้อมูลเกี่ยวกับธุรกิจประเภทนี้เหมือนๆ กัน จึงเห็นควรให้มีการหาข้อมูลที่ชัดเจน เกี่ยวกับธุรกิจรายย่อยเพื่อป้องกันการเสียเปรียบในการแข่งขัน เนื่องจากการเปิดเสรีทางการค้า พร้อมทั้งมีการพัฒนาให้ยั่งยืน

นอกจากนี้ ในการประชุมเรื่องธุรกิจรายย่อยครั้งที่ 1 นี้ยังจะมีการจัดทำแผนปฏิบัติการเพื่อเพิ่มศักยภาพธุรกิจรายย่อยด้วย โดยไทยได้รับความไว้วางใจจากประเทศต่างๆ ให้เป็นผู้จัดทำแผนดังกล่าว ที่เพิ่งมีการจัดทำขึ้นเป็นครั้งแรก ซึ่งจะได้มีการนำเสนอ เพื่อพิจารณาเบื้องต้น 6 ประเด็น ได้แก่ 1.ให้มีการรวบรวมข้อมูลธุรกิจรายย่อย 2.จัดทำนโยบาย กฎหมาย กฎเกณฑ์ที่สอดคล้องกับการดำเนินธุรกิจรายย่อย

3.เพิ่มโอกาสในการเข้าถึงทรัพยากรการเงินสำหรับธุรกิจรายย่อย 4.เพิ่มโอกาสในการเข้าถึงเทคโนโลยีของธุรกิจรายย่อย เพื่อช่วยพัฒนาและให้ข้อมูลเพื่อปรับปรุงกระบวนการผลิต 5.ช่วยเพิ่มความสามารถ ในการบริหารจัดการให้ธุรกิจรายย่อย และ 6.มีโครงการเพิ่มความสามารถแก่ธุรกิจรายย่อยให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลก

ศาสตราจารย์เดนิส แมคนารามา แห่งมหาวิทยาลัยจอร์จทาวน์ กล่าวในการประชุมธุรกิจรายย่อยว่า ธุรกิจรายย่อยหรือระดับไมโคร จำเป็นต้องอาศัยการจัดการในระดับท้องถิ่นที่ดี ไม่เช่นนั้นจะไม่สามารถแข่งขันในตลาดโลกได้ รัฐจะต้องเข้าไปจัดการและดูแลธุรกิจระดับนี้ให้มากขึ้น

ไทยแหล่งธุรกิจรายย่อย

ศาสตราจารย์เดนิส กล่าวต่ออีกว่า ประเทศไทยมีผู้ประกอบการธุรกิจรายย่อยจำนวนมากและก็เป็นกลุ่มที่มีข้อมูลน้อยที่สุด เมื่อเทียบกับธุรกิจขนาดกลางและย่อม ตัวเลขบ่งชี้คือ การเติบโตของกลุ่มเอสเอ็มอี เติบโตสูงกว่ากลุ่มธุรกิจระดับไมโครเป็นสองเท่าทุก ๆ ปี

ข้อมูลที่หยิบขึ้นมาพิจารณา ในระหว่างการประชุมเอเปกเอสเอ็มอีครั้งนี้ ที่น่าสนใจอีกประการหนึ่ง คือ ได้สำรวจกลุ่มประชากรรุ่นหนุ่ม สาววัยระหว่าง 18-21 ปี และพบว่ามีถึง 8% ของ ประชากรที่สำรวจเป็นเจ้าของธุรกิจเอง และเมื่อจำแนกเป็นรายประเทศ พบว่าประเทศไทยมีเด็ก วัยหนุ่มสาว เป็นเจ้าของกิจการระดับไมโครเอ็นเตอร์ไพรส์ถึง 18% ถือเป็นสัดส่วนมากที่สุด ขณะที่เมื่อเทียบกับประเทศญี่ปุ่นมีเด็กวัยนี้เป็นเจ้าของกิจการเพียง 2% เท่านั้น

