Search Resources
 
Login เข้าระบบ
สมัครสมาชิกฟรี
ลืมรหัสผ่าน
 
  homenewsmagazinecolumnistbooks & ideaphoto galleriesresources50 managermanager 100join us  
 
 


bulletToday's News
bullet Cover Story
bullet New & Trend

bullet Indochina Vision
bullet2 GMS in Law
bullet2 Mekhong Stream

bullet Special Report

bullet World Monitor
bullet2 on globalization

bullet Beyond Green
bullet2 Eco Life
bullet2 Think Urban
bullet2 Green Mirror
bullet2 Green Mind
bullet2 Green Side
bullet2 Green Enterprise

bullet Entrepreneurship
bullet2 SMEs
bullet2 An Oak by the window
bullet2 IT
bullet2 Marketing Click
bullet2 Money
bullet2 Entrepreneur
bullet2 C-through CG
bullet2 Environment
bullet2 Investment
bullet2 Marketing
bullet2 Corporate Innovation
bullet2 Strategising Development
bullet2 Trading Edge
bullet2 iTech 360°
bullet2 AEC Focus

bullet Manager Leisure
bullet2 Life
bullet2 Order by Jude

bullet The Last page


ตีพิมพ์ใน นิตยสารผู้จัดการ
ฉบับ มิถุนายน 2534








 
นิตยสารผู้จัดการ มิถุนายน 2534
"กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคที่ไม่คุ้มครองผู้บริโภค"             
โดย รัฐ จำเดิมเผด็จศึก
 


   
search resources

Commercial and business




ปัจจุบันระบบเศรษฐกิจ การค้าและการบริการต่างๆ มีกระบวนการที่สลับซับซ้อนมากยิ่งขึ้น และมีการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วด้วยระบบเทคโนโลยีใหม่ๆ เกินกว่าความรู้ของประชาชนผู้บริโภคจะตามได้ทัน อีกทั้งการขยายตัวของธุรกิจต่างๆ มีการขยายตัวกว้างมากขึ้น ทำให้มีการแข่งขันสูงเป็นเหตุให้ผู้ประกอบการหาวิธีการต่างๆ ที่ลดต้นทุนการผลิต และหาวิธีที่จะชักจูงผู้บริโภคให้ซื้อสินค้าหรือให้การบริการของตน ดังนั้นความระมัดระวังของผู้บริโภคในระดับธรรมดาย่อมไม่เพียงพอที่จะหลุดพ้น หรือปลอดภัยจากการเอารัดเอาเปรียบของผู้ประกอบการที่ไม่คำนึงถึงคุณธรรมความรับผิดชอบ และกฎหมายที่มีอยู่แล้ว คือประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ในเรื่องละเมิด และสัญญาก็ไม่รัดกุมเพียงพอที่จะแก้ไขปัญหาดังกล่าว จึงเป็นเหตุให้รัฐต้องออกกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคขึ้น

ประเทศไทยได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2522 ซึ่งคำว่า "ผู้บริโภค" ใน พ.ร.บ. นี้ยังได้จำกัดความหมายของคำว่า "ซื้อ" ไว้รวมถึงเช่า เช่าซื้อ หรือได้มาด้วยประการใดๆ โดยให้ค่าตอบแทนเป็นเงินหรือผลประโยชน์อย่างอื่น

จากบทนิยามดังกล่าวจึงจำกัดเฉพาะผู้ที่อยู่ในฐานะ ผู้ซื้อ ผู้เช่า ผู้เช่าซื้อ หรือได้รับบริการ หรือได้มาซึ่งสินค้าหรือบริการโดยเสียค่าตอบแทนเท่านั้น ไม่รวมถึงผู้บริโภคจากความเป็นจริงซึ่งไม่เป็นบุคคลที่เป็นคู่สัญญา ในสัญญาซื้อขาย เช่าทรัพย์ หรือเช่าซื้อ

