กลางกระแสของการนำหลักของการจัดการองค์ความรู้ในองค์กร (Knowledge Management) หรือ KM ที่กำลังไหลแรงมายังเมืองไทย และหลายองค์กรไม่ว่าขนาดใดก็เริ่มขยับตัว เพื่อไม่ให้ตกยุค จึงไม่ยอมพลาดเครื่องมือตัวนี้ โดยมีแรงจูงใจเป็นผลกำไรงามเบื้องหน้า

ซึ่งพัฒนาการ KM ในเมืองไทยแม้จะดีดตัวกระเตื้องขึ้น แต่ความเข้าใจและการนำไปใช้ยังเกิดช่องโหว่รูใหญ่ที่ตลาดคนไทยเข้าไปไม่ถึง

ไตรรัตน์ ฉัตรแก้ว กรรมการผู้จัดการ บริษัท SSC Solution ผู้ดูแล Knowledge Management Professional Center Asia (KMPCA) กล่าวกับ “ผู้จัดการรายสัปดาห์”ว่า ความเข้าใจขององค์กรส่วนใหญ่ในเรื่อง KM ถือว่ายังน้อย แม้จะมีการตื่นตัวแล้วก็ตาม เหตุผลที่เป็นเช่นนี้ ด้วยเพราะคำนิยามหรือการนำแนวคิดการจัดการความรู้ในองค์กรเป็นเรื่องที่กว้างมาก ทุกส่วนสามารถนำมาประยุกต์ใช้งานได้

ทั้งการจัดการด้วยไอที การบริหารทรัพยากรมนุษย์ (HR) กระทั้งเรื่องการตลาด และทุกเรื่องมีความเกี่ยวโยงกันทั้งสิ้นว่าด้วยทฤษฎีของ KM มีมาจากหลายความคิด หลากผู้เชี่ยวชาญ จึงทำให้แตกเป็น 5 ทฤษฎีหลัก เช่น BA ของ Nonaka ว่าด้วยสร้างเวทีพบปะเพื่อแลกเปลี่ยนความรู้ในองค์กรเพื่อให้ได้นวัตกรรมสำหรับคิดโปรดักส์ใหม่ๆ และแต่ละเรื่องมีความยากในการนำไปประยุกต์ใช้

ดังนั้นปัญหาขององค์กรส่วนใหญ่ก็คือ ต้องการนำแนวคิดดังกล่าวไปใช้กับทุกส่วนขององค์กร และจับทฤษฎีมาใช้มั่วๆ โดยขาดการพิจารณาว่าเป้าหมายของบริษัทต้องการเป็นอะไร? มีพันธกิจ และเงื่อนไขวิสัยทัศน์อย่างไร?

"จึงขึ้นอยู่กับว่าแต่ละองค์กรมองอย่างไร ตลาดมองว่าจะเอาไปใช้อย่างไร โดยจะต้องรู้จักแต่ละทฤษฎีคืออะไร และแต่ละเรื่องพูดถึงอย่างไร และมีข้อแตกต่างในการนำไปใช้อย่างไรเพราะว่าตอนนี้ตลาดยังงงกับ KM อยู่มาก ฉะนั้นจะต้องจับหลักของ 5 ทฤษฎีให้มั่น แล้วค่อยดูไปเรื่อยๆ ว่าองค์กรของตัวเองเหมาะกับทฤษฎีใด และจะทำเรื่องอะไร เพราะไม่มีองค์กรใดจะเหมาะกับทุกทฤษฎี"

เมื่อองค์กรมีเป้าหมายแล้วและรู้ว่าจะใช้เครื่องมือหรือแนวคิดทางใดเป็นหลักแล้ว สิ่งที่อันตรายต่อมาก็คือว่า ผู้บริหารอยากจะทำขั้นเริ่มต้นทั่วทั้งองค์กรเพื่อหวังผลรายได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่สำเร็จได้ยาก หนทางก็คือต้องเลือกส่วนใดส่วนหนึ่ง เช่น เริ่มจาก HR การจัดการไอที หรือด้านการตลาด ก็ต้องเลือกเซ็นเตอร์ให้ได้เสียก่อน ซึ่งจะต้องกลับมามองวัตถุประสงค์ที่องค์กรต้องการก่อนว่าอยากจะเป็นอะไรในตลาด?

