ในบรรยากาศของการหากิ๊ก, กำจัดกิ๊ก, หักหลังผู้ชาย, จนถึงคัมภีร์สอนหญิงสมัยใหม่ อินเทอร์เน็ตถือเป็นสิ่งที่ทำให้ความสัมพันธ์ของหนุ่มสาวที่นับวันมีแต่เปราะบางมากขึ้นๆ ในสังคมที่เต็มไปด้วยการแข่งขันนับแต่ออกจากท้องแม่จนถึงวัยเกษียณ แทบจะขาดสะบั้นไปในช่วง 10 ปีผ่านมานี้

บทบาทของอินเทอร์เน็ตด้านหนึ่งช่วย สร้างความสัมพันธ์ให้กับคนที่ชีวิตนี้อาจจะไม่มีโอกาสพบหน้า พูดคุย หรือแม้แต่จะคิดว่าในโลกนี้มีคนคนนี้อยู่ อีกด้านหนึ่งกลับฉีกความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้งและยาวนานด้วยโอกาสที่จะพบปะคนใหม่ๆ ในชีวิตมากขึ้นกว่าสังคม แบบดั้งเดิม ที่ชีวิตมีแค่สังคมเพื่อนสมัยเรียน, เพื่อนแถวบ้าน, เพื่อนที่ทำงาน แม้อาจจะกว้าง ขวางขึ้นด้วยกิจกรรมทางสังคมต่างๆ แต่ก็ไม่กว้างขวางเท่าสังคมอินเทอร์เน็ตอีกแล้ว

อินเทอร์เน็ตจึงสร้างสรรค์ความสัมพันธ์แบบชั่วข้ามคืน, แบบชั่วประเดี๋ยวประด๋าว ไปถึงสัมพันธ์ตลอดชีวิต ซึ่งทั้งหมดนี้ล้วนเป็นสัมพันธ์ปลายนิ้วคลิกทั้งสิ้น

แต่ตอนนี้ความสัมพันธ์ปลายนิ้วนั้นเริ่มจะไม่แน่นอนขึ้นมาแล้ว เมื่อความรักซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่สามารถตีค่าเป็นเงินออกมาได้ถูก ธุรกิจเข้ามารุกล้ำ

หรือนี่คือการดื้อแพ่งของความรักที่ไม่ยอมให้ใครมาตีค่าได้

หลายปีก่อน ในวันที่ดอทคอมกำลังบูมแบบสุดๆ นั้น การนัดเดทออนไลน์ก็เป็นผลิตภัณฑ์ที่สำคัญอย่างหนึ่งที่ช่วยทำให้หนุ่มสาวหัวใจเปลี่ยวเหงามีความหวังในการมองหา "คนที่ใช่" ได้

ซึ่งครั้งหนึ่ง โครงการระดับชาติ โครงการหนึ่งที่มุ่งศึกษาถึงการแต่งงานของประเทศสหรัฐอเมริกาก็ได้ชี้ว่า ประดิษฐกรรม ทางเทคโนโลยีที่สำคัญที่สุดในรอบ 100 ปี ที่ช่วยให้คนมาพบกันและแต่งงานกันได้นั้นมี 3 อย่างคือ เว็บไซต์จับคู่บนอินเทอร์เน็ต, รถยนต์ และยาคุมกำเนิด

แต่ดูเหมือนการคาดการณ์นั้นอาจจะเริ่มไม่เป็นจริงเสียแล้ว เมื่อการจับคู่และธุรกิจเข้ามาเกี่ยวข้องกัน ซึ่งทำให้หลายๆ คนวิเคราะห์ว่า อุตสาหกรรมจับคู่นี้กำลังอยู่ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อ และหลายคนก็บอกว่า ธุรกิจนี้กำลังอยู่ในช่วงขาลง

สำนักวิจัยทางด้านอินเทอร์เน็ตหลายๆ สำนักก็วิเคราะห์ว่า ธุรกิจนี้กำลังอยู่ในจุดวิกฤติ ทั้งๆ ที่ธุรกิจนี้เพิ่งเริ่มต้นอย่างจริงๆ จังๆ เมื่อ 5 ปีก่อนเท่านั้น โดยปลายปีที่แล้วจำนวนผู้ใช้อินเทอร์เน็ตที่เข้ามาโพสต์ข้อความ โฆษณาตนเองในเว็บไซต์ประเภทจับคู่บนอินเทอร์เน็ตมีจำนวนลดลงเล็กน้อย ซึ่งส่งผลให้อัตราการเติบโตของรายได้จะลดลงเหลือประมาณ 6 เปอร์เซ็นต์เช่นกัน ซึ่งลดลงจากยุครุ่งเรืองในปี 2003 ที่มีอัตราการเติบโตมากถึง 77 เปอร์เซ็นต์

ปัจจุบันตลาดเว็บไซต์จับคู่ในประเทศสหรัฐอเมริกามีมูลค่าประมาณ 521 ล้านเหรียญ ในขณะที่ธุรกิจอื่นๆ อย่างเว็บไซต์พนันมีรายได้ประมาณหนึ่งหมื่นล้านเหรียญทั่วโลกเมื่อปีที่แล้ว และเว็บไซต์ภาพโป๊ ที่มีรายได้ประมาณ 2 พันล้านเหรียญในประเทศสหรัฐอเมริกาประเทศเดียว

