"สังคมไทยที่พัฒนาอย่างต่อเนื่องอย่างชัดเจนในเรื่องหนึ่งเศรษฐกิจก็ถดถอย ไม่ว่าเศรษฐกิจจะชะลอตัวในการเติบโต หลังจากวิกฤติการณ์ค่อนข้างยาวนานช่วงหนึ่งก็ตาม

แนวโน้มใหญ่ที่สำคัญประการหนึ่งก็คือ การเคลื่อนตัวไปข้างหน้าของสังคมสมัยใหม่ ยังดำเนินต่อไปอย่างแข็งขันทีเดียว

ภาพสะท้อนนี้มาแสดงให้เห็นอย่างกระจ่างในผลประกอบการของบริษัทจดทะเบียน ในตลาดหลักทรัพย์ไทยที่เติบโตอย่างต่อเนื่อง ในธุรกิจหลาย ประเภทที่เกี่ยวข้องกับการบริโภค ซึ่งสะท้อนการดำเนินชีวิตที่มุ่งไปสู่กระแสโลก สู่ความทันสมัยมากขึ้น แม้ว่าความทันสมัยนี้ไม่ได้เกี่ยวข้องกับประสิทธิภาพการดำเนินธุรกิจ หรือความสามารถในการผลิตของสังคมที่เพิ่มขึ้นแต่ประการใด"

นี่คือส่วนหนึ่งของเนื้อหาที่ผมเขียนขึ้นจากการมองภาพรวมของ "ผู้จัดการ 100" ในสองปีที่แล้วในหัวข้อ Modern Society โดยจับภาพการเติบโตของธุรกิจสื่อสาร โดยเฉพาะธุรกิจสื่อสารไร้สายและธุรกิจบันเทิง ทั้งสองธุรกิจนี้เป็นธุรกิจหนึ่งที่มีผลประกอบการดีต่อเนื่อง ไม่ว่าระบบเศรษฐกิจไทยจะประสบวิกฤติการณ์หรือไม่ อย่างไร

แนวโน้มข้างต้นกำลังดำเนินไปอย่างคึกคักและรุนแรงมากขึ้น โดยมีธุรกิจมีเดียเป็นตัวเชื่อมอย่างสำคัญ อย่างชัดเจนมากขึ้น ดังเช่นที่ "ผู้จัดการ" ฉบับเดือนกุมภาพันธ์ปีนี้ได้ขึ้นปก ชี้ลงไปว่าแนวโน้มของธุรกิจมีเดียในปีนี้จะคึกคักเป็นอย่างยิ่ง

ความเป็นจริงเป็นดังนั้น อย่างมิพักสงสัย

แต่ความจริงอีกประการหนึ่งที่กำลังกลายเป็นโมเดลธุรกิจที่เร้าใจในยุคนี้ก็คือ การประสมประสานระหว่างธุรกิจสื่อสาร บันเทิง และมีเดีย ที่มีความกลมกลืนมากขึ้น สร้างกระแสสังคมสมัยใหม่ สร้างปรากฏการณ์ที่ฉาบฉวยแต่รุนแรงมากขึ้นด้วย

AIS เป็นบริษัทในตลาดหลักทรัพย์ที่โตเร็วที่สุดต่อเนื่องที่สุดในรอบหลายปีมานี้ ในฐานะที่ให้บริการสื่อสารไร้สาย (รายได้เพิ่มจากประมาณ 15,000 ล้านบาท ในปี 2540 โดยเพิ่มมากกว่าสี่เท่าตัวทะลุ 80,000 ล้านบาทในเวลาเพียง 6 ปี) ที่กระตุ้นให้ผู้คนในสังคมยุคใหม่ติดต่อสื่อสารในเชิงสังคมอย่างหลากหลายมากขึ้น ที่เกินความจำเป็นในชีวิตประจำวัน และกระตุ้นให้ผู้คนในสังคมยุคใหม่เรียนรู้ความทันสมัยด้วยการบริโภคสินค้า และเทคโนโลยีต่างประเทศอย่างฟุ่มเฟือย

