ดินแดนสองฝั่งโขงถูกเชื่อมต่อกันแล้ว ด้วยสะพานมิตรภาพที่หนองคาย สะพานแห่งนี้ก่อให้เกิดความคาดหวังจากผู้คนหลายฝ่ายว่า จะสร้างโอกาสในทางเศรษฐกิจให้เกิดขึ้นและเป็นสัญลักษณ์แห่งสันติภาพ เป็นจุดเริ่มต้นการพัฒนาของภูมิภาคอินโดจีน ความคาดหวังนี้จะเป็นจริงหรือไม่ ขึ้นอยู่กับนโยบายและท่าทีของรัฐบาลที่มีต่อกระแสทุนที่หลั่งไหลเข้ามาจากอีกฟากหนึ่งของสะพานนี้

สะพานข้ามแม่น้ำโขง ระหว่างลาวและไทย ที่ท่าเสด็จ จังหวัดหนองคาย เปิดใช้อย่างเป็นทางการไปแล้วเมื่อวันที่ 8 เมษายน 2537 "สะพาน" ซึ่งมีจุดประสงค์ใช้สอย เพื่อความสะดวกในการคมนาคมขนส่งระหว่างประชาชนสองฝั่งโขงเป็นหลัก ได้ก่อให้เกิดทั้ง "ผลกระทบ" และ "โอกาส" ของธุรกิจที่คาบเกี่ยวระหว่างชายแดน

ผลกระทบทางตรงที่เกิดขึ้นและเห็นได้เร็ว เกิดขึ้นกับธุรกิจการขนส่งทั้งสินค้าและผู้โดยสารข้ามแม่น้ำโขง เช่น เรือข้ามฟาก และแพขนานยนต์ อีกด้านหนึ่ง ผลกระทบทางอ้อมหรือจะเรียกว่าเป็น "โอกาส" ก็ได้คือ ธุรกิจพัฒนาที่ดินและการเก็งกำไร รวมทั้งกิจการโรงแรมและการท่องเที่ยว

แต่ผลกระทบที่จะมีกับธุรกิจขนส่งสินค้าและผู้โดยสารนั้น ไม่ได้ส่งผลอย่างรุนแรงต่อกิจการขนส่งทั้งหมด มีเฉพาะการขนส่งผู้โดยสารเท่านั้น ที่ต้องเปลี่ยนทำเลทำมาหากินใหม่ ส่วนการขนส่งสินค้าโดยแพขนานยนต์ แทบจะเรียกได้ว่า ไม่ค่อยจะสะดุ้งสะเทือนต่อสะพานเชื่อมฝั่งโขงเส้นแรกนี้เลย

ถ้าไม่นับธุรกิจเรือโดยสาร ท่าเดื่อ-ท่านาแล้งที่มีประมาณ 20 กว่าลำ ซึ่งต้องกระจัดกระจายไปหาทางขนส่งเส้นทางใหม่แล้ว "ที.แอล.เอ็นเตอร์ไพรส์" บริษัทสัญชาติลาว แต่เป็นของนักลงทุนไทย ที่มีแพขนส่งรถบรรทุกสินค้าผ่านแดนขนาดใหญ่ 2 ลำ พารถบรรทุกสินค้าข้ามฝั่งวันละกว่า 200 คัน เป็นบริษัทที่ถูกคาดหมายว่าจะต้องเลิกกิจการ หรืออาจต้องเปลี่ยนเส้นทางขนส่ง เหมือนที่ ศิริชัย โควบุตร กรรมการผู้จัดการ ที.แอล. เคยพูดไว้กับ "ผู้จัดการ" เมื่อเดือนตุลาคมปีที่แล้วว่า เมื่อสะพานสร้างเสร็จแพของ ที.แอล. อย่างน้อย 1 ลำต้องถูกย้ายไปในที่ใดที่หนึ่งในแม่น้ำโขง อาจจะเป็นเชียงของ-บ่อแก้ว

การย้ายแพขนานยนต์ข้ามแม่น้ำโขงของที.แอล. พิจารณาได้สองทาง ทางหนึ่งเป็นเพราะหมดภารกิจเนื่องจากใช้สะพานแทน อีกทางหนึ่งเพราะเชียงของ-บ่อแก้วมีความจำเป็นต้องใช้มากขึ้น