"การทำ KM เกี่ยวกับองค์กรแห่งการเรียนรู้? หรือการเป็นองค์กรแห่งนวัตกรรมหรือไม่? คำตอบอาจจะไม่เกี่ยว แต่จะเกี่ยวกับระบบคิด (System Thinking) มากกว่า ก็เอาเรื่องมาจับ เราก็ไม่รู้เป้าหมายนี่คือจุดที่ตลาดยังไม่เข้าใจ และต้องยอมรับว่าข้อมูลที่องค์กรได้รับตอนนี้มีมากมาย และได้รับมาจากหลายทาง ซึ่งเกิดใหม่อยู่ตลอดเวลา สุดท้ายข้อมูลที่เต็มไปหมด แต่กลับคิดหาวิธีทำไม่ได้ ทำให้เป็นรูปธรรมไม่ได้"

ไตรรัตน์ กล่าวอีกว่า KMPCA ใช้เวลากว่า 3 ปี เพื่อเก็บเกี่ยวศึกษาและ ทำความเข้าใจในแต่ละทฤษฎี อีกทั้งยังหาวิธีที่จะทำอย่างไรให้เกิดการประยุกต์ใช้ให้เป็นรูปธรรม ในบริบทองค์กรวัฒนธรรมไทยๆ แม้ว่าปัจจุบันจะมีสถาบันการศึกษาให้ความสนใจและจัดแบ่งความรู้ในเชิงแนวคิดของ KM มีมากแล้ว แต่เป้าหมายของ KMPCA ก็คือ ต้องการให้องค์กรไทยรับรู้แนวคิดในระดับอินเตอร์เนชั่นแนล จึงจัดการสัมมนาขึ้นภายใต้หัวเรื่อง Intellectual Capital for Future Corporate Values ซึ่งจะมีขึ้นในวันที่ 22 กุมภาพันธ์ โรงแรมแกรนด์ไฮแอทเอราวัณ

"เราพูดถึง KM มานานแล้ว และถึงเวลาที่จะลงลึกในแต่ละเรื่องให้เห็นเป็นรูปธรรมเสียที และเริ่มจากเรื่องที่จะสามารถทำได้ง่ายๆ ก่อน คือ Intellectual Capital อันเป็นแนวคิดของ Leif Edvinson ซึ่งเป็นเรื่องที่จับต้องได้และใช้แล้วเห็นผลมากที่สุด

ภายในงานยังมี ไกรฤทธิ์ บุญยเกียรติ นักการตลาดชื่อดังของไทย คริสโตเฟอร์ ชาน เป็นศาสตราจารย์พิเศษให้กับมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เนล ซินแคร์ ผู้เชี่ยวชาญด้าน KM และแต่งหนังสือที่ขายดีชื่อ Stealth KM

สำหรับ Intellectual Capital โดยเนื้อหลักจะพูดถึง ทรัพยากรมนุษย์ เรื่องโครงสร้างองค์กร การสร้างเครือข่ายธุรกิจ ซึ่งจะไม่มีการพาดพิงในเรื่องต้นทุน เงินประกอบการ ที่องค์กรไทยมักใช้เป็นเครื่องวัดผลความสำเร็จ

"ฉะนั้นงานนี้จะทำให้องค์กรในประเทศไทยทำอย่างไรฟังแล้วนำไปใช้ หรือเป็นแนวคิดเพื่อปรับปรุงแต่ละจุดของตัวเอง งานนี้จะเป็นเชิงลึกในการทำ KM ให้เป็นรูปธรรมและนำไปปฏิบัติได้เลย"ไตรรัตน์กล่าว

อนึ่ง KMPCA เป็นส่วนที่แยกจากบริษัท SSC อันเป็นบริษัทให้คำปรึกษาองค์กรในด้านการบริหารจัดการซอร์ฟแวร์ ซึ่ง KM เป็นหนึ่งในวิสัยทัศน์ที่องค์กรเล็งเห็น เมื่อทำภายในบริษัทจนเข้าขั้น จึงผันตัวมาอยู่ในอีกส่วนหนึ่ง เพื่อให้บริการและเป็นศูนย์กลางระหว่างชุมชน KM ไทยและทั่วโลก แลกเปลี่ยนประสบการณ์ด้านวิชาการ และติดต่อผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดการความรู้จากมุมโลก

เพราะไตรรัตน์เล็งเห็นแล้วว่าถ้าไม่มีชุมชนของ KM จริงๆ แล้ว สุดท้ายการจัดการความรู้ก็จะไปฝังตัวอยู่กับองค์กรที่ไม่ได้โฟกัสเรื่องนี้จริงจัง