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจากผลสำรวจบ่งบอกว่า ประเทศไทยมีเด็กวัยหนุ่มสาวเป็นเจ้าของกิจการระดับไมโครเอ็นเตอร์ไพรส์สูงกว่าค่าเฉลี่ย 2 เท่า แต่จากผลสำรวจเดียวกันนี้ก็ได้ชี้ว่า ประเทศไทยมีความโดดเด่นทางด้านนี้ ในแง่ของปริมาณเท่านั้น เพราะในด้านคุณภาพแล้ว ยังมีความจำเป็นที่จะต้องได้รับการพัฒนาอีกมาก

ขณะที่นายตรงใจ ทรรพวสุ นายกสมาคมไทยผู้ประกอบการธุรกิจแฟคตอริ่ง แถลงว่า ภาคการเงินเป็นสิ่งที่สำคัญต่อธุรกิจรายย่อย ทั้งนี้ทุกประเทศมีความจำเป็นที่จะต้องสร้างนิเวศ ทางการเงินที่เหมาะสม และเปิดกว้างเพื่อให้ความ ช่วยเหลือแก่ธุรกิจประเภทนี้ ขณะเดียวกันควรมีการกระตุ้นให้ผู้ประกอบการธุรกิจรายย่อยเกิด การรวมตัวกันเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำธุรกิจด้วย

ด้าน ดร.รุ่งเรือง ทิพยศิริ ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เปิดเผยว่า กระทรวงการคลังมีนโยบาย ที่จะเพิ่มความสามารถในการแข่งขันให้แก่สถาบันการเงินเฉพาะกิจของรัฐที่ให้ความช่วยเหลือเอสเอ็มอีโดยตรง โดยการลดต้นทุนในการดำเนินการ เพื่อให้สามารถทำการแข่งขันกับสถาบันการเงินเอกชนได้

การกีดกันทางการค้า /แข่งขันสูงอุปสรรคสำคัญเอสเอ็มอีส่งออก

ในการสัมมนาเรื่องการส่งเสริมประชาคมของ SME ผู้ส่งออกในเอเปก มุมมองจากธุรกิจ ที่ประชุมร่วมกันชี้ชัดว่า วิสาหกิจขนาดกลางและย่อม ที่มีอุปสรรคในการส่งออกอย่างมากนั้น เกิดจากข้อจำกัด ที่เกิดขึ้นภายในแต่ละกิจการเองและอุปสรรคจากภายนอก

นายคายยา อาหมัด ประธานบริหารเครือ Iryas Group ของมาเลเซีย กล่าวว่า SME มีปัญหาเรื่องต้นทุนการผลิตและการเข้าถึงตลาดต่างประเทศ นอกจากนั้นยังเจออุปสรรคจากภายนอก ได้แก่ การกีดกันทางการค้า โดยมาตรการต่างๆ ที่ไม่ใช่ภาษี รวมทั้งการแข่งขันอย่างรุนแรง ที่ทำให้ต้องตัดราคา การทำความตกลงการค้าเสรีต่างๆ ยิ่งเร่งสถานการณ์ดังกล่าว ให้กดดัน SME มากขึ้น

ด้านนายเหงียน ว่า เกือง จากกระทรวงวางแผนของเวียดนาม กล่าวว่า SME กำลังพบอุปสรรคด้านการแข่งขันอย่างรุนแรง จากบริษัทยักษ์ใหญ่ รวมทั้งมาตรการการกีดกันทางการค้า ที่ไม่ใช่ภาษีและปัญหาค่าใช้จ่ายสูง ในการวิจัยตลาดหรือแสวงหาคู่ค้าในต่างประเทศ

รัฐบาลสมาชิกเอเปกควรจะเร่งดำเนินการ เพื่อช่วยเหลือSME รวมทั้งลดอุปสรรคขั้นตอนเอกสารต่างๆ และเพิ่มการบริการข้อมูลทางเว็บไซต์ เพื่อเป็นประโยชน์แก่ผู้ประกอบการ