แต่ไม่ว่าจะอย่างไรนั่นเป็นส่วนเล็กน้อย เมื่อเปรียบเทียบกับส่วนทั้งหมดของที.แอล.เอ็นเตอร์ไพรส ์ เพราะห่างจากสะพานมิตรภาพไทยลาวไปเพียงไม่ถึง 1 กิโลเมตร เรือขุดของลาว 2 ลำ กำลังเดินเครื่องขุดสันดอนอยู่กลางลำน้ำโขงในเส้นทางแพขนานยนต์ ขนส่งสินค้าของที.แอล. จากหนองคายไปถึงท่านาแล้งของลาวของบริษัท ที.แอล.เอ็นเตอร์ไพรส์ เพื่อให้แพขนานยนต์ใช้เวลาข้ามแม่น้ำโขงน้อยลงจาก 30 นาทีเหลือเพียง 15 นาที

สะพานก็เสร็จแล้ว ทำไมลาวต้องลงทุนสนับสนุนการขนส่งสินค้าด้วยแพขนานยนต์กันอีก ??

ศิริชัยเปิดเผยกับ "ผู้จัดการ" ว่า "รถบรรทุกของที.แอล. วันละ 40 คันจะไม่ใช้สะพานข้ามโขงแต่จะข้ามด้วยแพขนานยนต์ของบริษัท และอาจจะมีรถบรรทุกของบริษัทอื่นเลือกใช้แพขนานยนต์ด้วย"

มีความหมายมากมายสำหรับคำพูดประโยคนี้ของผู้ที่เรียกได้ว่าอยู่ "วงใน" กับฝ่ายลาวอย่าง "ศิริชัย"

เมื่อทุกฝ่ายคาดการณ์เอาไว้ว่าสะพานจะเป็นสิ่งที่นำมา ซึ่งความรุดหน้าทางเศรษฐกิจของภูมิภาคในด้านความคล่องตัวในการขนสินค้าเป็นเรื่องหลัก แต่สำหรับที.แอล. กลับมองว่า ในธุรกิจด้านการขนส่งสินค้าจะไม่มีความแตกต่างระหว่างการมีสะพานข้ามโขงกับการไม่มีสะพานข้าม

เนื่องจากหัวใจของธุรกิจขนส่งสินค้าอยู่ที่ "โกดัง"

เมื่อแรกเริ่มโกดังสินค้าท่านาแล้งเป็นของรัฐบาลลาว ซึ่งที.แอล. ได้เข้าประมูลกิจการแพขนานยนต์และโกดังสินค้าในปี 2534 โดยเสนอผลประโยชน์ให้แก่รัฐบาลลาวถึงปีละ 10 ล้านบาทในสัญญาเช่าในนามบริษัท ที.แอล.เอ็นเตอร์ไพรส์ (1991) จำกัด (ลาว) และได้ลงทุนมากกว่า 10 ล้านบาทในการจัดระบบและการขยายโกดังสินค้า

โกดังสินค้าของที.แอล. รองรับสินค้าจากบริษัทขนส่งสินค้าผ่านแดนไทย-ลาวทุกบริษัทที่ข้ามจากจังหวัดหนองคายมาถึงท่านาแล้ง ซึ่งอยู่ห่างจากเวียงจันทน์ 30 กิโลเมตร หลังจากมติคณะรัฐมนตรีชุดอานันท์ 1 ที่ตัดสินใจอนุญาตและรับรองบริษัทที.แอล.เอ็นเตอร์ไพรส์ ให้เข้ามาประกอบการขนส่งสินค้าผ่านแดนไทย-ลาว ซึ่งก่อนหน้านั้นมีเพียง ร.ส.พ. บริษัทเดียว

เดิมทีเดียวโกดังสินค้าของที.แอล. มีพื้นที่ 30 ไร่ โดยรับสินค้ามากกว่า 2 พันตันต่อวัน มีพนักงาน 150 คน ต้นปี 2537 ที.แอล. ได้เซ็นสัญญากับรัฐบาลลาวขยายโกดังสินค้า ซึ่งของพื้นที่จากรัฐบาลลาวในบริเวณติดกันเพิ่มอีก 15 ไร่ เนื่องจากคาดว่าสินค้าจะมีปริมาณเพิ่มขึ้น 40% เป็นเกือบ 3,000 ตันต่อวัน

