Q
ผมอยากทราบว่าคำว่า Blue Ocean มีความหมายว่าอย่างไรที่เกี่ยวกับงานด้านบริหารงานบุคคลและมีแนวทางในการใช้เครื่องมือนี้อย่างไรบ้าง - วรเดช เอส

A
เป็นคำถามที่สั้น กระชับ อ่านแล้วเหมือนกำลังอ่านข้อสอบสมัยเรียนหนังสือ เอาเป็นว่า ผมจะพยายามตอบไม่ให้เหมือนตอบข้อสอบนะครับ เผื่อผู้อ่านท่านอื่นๆจะได้ไม่รู้สึกเหมือนกำลังอยู่ในบรรยากาศของห้องสอบ ผมขอพูดเป็นสองส่วนตามที่คุณวรเดชถามมา คือ ส่วนแรกจะแตะสั้นๆถึงเรื่องของน่านน้ำสีคราม หรือ ที่เรียกว่า Blue Ocean กับอีกส่วนหนึ่งคือจะเชื่อมโยงกับงานบริหารทรัพยากรมนุษย์ ดูว่าจะปรับใช้กันอย่างไร

จริงๆแล้ว Blue Ocean เป็นแนวคิดทางการตลาด เข้ามาฮือฮาในบ้านเราได้ประมาณ 3 ปี โดยเฉพาะหนังสือ Blue Ocean Strategy ของ Chan Kim และ Renee Mauborgne เป็นที่รู้จักกันมากในแง่ของกลยุทธ์การบริหารการตลาด โดยหลักการก็คือ เป็นการสร้างมุมมองใหม่ให้ต่างจากกลยุทธ์การตลาดแบบเดิมที่เรียกว่า น่านน้ำสีแดงหรือ Red Ocean ที่มุ่งเน้นเพื่อเอาชนะการแข่งขันและแย่งส่วนแบ่งทางการตลาด ซึ่งกลยุทธ์ดังกล่าว จะส่งผลให้มุ่งเน้นที่จะแข่งขันกันด้านราคาอย่างรุนแรง ซึ่งสุดท้ายก็เจ็บตัวกันทุกคน ดังนั้น จะต้องพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่เพื่อสร้างความต้องการใหม่ โดย Blue Ocean จะมุ่งเน้นให้มองหกมุมองเหล่านี้ คือ หนึ่ง มองไปไกลกว่าอุตสาหกรรมที่เราอยู่มองทะลุไปถึงอุตสาหกรรมทางเลือกใช้จุดแข็งในอุตสาหกรรมปัจจุบันรุกจุดอ่อนตลาดนอกอุตสาหกรรม สอง มองให้ไกลกว่ากลยุทธ์ของกลุ่มธุรกิจหรือกลุ่มอุตสาหกรรมที่เราอยู่ สาม มองทะลุไปที่ลูกค้าใหม่ๆ สี่ มองไปไกลถึงสินค้าเสริมกับสินค้าเราหรือสินค้าพ่วงต่อกับสินค้าเรา ห้า มองหาความเร้าใจใหม่ๆที่โดนใจลูกค้า หก มองผ่านปัจจัยภายนอกที่กระทบองค์กรโดยไม่ต้องรอให้เข้ามาแต่เรารุกเข้าไปก่อนในลักษณะสร้างปัจจัยภายนอกซะเอง และมีการเสนอแนวทางว่า หากจะสร้าง Blue Ocean ก็ต้อง เพิ่ม ลด สร้าง และทำลายทิ้งธุรกิจเดิม