หากพิจารณาในแง่ความรับผิดชอบทางสัญญาจะเห็นได้ว่าความรับผิดชอบตามสัญญาต้องอาศัยความสัมพันธ์ทางสัญญา (PRITYI OF CONTRACT) ถ้าขาด 4 PRIVITY OF CONTRACT แล้วการเยียวยาความเสียหายในทางสัญญายอมเกิดขึ้นไม่ได้ ซึ่งความเป็นจริงแล้วความสัมพันธ์ทางสัญญาย่อมเกิดขึ้นเฉพาะคู่สัญญาที่เสนอสนองเจตนาต้องตรงกัน เช่น การจะซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ จะต้องมีค่าเสนอและสนองถูกต้องตรงกัน และยังต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือหรือต้องมีการมัดจำหรือชำระหนี้บางส่วน จึงฟ้องร้องบังคับกันได้ แต่ในกรณีความเสียหายอันเกี่ยวกับบุคคลภายนอกเช่น แม่บ้านซื้อสินค้า แต่ลูกบ้านหรือผู้อยู่อาศัยในครัวเรือนเป็นผู้ใช้สินค้า ซึ่งตามความเป็นจริงก็มีโอกาสเกิดขึ้นได้มาก จะไม่สามารถได้รับการชดใช้เยียวยาในทางสัญญา

ส่วนการพิสูจน์ความเสียหายในทางละเมิด แม้ว่าจะมีพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภคคดีความต่างๆ ก็ยังคงต้องพิสูจน์ถึงความจงใจหรือประมาทเลินเล่อของผู้ประกอบธุรกิจ ยังต้องพิสูจน์ถึงความผิดคือการล่วงสิทธิ ซึ่งโดยปกติแล้วจะต้องเป็นหน้าที่ของผู้เสียหาย หรือโจทก์ที่จะต้องนำสืบว่ามีการจงใจหรือประมาทเลินเล่อก่อให้เกิดการเสียหายขึ้น กรณีความเสียหายเกิดขึ้นกับสินค้าหรือบริการเสียหายขึ้น กรณีความเสียหายเกิดขึ้นกับสินค้าหรือบริการการนำสืบถึงความจงใจหรือประมาทเลินเล่อของผู้ผลิต หรือจำหน่ายสินค้านั้นเป็นไปได้ยาก

เพราะกระบวนการผลิต ในปัจจุบันมีความซับซ้อน และเป็นความลับทางการค้าที่ไม่อาจจะเปิดเผยให้บุคคลทั่วไปทราบได้ ในบางครั้งความเสียหายที่เกิดขึ้นอาจเกิดจากความบกพร้องของตัวสินค้าเอง ซึ่งไม่มีผู้ใดกระทำโดยจงใจ หรือประมาทเลินเล่อ ความรับผิดชอบเมื่อมีความผิดในลักษณะละเมิดจึงไม่เหมาะสมกับการเยียวยาความเสียหายที่เกิดจากการบริโภค

ในสังคมที่จัดว่าเป็นสังคมบริโภคโดยแท้ เช่น อังกฤษ อเมริกา เยอรมนี ปัญหาเรื่องการชดเชยความเสียหายอันเกิดจากการบริโภคได้รับการพิจารณาหาหนทางแก้ไข โดยการขยายความรับผิดของผู้ขาย ผู้จำหน่ายสินค้าให้รวมถึงความเสียหายที่เกิดขึ้นกับบุคคลนอกสัญญาด้วย เช่น UNIFORM COMMERCIAL CODE ของอเมริกา ขยายความรับผิดชอบในคำรับประกันคุณภาพของสินค้านั้นแก่ผู้ขายต้องรับผิด ถ้าเกิดความเสียหายจากสินค้านั้นแก่บุคคลที่อยู่ในครัวเรือนของผู้ซื้อ หรือบุคคลที่อาจคาดหมายได้ตามปกติของการใช้สินค้านั้น