ทำนองเดียวกับ TA จากพื้นฐานธุรกิจสื่อสารหลัก ก็เติบโตด้วยตัวเองอย่างมากเช่นกัน แม้จะเป็นตลาดเก่าที่ค่อนข้างอิ่มตัวบ้างแล้ว (รายได้เพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัวใน 5 ปี) ทั้งนี้ยังไม่รวมธุรกิจไร้สายที่เพิ่มเข้ามาใหม่ ในบริการที่เรียกว่า Orange ซึ่งเป็นกิจการที่ไม่อยู่ในตลาดหลักทรัพย์

ปีนี้ธุรกิจบันเทิงกำลังเคลื่อนไหวคึกคักอย่างเห็นได้ชัด โดยเฉพาะความพยายามเข้าตลาดหลักทรัพย์ของธุรกิจเหล่านี้ ที่เริ่มต้นจากอาร์เอส และกันตนา และคาดว่ายังมีอีกหลายรายกำลังแต่งตัวเช่นเดียวกัน โมเดลความสำเร็จนี้ย่อมมีภาพความสำเร็จของ GMM Grammy

ภาพความสำเร็จนี้มีสีสันมากกว่าธุรกิจ ซึ่งสอดคล้องกับสังคมไทยยุคใหม่ นั่นคือความดังในฐานะดารา ทั้งคนที่เป็นดาราเองและผู้บริหารกิจการ ที่มีดาราเป็นสินค้า หากไปถามไพบูลย์ ดำรงชัยธรรม แห่งแกรมมี่วันนี้ เขามีความสุขในฐานะเจ้าของกิจการ ที่มีรายได้มากคนหนึ่งหรือความเป็น "คนดัง" ที่เพิ่มขึ้นด้วยนั้น อย่างไหนเขาพอใจมากกว่ากัน คงได้รับคำตอบที่ไม่สามารถฟันธงอย่างหนึ่งอย่างใดเป็นแน่

ที่สำคัญกว่านั้นธุรกิจบันเทิง มีคุณค่าทางธุรกิจมากขึ้นภายใต้ระบบสื่อสารแบบใหม่ ภายใต้มีเดียที่ผสมผสานมากขึ้น โดยเฉพาะในเครือข่ายฟรีทีวี ธุรกิจโทรทัศน์วันนี้แข่งขันกันผลิตเนื้อหารายการ เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มทางธุรกิจมากขึ้น การจัดการระบบสัมปทานเวลาแบบเดิม นับวันมีคุณค่าน้อยลง

ดังนั้นแนวทางใหม่ของธุรกิจทีวีก็คือ พยายามมีเนื้อหาหรือรายการของตนเองมากขึ้น ความคิดเบื้องต้นของมิ่งขวัญ แสงสุวรรณ ในความพยายามปรับปรุงทีวีของ อ.ส.ม.ท. หรือความพยายามสร้างเครือข่ายข่าวที่ดีของไอทีวี และสุดท้ายความเคลื่อนไหวล่าสุดของช่อง 7 ในความพยายามมีกิจการผลิตรายการป้อนทีวีของตนเอง ก็ล้วนมาในแนวทางเดียวกัน

วงจรธุรกิจใหม่ที่กำลังเคลื่อนเข้าหากัน ประสมประสานกันมากขึ้น ได้กลายเป็นพลังดึงดูดมหาศาลต่อโมเดลการดำเนินชีวิตของคนรุ่นใหม่ คนที่มีโอกาสมากกว่าคนอื่นๆ ในสังคม กำลังแสวงที่ยืนในธุรกิจเหล่านี้ในฐานะผู้คนรุ่นใหม่ที่เติบโตเร็ว ประสบความสำเร็จเร็ว ทั้งด้านชื่อเสียงและรายได้

นี่คือปรากฏการณ์ความหมกมุ่นกับตัวเองของคนไทยรุ่นใหม่ที่ดูเหมือนมีความรู้ความสามารถสูงขึ้นกว่าคนรุ่นก่อน โดยอาจจะทำให้ความสนใจกระแสโลก (อันมีผลต่อยุทธศาสตร์ของสังคมอย่างมาก) ที่รุนแรงและผันแปรน้อยลงไปอย่างน่าเสียดาย