การเปลี่ยนแปลงของโลกธุรกิจการเงินในปัจจุบันมักจะก่อเกิดนวัตกรรมแปลก ๆ ใหม่ ๆ ขึ้นในระบบการเงินอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย

เป็นธรรมดาอยู่เองที่กระแสของแนวโน้มใหม่ซึ่งยึดถือเอาความเป็นหนึ่งเดียวแบบไร้พรมแดนของโลกธุรกิจการเงินที่เรียกกันว่า "โลกานุวัตรทางการเงิน" (Globalization of Financial Market) เป็นสรณะย่อมจะเป็นตัวช่วยกระพือโหมความเปลี่ยนแปลงและการแข่งขันอย่างรวดเร็วและรุนแรงให้มากยิ่งขึ้น

ด้วยหวังว่าความไร้พรมแดนดังกล่าวจะช่วยให้การไหลเวียนของเงินทุนจากส่วนที่มีเงินทุนเหลือใช้ไปสู่ส่วนที่ยังต้องการใช้เงินทุนนั้น ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ (อย่างรวดเร็วและมีต้นทุนต่ำ) โดยให้เหลือสิ่งกีดขวางน้อยที่สุด

เพราะความเชื่อในเรื่องการไร้พรมแดนที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อของผู้คนในปัจจุบันนั้นเอง ที่นวัตกรรมและการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วเหล่านั้นได้ส่งผลกระทบและทรงอิทธิพลต่อวงการเงินของไทยไปด้วย

ทำให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับวงการเงินการลงทุนชั้นหัวกะทิ มีความตื่นตัวและมีการปฏิบัติอย่างทันสมัย (Sophisticated) มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นฝ่ายของผู้คุมกฎ เช่น นายธนาคารกลางกระทรวงการคลัง ตลาดหลักทรัพย์ฯ หรือฝ่ายผู้ปฏิบัติ เช่น นายธนาคารพาณิชย์ วาณิชธนากร เจ้าของกิจการผู้ออกหลักทรัพย์ นักลงทุน และฝ่ายสนับสนุน เช่น นักวิชาการ และนักศึกษาทางการเงินรุ่นใหม่ ๆ นักวิเคราะห์ฯ และสื่อมวลชน

ด้วยการดำเนินกิจกรรมของพวกเขาเหล่านี้ การร่วมกันลงมือสร้าง (จะโดยรู้ตัวหรือไม่ก็ตาม) โดยหวังว่าจะสามารถสร้าง "โครงสร้างพื้นฐานทางการเงินสมัยใหม่" (Financial Infrastructure) ให้แข็งแรงขึ้นเรื่อย ๆ เช่น ตลาดทุน และองค์กรควบคุมที่เข้มแข็ง นักลงทุนแบบสถาบัน (Institutional Investor) สื่อมวลชนที่ทรงประสิทธิภาพในการวิเคราะห์และตรวจสอบสถานการณ์ ความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องสำหรับนักลงทุนทั่วไป ฯลฯ จึงเกิดขึ้น

ความพยายามในการร่าง พรบ. ที่เกี่ยวกับหลักทรัพย์และตราสารการเงิน การอนุญาตให้ตั้งผู้ดูแลผลประโยชน์ (Trustee) การจดัตั้งสถาบันรับจัดชั้นหนี้ (Credit Rating Agency) และการอนุญาตให้บริษัทหลักทรัพย์จัดตั้งและบริหารกองทุน ด้วยการยกเลิกเพดานดอกเบี้ย และการยกเลิกอุปสรรคของการไหลของเงินตราต่างประเทศ ตัวอย่างผลงานเหล่านี้ล้วนเป็นความพยายามในการที่จะสร้างโครงสร้างพื้นฐานให้กับโลกการเงินยุคใหม่ของไทยแทบทั้งสิ้น

ดังนั้น จะไม่เป็นการแปลกเลยที่เราอาจจะได้เห็นวิธีการระดมทุนแบบแปลกใหม่เกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้นี้

เราอาจจะได้เห็นบริษัททั่วไปที่ไม่ได้เป็นบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ทำการระดมทุนจากประชาชนทั่วไปได้โดยตรง โดยไม่ต้องกู้เงินจากธนาคารหรือสถาบันการเงินอื่นอีกต่อไป ซึ่งอาจจะทำได้โดยการออกหุ้นชนิดต่าง ๆ เช่น หุ้มบุริมสิทธิ์ และหุ้นสามัญ หรือหุนกู้ / หุ้นกู้แปลงสภาพ ขายให้แก่ประชาชนทั่วไปได้เลย

โดยที่หุ้นเหล่านั้นอาจจะถูกนำไปซื้อขายเปลี่ยนมือกันได้อีกทอดหนึ่งในตลาด O-T-C

นอกจากนี้ การกู้เงินโดยตรงจากประชาชนอาจจะถูกการกระทำผ่านเครื่องมือทางการเงินแบบใหม่ ๆ ที่เรายังไม่เคยเห็นมาก่อนในเมืองไทย เช่น Real Estate Appreciated Bond / Senior Subordinated Paper

โดยที่บริษัทที่ออกตราสารบางอย่างอาจนำสินทรัพย์ที่ตัวเองครอบครองอยู่มาวางค้ำประกันการจ่ายดอกเบี้ยและเงินต้นคืนกับผู้ลงทุน ทรัพย์สินที่สามารถนำมาวางค้ำประกันตราสารได้นั้นอาจเป็น "ลูกหนี้"