ในแง่ความรับผิดทางละเมิดได้มีแนวความคิด ในเรื่องข้อสันนิษฐานความรับผิด โดยผู้ผลิตจะต้องรับผิดก่อน อย่างกรณีตัวอย่าง "ไทลีนอล ซินโดรม" ของบริษัทจอห์นสัน แอนด์ จอห์นสัน เพราะถือว่าความเสียหายนั้นเกิดขึ้นจากข้อบกพร่องของผู้ผลิต ซึ่งอยู่ในฐานะที่จะป้องกันได้ดีกว่าผู้อื่น เว้นแต่จะมีข้อพิสูจน์ว่าเป็นความผิดของผู้บริโภคเองที่ใช้ผิดวิธีหรือประมาทเลินเล่อในการบริโภคทั้งที่ทราบอยู่แล้ว ว่าสินค้าชำรุดบกพร่อง ไม่ว่าในประเทศอังกฤษ หรือยุโรป ก็ได้นำหลักความฟิดเด็ดขาดไปใช้ในกฎหมายหลายฉบับ โดยมีการประชุมของคณะมนตรีแห่งยุโรป มีการเสนอร่างกฎหมายที่จะนำหลักความรับผิดชอบเด็ดขาดมาใช้ ในกรณีที่มีความเสียหายเกิดจากการบริโภคสินค้าและผลิตภัณฑ์ เฉพาะอย่างยิ่งความเสียหายแก่ชีวิตและร่างกาย

การแก้ไขกฎหมายโดยการยอมรับหลักความรับผิดชอบเด็ดขาดในทางละเมิดและการขยายความรับผิดชอบออกไป คงไม่เป็นการสมควรที่จะเพิ่มหลักความรับผิดไม่ว่าละเมิด หรือในเรื่องสัญญาเข้าไปในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ซึ่งมีหลักเกณฑ์และวัตถุประสงค์ในการกำหนด สิทธิหน้าที่และการบังคับใช้กับเอกชนด้วยกัน ซึ่งแตกต่างกับแนวคิดของกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค ซึ่งมีหลักเกณฑ์และวัตถุประสงค์ในการกำหนดสิทธิหน้าท ี่และการบังคับใช้กฎหมายที่รัฐเข้าแทรกแซงในกิจการของเอกชน ดังนั้นหากมีการเพิ่มเติมหลักความรับผิด ก็ควรจะเพิ่มเติมในกฎหมายเฉพาะคือการเพิ่มเติมในพระราชบัญญัติคุ้มครองผุ้บริโภคจะเหมาะสมกว่า

สุดท้ายนี้การแก้ไขปัญหาต่างๆ ก็คงจะต้องอาศัยระยะเวลาในการแก้ไขปรับปรุง ไม่ว่าจะเป็นตัวบทกฎหมายและการบริหารงานบุคคลในหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยตรงเอง นอกจากนี้สิ่งที่สำคัญยิ่งอีกประการหนึ่งก็คือการปลูกฝังความคิดและความรู้สึกในหมู่ผู้บริโภค และผู้ประกอบธุรกิจให้ตระหนักถึงความเป็นธรรมในการบริโภค และผู้ประกอบธุรกิจให้ตระหนักถึงความเป็นธรรมในการบริโภคยิ่งขึ้น แม้ว่าจะมีมาตรการปราบปรามอย่างดีวิเศษเพียงใด หากผู้บริโภคเองยินยอมไม่นำพาต่อการถูกละเมิดของตนแล้ว การปฏิบัติการให้เป็นไปตามกฎหมายของผู้บริหาร เพื่อปราบปรามผู้กระทำความผิดก็คงจะเป็นไปไม่ได้ เนื่องจากการปราบปรามเป็นเรื่องที่ต้องอาศัยความร่วมมือทั้งฝ่ายผู้บริโภคและฝ่ายบ้านเมือง

   




 








upcoming issue

จากโต๊ะบรรณาธิการ
past issue
reader's guide


 



home | today's news | magazine | columnist | photo galleries | book & idea
resources | correspondent | advertise with us | contact us