สิ่งที่เป็นหลักประกันให้กับที.แอล. ว่า หากลงทุนขยายโกดังสินค้าแล้วจะไม่มีปัญหาเรื่องไม่มีของที่จะมาเข้าโกดังพอคือ ข้อตกลงระหว่างที.แอล. กับรัฐบาลลาวที่มีว่าโกดังสินค้าจะตั้งอยู่ที่ท่านาแล้งไปอย่างน้อยถึงปี 2548 โดยมีฐานความเชื่อมั่นมาจากการคำนวณของยูเอ็นดีพี (UNDP) หน่วยงานจากสหประชาชาติว่าโกดังขนาด 45 ไร่ จะรองรับสินค้าได้ถึงปีดังกล่าว

ไม่เพียงแต่คำยืนยันจากรัฐบาลลาวในเรื่องที่ตั้งโกดังสินค้าเท่านั้นที่ทำให้ที.แอล. มั่นใจ ทั้งด่านศุลกากรลาวที่จะทำการตรวจและพิธีการทางภาษีสินค้าที่ข้ามมาทั้งหมด ก็ยืนยันอีกเช่นกันว่าจะคงดำเนินการอยู่ข้างโกดังสินค้าเหมือนเดิม

บุนถม ลอมะนี หัวหน้าด่านภาษีท่านาแล้งให้สัมภาษณ์ว่า ในเดือนมกราคมที่ผ่านมาด่านภาษีเก็บภาษีได้มากขึ้น 20% ทางด่านภาษีจึงขยายเวลาให้มีการเปิดด่านทุกวัน เพื่อรองรับการเปิดสะพานทั้งจะมีการตรวจสินค้าอย่างเข้มงวดขึ้น โดยเฉพาะสินค้าที่ไม่ได้รับอนุญาต และสินค้าที่ลาวผลิตได้

แม้ว่าลาวจะมีแผนการสร้างถนนเลี่ยงเมืองเพื่อขนส่งสินค้าเข้าสู่เวียงจันทน์โดยตรงโดยไม่ผ่านทำนาแล้ง แต่ปัญหาคือ ไม่มีด่านศุลกากรตรวจสินค้าที่ผ่านสะพานข้ามโขงแต่อย่างใด เพราะด่านที่รัฐบาลลาวสร้างที่เชิงสะพานเป็นเพียงด่านตรวจคนเข้าเมืองเท่านั้น เป็นผลให้รถสินค้าทุกคัน ต้องย้อนกลับมาท่านาแล้งเพื่อตรวจสินค้าและเสียภาษีศุลกากรที่มีโกดังสินค้าของที.แอล. รอรับอยู่

"ยิ่งประเทศลาวด้วยแล้ว รถบรรทุกของทุกคันต้องถูกตรวจอย่างละเอียด ไม่ใช่ว่าจะขนอะไรมาก็ได้ ถ้าจะให้รถบรรทุกสินค้าจากไทยข้ามสะพานแล้วตรงเข้าใจกลางเมืองเวียงจันทน์ได้เลย รัฐบาลลาวไม่มีทางอนุญาตแน่นอน เพราะเวียงจันทน์คือเมืองหลวง สินค้าทุกประเทศที่เข้ามาจะต้องไม่ขัดต่อกฎหมายลาว" ศิริชัยกล่าว

ถ้าเป็นเช่นนั้นจริง จุดมุ่งหมายของการสร้างสะพานข้ามโขงระหว่างลาวและไทย ที่จะให้ความสะดวกในการขนส่งสินค้าเพื่อแลกเปลี่ยน และกระจายในภูมิภาคอินโดจีน อย่างน้อยในระยะ 10 ปีนับจากนี้ไม่แน่นักว่าจะจริง

เป็นเรื่องจริงที่ว่าการข้ามแม่น้ำใช้เวลาน้อยลงสินค้าจำนวนมากซึ่งแต่เดิมใช้เวลาข้ามแม่น้ำโขงประมาณ 30 นาทีต่อ 1 เที่ยวแพขนานยนต์ เมื่อใช้สะพานอาจจะข้ามได้เร็วขึ้นจริง แต่ขีดจำกัดของการขนถ่ายสินค้าเมื่อลงสินค้าที่โกดัง น่าจะเสียเวลามากขึ้นเสียด้วยซ้ำ เมื่อโกดังสินค้ามีพนักงานเท่าเดิมแต่ปริมาณสินค้ามากขึ้น ดังนั้นเมื่อสินค้าข้ามได้เร็วแต่ทางด่านศุลกากรลาวที่มีเจ้าหน้าที่ประมาณ 30 คนจะต้องทำงานเร็วขึ้น ซึ่งความเป็นไปไม่ได้ก็คือ เจ้าหน้าที่ของลาวมีไม่เพียงพอขนาดที่จะรองรับกับธุรกิจที่ขยายตัวในประเทศที่มีประชากรไม่ถึง 5 ล้านคน

เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ด่านตรวจคนเข้าเมืองท่าเดื่อขยายเวลาทำงาน และเมื่อเดือนมีนาคมด่านศุลกากรท่านาแล้งขยายเวลาตรวจสินค้าเช่นกัน การตัดสินใจขยายเวลาของด่านทั้ง 2 เป็นไปตามคำสั่งของกระทรวงภายในของลาว

การปรับเปลี่ยนดังกล่าว แหล่งข่าวจากกระทรวงต่างประเทศไทยได้ให้ความเห็นว่า "เป็นการแสดงให้ฝ่ายไทยมั่นใจว่า หน่วยงานราชการลาวมีความพร้อมรับการขยายตัวของธุรกิจเมื่อเปิดใช้สะพานเท่านั้น แต่ในความเป็นจริงระบบราชการลาวเป็นระบบราชการหยุดนิ่ง และปรับตัวตามกระแสธุรกิจน้อยมาก สิ่งที่เจ้าหน้าที่ลาวได้รับจากสายธารทุนที่หลั่งไหลเข้ามาในลาว ไม่ว่าจะเป็นค่าผ่านแดนนักท่องเที่ยว หรือการเก็บภาษีสินค้า คือรายได้ที่เพิ่มขึ้นไม่เกิน 30% ของเงินเดือนราชการลาว โดยเฉลี่ยคือ 30,000 กีบ หรือ 1,000 บาท เท่านั้น"

การทำธุรกิจในลาวของที.แอล. ไม่ใช่มีพื้นฐานบน "ความคาดหมาย" เพียงอย่างเดียว แต่ใช้ความสัมพันธ์ที่เป็นจริง และไม่ตื่นตระหนกกับสิ่งที่เป็นเพียงความคาดหมายซึ่งก็คือ การเปิดใช้สะพานแห่งนี้มาสร้างหลักประกันให้กับธุรกิจ แม้ว่าผลกระทบที่ตรงที่สุดคือแพขนานยนต์จะหมดบทบาทลง แต่โกดังสินค้ากลับมีบทบาทมากขึ้น

จากโครงสร้างการถือหุ้นของบริษัทที.แอล.เอ็นเตอร์ไพรส์ คือ บริษัทร่วมทุนไทย-ลาว ฝ่ายไทยถือหุ้น 51% และฝ่ายลาว 49% หุ้นฝ่ายลาวคือบริษัท สันติภาพ อินเตอร์เทรด ซึ่งมีโรงงานผลิตสังกะสี และเป็นตัวแทนจำหน่ายรถมอเตอร์ไซด์แต่แม้จะเป็นบริษัทลาวคนที่เป็นกรรมการผู้จัดการกลับเป็นตัวศิริชัยนั่นแหละ

"ธุรกิจขนส่งสินค้าผ่านแดนเป็นเพียง 20% ของธุรกิจทั้งหมดของผมในลาวเพื่อสร้างความสัมพันธ์กับรัฐบาลลาวเท่านั้น ซึ่งแพขนานยนต์ที่ท่านาแล้ง รัฐบาลลาวให้อยู่เพื่อเป็นเครื่องมือสำรองให้การขนส่งสินค้าไม่ให้ชะงักเมื่อการใช้สะพานเกิดปัญหาขึ้น โดยขอให้อยู่ 1 ลำสำหรับการขนเครื่องจักรขนาดใหญ่ที่ไม่สามารถข้ามสะพานได้ เมื่อไม่นานมานี้กระทรวงภายในของลาวก็ขอมากับผมให้หาผู้ร่วมทุนตั้งบริษัทรักษาความปลอดภัยในลาว เนื่องจากนักลงทุนในลาวโครงการใหญ่ๆ ต้องการเจ้าหน้าที่ลาวให้ความสะดวก" กรรมการผู้จัดการที.แอล. กล่าว