ซึ่งอาจแยกย่อยไปอีกว่าเป็นลูกหนี้การค้า ลูกหนี้ที่เกิดจากการปล่อยจำนองของสถาบันการเงิน ลูกหนี้ที่เกิดจากการปล่อยกู้แบบเช่าซื้อ หรือลูกหนี้ที่เกิดจากลูกค้าบัตรเครดิต

นอกจากลูกหนี้แล้ว ยังมีอสังหาริมทรัพย์ ซึ่งมีความมั่นคงกว่าลูกหนี้เพราะเป็นสินทรัพย์ถาวร (Hard Asset)

กระบวนการในการกู้เงินโดยนำสินทรัพย์แปลงเป็นตราสารออกขายด้วยการนำเอาสินทรัพย์นั้น ๆ วางค้ำประกันไว้ดังกล่าวมาแล้วนั้นเรียกว่า "Asset Securitization"

Asset Securitization เป็นกระบวนการสร้างสภาพคล่องให้กับสินทรัพย์ด้วยการแปลงเป็นตราสารที่เปลี่ยนมือได้แล้วนำออกขาย ซึ่งตราสารที่นิยมนำออกขายมักจะมีลักษณะเป็นตราสารแห่งหนี้ (Debt Instrument) เสียเป็นส่วนใหญ่

ว่าไปแล้วก็เปรียบเสมือนการกู้เงินด้วยการออกตราสารแห่งหนี้ ซึ่งอาจจะออกในรูปของหุ้นกู้ขายให้แก่ผู้ให้กู้ คือ นักลงทุนที่ซื้อหุ้นกู้นั้น โดยใช้สินทรัพย์หรือรายรับที่เกิดจากสินทรัพย์นั้นๆ มาวางค้ำประกันหุ้นกู้ดังกล่าว เพื่อให้นักลงทุนมีความมั่นใจในกรณีที่เกิดการผิดสัญญา (Default) ขึ้น

ถ้ามองในแง่ของผู้ออกหุ้นกู้ (Inssuer) เช่น บริษัททั่วไป การกระทำแบบนี้เป็นการเพิ่มทางเลือกในการระดมทุนให้แก่เขาอีกทางหนึ่ง ซึ่งจะสามารถทำให้เขากู้เงินได้โดยไม่จำเป็นต้องผ่านสถาบันการเงิน (เช่น ธนาคารพาณิชย์) จึงมักจะทำให้มีต้นทุนของเงินที่ต่ำกว่าการกู้แบบเก่า

และถ้ามองในแง่ของผู้ลงทุน ซึ่งเสมือนเป็นผู้ให้กู้ หุ้นกู้เหล่านี้ก็เป็นหลักทรัพย์อย่างหนึ่งที่นักลงทุนสามารถเลือกลงทุนได้นอกจากหุ้นสามัญหรือหุ้นกู้ชนิดอื่น ๆ นอกจากนั้น นักลงทุนยังสามารถนำไปขายต่อในตลาดรองเพื่อหา Capital Gain ได้อีกด้วย

ในอนาคต ถ้ามีการอนุญาตให้บริษัทหลักทรัพย์ทั่วไปจัดตั้งและบริหารกองทุนได้แล้ว อาจมีการจัดตั้งกองทุนที่เลือกลงทุนเฉพาะกับหลักทรัพย์ประเภทที่มีสินทรัพย์ค้ำประกัน (Asset-Backed Security) เท่านั้น ซึ่งก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับนักลงทุนทั่วไปที่จะได้เข้าไปซื้อหน่วยลงทุนของกองทุนนั้น ๆ แทนการเข้าไปซื้อหุ้นนั้นโดยตรง

โดยปกติ ผลตอบแทนของหลักทรัพย์ประเภทนี้จะสูงกว่าพันธบัตรรัฐบาล และดอกเบี้ยเงินฝากธนาคาร แต่จะต่ำกว่าผลตอบแทนของหุ้นสามัญ ในต่างประเทศหลักทรัพย์นี้ได้รับความนิยมมากโดยเฉพาะอย่างยิ่ง Mortgage-Backed Security (MBS)

เป็นที่น่าเสียดายสำหรับนักลงทุนในประเทศไทยที่ไม่มีโอกาสได้ลิ้มลองกับหุ้นชนิดนี้ เพราะเรามีอุปสรรคมากมายที่เป็นขวากหนามปิดกั้นไม่ให้เกิด Securitization ขึ้นได้

แต่อย่างไรก็ตาม ด้วยอิทธิพลของ "โลกานุวัตรของนวัตกรรมทางการเงินสมัยใหม่" เชื่อแน่ว่า ไม่ช้าก็เร็ว กระบวนการนี้จะต้องเกิดขึ้นในตลาดทุนไทยอย่างแน่นอน

เมื่อถึงเวลานั้น นักลงทุนไทยจะได้มีหุ้นชนิดใหม่ให้ได้ลุ้นกันเล่นแทนการที่ต้องมานั่งเงี่ยหูฟังข่าวลือเรื่องเพิ่มทุน สปลิทหุ้นอันเสมือนหนึ่งเป็นวังวนแห่งเทพนิยายน้ำเน่า บนเวทีของความโลภของคนบางกลุ่มที่มีจิตสำนึกที่เหนี่ยรั้งการพัฒนาตลาดทุนไทย

รายงานโดย ทักษ์ศิล ฉัตรแก้ว

ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลตลาดทุน บริษัทบริการข้อมูลผู้จัดการ