ถ้าหากจะเอา Blue Ocean มาปรับใช้ในเรื่องการบริหารทรัพยากรมนุษย์ ผมคิดว่า เราอาจจะปรับใช้แนวคิดและเครื่องมือได้ไม่ทั้งหมด เพราะงานบริหารทรัพยากรมนุษย์มีปัจจัยที่เป็นข้อจำกัดโดยธรรมชาติอยู่หลายปัจจัย เช่น มุมมองเรื่องลูกค้าของ Blue Ocean ที่จะต้องมองทะลุไปหาลูกค้ากลุ่มใหม่ แต่ในแง่ของการบริหารทรัพยากรมนุษย์ เรามีลูกค้าที่ชัดเจน คือ พนักงานโดยทั่วไปและผู้บริหารระดับสูงในบริษัท เราคงจะมองหาลูกค้ามากกว่านี้ไม่ได้ อย่างไรก็ตาม Blue Ocean ก็สามารถปรับใช้ในการบริหารทรัพยากรมนุษย์ได้เช่นกัน โดยต้องมองไปไกลกว่าการบริหารแบบเดิม จะต้องมองกลยุทธ์ของการบริหารทรัพยากรมนุษย์ที่อาจจะไม่ได้อยู่ในแนวทางที่กำลังทำกันอยู่ในตอนนี้ เพื่อสร้างแนวทางการบริหารที่ตอบโจทย์ขององค์กรได้ดีกว่า ผมขอยกตัวอย่างพอให้เห็นภาพได้อย่างนี้นะครับ

ตัวอย่าง เกี่ยวกับการบริหารค่าจ้างเงินเดือนและผลตอบแทน เพื่อ "ดึง" และ ดูด" คนเก่งๆเอาไว้กับบริษัท หากคิดแบบ Red Ocean ก็คือ มองว่าจะออกแบบโครงสร้างเงินเดือนอย่างไรให้แข่งขันได้ จะต้องตั้งเงินเดือนและผลตอบแทนสูงๆเพื่อให้ดึงดูดคนเก่ง แต่ถ้าคิดแบบ Blue Ocean ก็จะต้องประเมินดูว่า ธรรมชาติของคนแต่ละรุ่นเป็นอย่างไร โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ เขาต้องการอะไร แล้วออกแบบผลตอบแทนและการจูงใจให้ตรงกับธรรมชาติของคนรุ่นนี้ ซึ่งอาจะไม่ใช่เป็นการให้ผลตอบแทนเป็นตัวเงินสูงๆเท่านั้น แต่มีการสร้างบรรยากาศที่สนุกสนานและจูงใจ ให้โอกาสได้เรียนรู้เรื่องใหม่ๆ และมีเวลาส่วนตัว เป็นการมองทะลุสิ่งเร้าใจใหม่ๆของลูกค้า ซึ่งก็คือพนักงานกลุ่มคนเก่ง

อีกตัวอย่างเกี่ยวกับการบริหารแรงงานสัมพันธ์ หากคิดแบบ Red Ocean ก็เป็นการคิดในเรื่องเดิมๆ เป็นต้นว่า การมุ่งเน้นกฎระเบียบ การทำกิจกรรมสันทนาการแบบทีทำอยู่ทั่วไป เช่น จัดงานปีใหม่ จัดงานท่องเที่ยวประจำปี แล้วให้พนักงานเข้าร่วม แต่หากคิดแบบ Blue Ocean ก็จะเป็นการใช้กิจกรรมสันทนาการเป็นเวทีในการพัฒนาพนักงาน อาจจะออกแบบในรูปของสโมสรและชมรม แล้วตั้งกติกาการและแนวทางการทำกิจกรรมให้คล้ายกับการบริหารองค์กรองค์กรหนึ่ง เช่น มีกระบวนการในการวางแผน มีกระบวนการกำหนดงบประมาณ การขออนุมัติ การดำเนินการ และติดตามผล ซึ่งจะเป็นเวทีที่ใช้ฝึกทักษะการบริหารการจัดการบนเวทีจำลองให้กับพนักงานได้เป็นอย่างดี

สุดท้าย ส่วนตัวผมคิดว่า การบริหารคนก็เหมือนกับการบริหารในเรื่องอื่นๆ ที่ต้องการการคิดนอกกรอบอยู่เสมอ เพื่อให้ได้แนวทางใหม่ๆที่จะตอบโจทย์เรื่องคนของแต่ละองค์กรซึ่งมีความแตกต่างกันไปได้เป็นอย่างเหมาะสม

ท่านสามารถส่งคำถามหรือร่วมแสดงความคิดเห็นที่ dilok_tue@yahoo.com ด้วยความร่วมมือจากสมาคมการจัดการงานบุคคลแห่งประเทศไทย