ศิริชัยเปิดเผยถึงความสัมพันธ์ในด้านลึกกับรัฐบาลลาวที่แนบแน่นโดยเฉพาะกับกระทรวงภายในของลาวถึงขั้นที่มีการขอมาจากลาวบ่อยครั้ง

การลงทุนในลักษณะนี้เรียกได้ว่าไม่สุ่มเสี่ยงตราบเท่าที่สายอำนาจในลาวยังไม่เปลี่ยนแปลง

การคงอยู่ของที.แอล. เอ็นเตอร์ไพรส์ เป็นสิ่งที่เห็นได้อย่างชัดเจนที่สุดของผลกระทบที่มากับสะพานข้ามแม่น้ำโขง สะพานไม่ได้ทำให้ที.แอล. ล้มหายตายจากไปจากวงจรธุรกิจในลาว แต่มีการปรับตัวตามสภาพความเป็นจริงของเหตุการณ์

แต่มีเหตุการณ์อีกหลายอย่างเกี่ยวพันกับธุรกิจอื่นๆ ที่ดูเหมือนไม่ได้ผลดีผลเสียอะไรกับสะพานข้ามแม่น้ำโขงโดยตรง ทว่าสะพานก็สร้างแรงกระทบให้อย่างไม่น่าเชื่อ

โครงการพัฒนาที่ดินเป็นหนึ่งในจำนวนนั้น นักธุรกิจไทยเคยได้ประโยชน์เมื่อมีการพัฒนาเส้นทางคมนาคมไทย ดังเช่นการเก็งกำไรที่ดิน เมื่อถนนตัดผ่านในรูปของธุรกิจพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ คาดเดาว่าการทำธุรกิจที่ดินในเวียงจันทน์หลังการเปิดใช้สะพานมิตรภาพแล้วจะได้ผลกำไรงดงาม ซึ่งดูเหมือนว่า ความคาดหมายดังกล่าวจะเป็นไปได้สูง

บาเลียน คำดาลานิกอน ประธานโครงการวังสันติสุข ซึ่งเป็นโครงการพัฒนาที่ดินในพื้นที่เชิงสะพานมิตรภาพในฝั่งลาวที่มีกลุ่ม "โพธิสุธน" เป็นผู้ลงทุนรายใหญ่ เปิดเผย "ผู้จัดการ" ว่า ทันทีที่มีข่าวว่าจะมีการสร้างสะพานแห่งนี้ กลุ่มนักธุรกิจไทยพยายามที่จะติดต่อขอซื้อที่ดิน จนออกมาในรูปของโครงการพัฒนาที่ดินอย่างเดียวกับที่ทำให้ราคาที่ดินแถบถนนสายท่าเดือ-เวียงจันทน์ขยับตัวสูงขึ้นมาก

ไม่เพียงแต่ "โพธิสุธน" เท่านั้น กลุ่ม "เหมราช" ของสวัสดิ์ หอรุ่งเรือง ก็เป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่เข้ามาในรูปแบบเดียวกันในพื้นที่ติดกันและอยู่ใกล้สะพานมากกว่าเสียด้วยซ้ำ และพื้นที่บริเวณเชิงสะพานมิตรภาพ ถือว่าเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพทางเศรษฐกิจไม่ต่ำกว่าใจกลางกรุงเวียงจันทน์ โดยที่ทั้งสองโครงการต้องการใช้พื้นที่ประมาณโครงการละ 12,500 ไร่

โครงการของวังสันติสุขประกอบด้วย สนามกอล์ฟ รีสอร์ท พื้นที่จัดแสดงสินค้าถาวร และโครงงานอุตสาหกรรม โดยอยู่บนพื้นฐานของแนวคิดการสร้างเขตเศรษฐกิจ เพื่อการส่งออกที่อาศัยการโอนย้ายเทคโนโลยีทางการผลิตจากฝั่งไทย มีเป้าหมายเพื่อส่งออกสินค้าขึ้นเหนือตามเส้นทางหมายเลข 13 ต่อด้วยหมายเลข 10 เพื่อขึ้นสู่จีนและเวียดนาม ซึ่งใช้โครงการพัฒนาสาธารณูปโภคของรัฐบาลลาวเป็นตัวรองรับ

ตามแผนการก่อสร้างสาธารณูปโภคของรัฐบาลลาว คือโรงจ่ายกระแสไฟฟ้า และสถานีน้ำประปาจะสร้างขึ้นบริเวณท่านาแล้งซึ่งจะต้องผ่านโครงการของเหมราชก่อน ที่สำคัญการลงทุนของต่างประเทศในด้านโรงงานอุตสาหกรรม เป็นที่แน่นอนว่าจะต้องเลือกพื้นที่ที่มีสาธารณูปโภคพร้อมและง่ายต่อการขนส่ง เนื่องจากทำเลที่ตั้งอยู่ใกล้กับสะพานมิตรภาพมากกว่า ภายใต้เงื่อนไขที่ไม่แตกต่างกันมานักระหว่างผู้เช่าช่วงกับเจ้าของโครงการ คืออัตราค่าเช่าซึ่งรัฐบาลลาวมีนโยบายสร้างให้มีมาตรฐานเดียวกันทุกโครงการ

ไม่ว่าจะด้วยความตั้งใจหรือไม่ก็ตาม สิ่งนี้ก่อให้เกิดผลทางอ้อมที่ส่งให้ราคาที่ดินในแขวงเวียงจันทน์ขึ้นสูงกว่า 50% จากการเข้าไปของโครงการใหญ่ๆ ทั้ง 2 โครงการนี้ปรากฏให้เห็นเมื่อปลายปี 2536 และนักธุรกิจไทยในกลุ่มอีสานหลายกลุ่มได้เข้าไปหวังจะกว้านซื้อที่ดินแม้ว่าจะไม่มมีตัวโครงการในมือ

เลื่อน สมบูนขัน รองประธานคณะกรรมการแผนการและความร่วมมือได้แสดงความวิตกกังวลต่อผลกระทบของโครงการต่างๆ ที่เข้ามาในลักษณะของการพัฒนาที่ดิน โดยกล่าวว่ามีปัญหาที่เกิดจากโครงการดังกล่าวนี้มาก ทั้งทางสังคมซึ่งคือการอพยพประชาชน และราคาที่ดินที่สูงขึ้นจากการซื้อขายโดยการโอนสิทธิ์ที่คนลาวเป็นผู้ขอโอน เนื่องจากกฎหมายที่ดินของลาวไม่อนุญาตให้คนต่างชาติซื้อที่ดินได้

ความวิตกนี้ทำให้มีแนวโน้มว่า คณะกรรมการการลงทุนลาวจะอนุมัติโครงการในลักษณะนี้ยากขึ้นเมื่อรัฐบาลลาวไม่สามารถควบคุมราคาที่ดินได้ ซึ่งในขณะนี้สูงขึ้นถึงไร่ละ 70,000 บาทถึง 1 ล้านบาทในตลอดเส้นทางสายท่าเดื่อ-เวียงจันทน์ และแนวโน้มในปี 2537 นี้รัฐบาลลาวอาจจะมีนโยบายลดการซื้อขายที่ดินในเขตทั่วประเทศ แต่ก็ยังไม่มีรูปธรรมให้เห็น

หากหันมามองที่ราคาที่ดินฝั่งไทยแล้วจะพบว่า ที่ดินแถบหนองคายขยับตัวสูงขึ้น ก่อนที่ที่ดินฝั่งลาวจะมีราคาเหมือนในปัจจุบัน ที่ดินเชิงสะพานในจังหวัดหนองคายถูกคาดหมายล่วงหน้าไว้แล้วว่าจะมีราคาสูง ซึ่งได้มีการจับจองและสร้างเป็นอาคารพาณิชย์ โรงแรม บ้านจัดสรรและศูนย์การค้า พร้อมกับพื้นที่ขายสินค้าได้ถูกจองไว้หมดตั้งแต่ต้นปี 2537 นอกจากธุรกิจพัฒนาที่ดินแล้ว โรงแรมเป็นหนึ่งในธุรกิจที่คาดหวังและเก็งกำไรกับปริมาณนักท่องเที่ยวที่จะมาพร้อมกับการเปิดใช้สะพานมิตรภาพ ทั้งโรงแรมในเวียงจันทน์และโรงแรมในหนองคาย

โรงแรมที่ใหญ่ที่สุดในหนองคาย คือโรงแรมแกรนด์และโรงแรมแม่น้ำโขงฮอลิเดย์ อินน์ ส่วนฝั่งลาวในกรุงเวียงจันทน์คือ โรงแรมเบลเวเดียของสิงคโปร์ ห้องพักของโรงแรมเหล่านี้และโรงแรมอื่นๆ ทั้งในเวียงจันทน์และหนองคายได้รับการจับจองจนเต็มก่อนหน้าที่จะถึงกำหนดเปิดสะพานล่วงหน้า 1 เดือน

เอนดรู กง กรรมการผู้จัดการบริษัท กรูทรี่อินเตอร์เนชั่นแนล ซึ่งเป็นบริษัทสิงคโปร์ที่เข้ามาบริหารโรงแรมเบลเวเดีย กล่าวกับ "ผู้จัดการ" ว่า นักท่องเที่ยวจะเดินทางมาพักที่เวียงจันทน์มากกว่าหนองคาย เนื่องจากการข้ามแดนโดยไม่ต้องใบผ่านแดนสามารถที่จะค้างคืนได้ และสำหรับการขอวีซ่าก็สะดวกมากกว่าที่จะข้ามมาและกลับไปในวันเดียว และรัฐบาลลาวเองก็มีแนวโน้มว่า จะผ่อนคลายกฎระเบียบในการผ่านแดนให้มีความสะดวกมากขึ้น เห็นได้จากการขยายเวลาเปิดด่านท่าเดื่อตั้งแต่เดือนมกราคมเป็นต้นมา

สำหรับโรงแรมแกรนด์ (หนองคาย) ได้คาดหมายทางธุรกิจไว้เช่นกันว่า นักท่องเที่ยวที่ข้ามไปเวียงจันทน์ได้สะดวกขึ้นโดยรถยนต์ข้ามสะพาน เป็นไปได้สูงว่าจะกลับมาพักที่หนองคายเพราะใช้เวลาไม่นานในการไปและกลับ ซึ่งถ้าไปกลับในวันเดียวจะเสียค่าใช้จ่ายต่ำกว่า และในปัจจุบันผู้ที่เดินทางเข้าลาว 80% ยังคงใช้ใบผ่านแดนซึ่งต้องไปกลับในวันเดียว

การคาดการณ์ที่แตกต่างกันของธุรกิจทั้ง 2 ฝั่งมีสาเหตุมาจากความไม่ชัดเจนของจัดระบบการผ่านแดนเข้าออกระหว่างไทยกับลาว ที่เคยมีปัญหามาโดยตลอด เฉพาะปี 2536 มีการปิดด่านตรวจคนเข้าเมืองท่าเดื่อเพื่อให้ยึดตามข้อตกลงเดิมในสมัยรัฐบาลพลเอก เกรียงศักดิ์ กับรัฐบาลลาวที่มี ท่านไกสอน เป็นประธานประเทศ ว่าด้วยระเบียบการอนุญาตให้ผู้ที่มีภูมิลำเนาอยู่ห่างจากแต่ละประเทศไม่เกิน 25 กิโลเมตรผ่านเข้าออกได้ ทำให้แทบจะไม่มีคนข้ามไป-มากว่า 3 วัน

ทั้งที่ความคาดหวังของนักธุรกิจเริ่มวิ่งไปข้างหน้าแล้ว เมื่อสะพานเปิดสะพานอย่างเป็นทางการ แต่ความชัดเจนตามความคาดหวังต่างมีน้อยมาก ผลที่จะเกิดขึ้นจากการคาดการณ์จะส่งผลได้ทั้งทางลบและทางบวก

ผลทางบวกอย่างดีที่สุดก็คือ การเตรียมพร้อมการขยายตัวของเศรษฐกิจในประเทศอินโดจีนซึ่งใช้ประเทศลาวเป็นทางผ่านในระยะยาว สำหรับผลทางลบที่จะเกิดขึ้นมาก เป็นการสร้างความต้องการซื้อขายในระดับที่เกินกว่าเป็นจริงให้เกิดขึ้นในลาว และความตื่นตัวทั้งหมดก็จะหยุดนิ่ง เมื่ออยู่ในระยะเวลาที่ไม่เกิดซื้อขายจริงดังที่คาดการณ์มาถึง เหมือนที่เคยเกิดขึ้นทางภาคตะวันออกของไทยสมัยรัฐบาลชาติชาย

แต่ถึงอย่างคนทั่วไปต่างก็คาดหวังสูงเสมออย่างเช่น ผู้บริจาคอย่าง "ออสเตรเลีย" จากคำแถลงของ โรเบิร์ต เพาว์ที่ว่า "ความฝันที่จะเชื่อมประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวกับประเทศไทยที่มีมานานหลายปีก็จะเป็นความจริง ด้วยการเริ่มเปิดการคมนาคมข้ามแม่น้ำโขงโดยสะพานแห่งแรก มากไปกว่าโครงสร้างสะพานที่เป็นคอนกรีตและโครงเหล็ก สะพานข้ามโขงแห่งนี้ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งสันติภาพ ความหวัง และอนาคตแห่งการพัฒนา เพื่อประเทศไทย ลาว และภูมิภาคอินโดจีน"

ไม่แตกต่างกันนักกับถ้อยแถลงทั้งจากรัฐบาลไทยและรัฐบาลลาว ที่เห็นสะพานข้ามแม่น้ำโขงแห่งนี้เป็นเครื่องมือทางเศรษฐกิจที่ดีอย่างยิ่งยวด

การคาดการณ์ทั้งหมดนี้ ที่สะพานมิตรภาพจะมีความเป็นไปได้มากที่สุดคือ การเป็นสื่อกลางในสัมพันธไมตรีลาวกับไทยที่เริ่มมีการหารือกันบ่อยครั้งขึ้น แม้ว่าข้อตกลงอย่างเป็นทางการในด้านเทคนิคการดำเนินการสะพานมิตรภาพไทย-ลาวยังไม่สมบูรณ์ แต่การเจรจาที่ได้ข้อสรุปในบางประเด็นทำให้เห็นสัมพันธภาพที่มีขึ้น

สำหรับสะพาน ในฐานะเครื่องมือทางเศรษฐกิจมีความเป็นไปได้และเป็นไปไม่ได้ในเวลานี้เท่าๆ กันกล่าวคือ ความสะดวกในการขนส่งที่จะมีขึ้นจากสะพานนั้น ล้วนสัมพันธ์กับระบบการจัดการภายในประเทศลาวอย่างแน่นแฟ้น อย่างเช่น ระเบียบการห้ามรถเข้าเวียงจันทน์เมื่อข้ามจากสะพานมาแล้ว การขนถ่ายสินค้าได้เพียงจุดเดียว การออกใบผ่านแดนที่ให้เพียง 3 วัน และการเปลี่ยนแปลงของลาวที่มักจะเกิดขึ้นโดยกระทันหันทั้งหมดนี้ อาจทำให้สะพานมิตรภาพไทย-ลาวไม่น่าจะมีศักยภาพทางเศรษฐกิจเท่าที่คนพูดกัน

สะพานมิตรภาพไทย-ลาวเป็นความจำเป็นทางเศรษฐกิจของลาวด้วยความคิดเบื้องต้นในทางภูมิศาสตร์ที่ลาวเป็นประเทศที่ไม่มีทางออกทะเล จึงต้องใช้ดินแดนของประเทศเพื่อนบ้านเพื่อเป็นเส้นทางขนส่ง และประเทศไทยเป็นประเทศที่มีความพร้อมของเส้นทางมากกว่ากัมพูชาและเวียดนาม แต่เมื่อมีสะพานเกิดขึ้นจริง นักลงทุนไทยเริ่มคาดหวังในสิ่งที่มากกว่าการเชื่อมต่อเส้นทางขนส่งไทย-ลาว ผลที่ออกมาจึงเป็นความขัดแย้ง และความคาดหวังที่ยังรอการพิสูจน์

ความคาดหวังทั้งหมดนี้อาจจะเลื่อนลอยหรือสำเร็จได้ล้วนขึ้นอยู่กับนโยบายของรัฐบาลลาวยุค "เศรษฐกิจในจินตนาการใหม่" ที่ใจหนึ่งอยากจะเปิดประเทศรับการหลั่งไหลของทุน แต่อีกใจหนึ่งต้องการคุมสภาพและปริมาณของทุนที่เข้ามาให้ได้ เรื่องที่อยู่นอกเหนือความคาดหมายจึงมีสิทธิ์เกิดขึ้นได้เสมอ