สำหรับตลาดยุโรปซึ่งเว็บไซต์ประเภทจับคู่กำลังมีอัตราการเติบโตระดับเลขสองหลัก แต่ตลาดยุโรปก็ตามหลังตลาดอเมริกาหลายช่วงตัว และสำนักวิจัยทางอินเทอร์เน็ตก็คาดการณ์ว่า ในที่สุดแล้วอัตราการเติบโตของตลาดยุโรปก็จะมีทิศทางเดียวกับตลาดสหรัฐอเมริกา

มีเหตุผลสำคัญๆ ที่ทำให้ธุรกิจนี้กำลังอยู่ในช่วงขาลงก็คือ มีข้อจำกัดทางธรรมชาติของจำนวนคนที่ต้องการหาคู่ในลักษณะนี้ และตลาดสหรัฐอเมริกาก็ไปถึงจุดนั้นแล้ว

อีกสาเหตุหนึ่งคือ ปัจจัยของความอยากรู้อยากเห็นเริ่มหายไปแล้ว ซึ่งก็เหมือนกับแฟชั่นที่เมื่อเว็บไซต์นี้ออกมาใหม่ๆ ใครๆ ก็อยากจะเข้ามาลองกันทั้งนั้น นั่นทำให้คนหลายล้านคนเข้าเว็บไซต์เหล่านี้เพื่อดูว่ามีอะไรบ้าง มีอะไรเกิดขึ้นใหม่ และยอมเสียค่าเข้าใช้ แต่เมื่อช่วงฮันนีมูนผ่านพ้นไป คนใช้ก็เริ่มเบื่อหน่าย และเริ่มค้นหาสิ่งใหม่ๆ และไม่ยอมเสียเงินอีก เหมือนที่หลายคนก็ไปเข้าเว็บไซต์ที่ให้บริการฟรีแทน ซึ่งมีบริการจับคู่โดยอาศัยรายได้จากโฆษณารถยนต์และอสังหาริมทรัพย์ แทนการหารายได้จากคนใช้บริการแทน

ซึ่งหลายๆ เว็บไซต์ก็พยายามนำเสนอสิ่งใหม่ๆ ที่สามารถดึงดูดความสนใจได้ แม้เว็บไซต์จับคู่รายใหญ่ อย่าง Match.com และ eHarmony จะยังคงดึงดูดความสนใจของผู้ใช้ส่วนมากได้ก็ตาม แต่แนวโน้มของการให้บริการฟรีก็เพิ่มขึ้นๆ

ซึ่งสาเหตุที่สามที่ทำให้เว็บไซต์เหล่านี้ เริ่มเป็นที่นิยมลดลงคือ เรื่องของราคา ซึ่งปัจจุบันมีค่าใช้จ่ายมากถึง 50 เหรียญต่อเดือนสำหรับเว็บไซต์ที่ดังๆ ซึ่งทุกวันนี้เว็บไซต์เหล่านี้ก็พยายามหารายได้จากผู้ที่เข้าใช้เว็บไซต์เป็นประจำให้สมัครเป็นสมาชิก และเสียค่าใช้จ่ายมากกว่าที่จะไปวิ่งหาลูกค้าใหม่ๆ

รายได้ที่ลดลงอย่างต่อเนื่อง กอปรกับการที่แต่ละเว็บไซต์ยังไม่สามารถหาหนทางที่จะเข้าหาลูกค้าได้ ทั้งๆ ที่ตลาดสินค้าเกี่ยวกับความรักยังใหญ่โตอยู่มาก โดยคาดการณ์ว่าคนอเมริกันใช้จ่ายซื้อสินค้าในวันวาเลนไทน์ มากถึง 13,000 ล้านเหรียญ ที่ทำให้หลายๆ คนมองว่า ตลาดแห่งความรักยังกว้างใหญ่มาก เพียงแต่เว็บไซต์เหล่านี้ยังเจาะเข้าไปไม่ได้

อย่างไรก็ตาม หลายๆ คนในธุรกิจนี้ก็พยายามหาช่องทางที่จะทำให้อัตราการเติบโตกลับมาร้อนแรงเหมือนเดิม เช่น บางรายกำหนดรูปแบบการกำหนดราคาแบบใหม่ที่ราคาต่ำลง แต่นำเสนอบริการที่ทำให้คนอยาก ที่จะจ่ายมากกว่าแค่หาคนที่อยากติดต่อด้วยเท่านั้น บางเว็บไซต์อาจจะนำเสนอบริการที่มีกล้องซึ่งทำให้คนเข้ามาใช้บริการสามารถเห็นภาพแบบเรียลไทม์ได้ด้วย ซึ่งจะส่งผลทางจิตวิทยาต่อการอยากเข้ามาใช้มากกว่าเดิมที่นั่งฝันถึงคนที่อยากคุยด้วยจากข้อมูลเกี่ยวกับเงินเดือนและงานอดิเรก และเทคโนโลยีการติดต่อสื่อสารในปัจจุบันที่อินเทอร์เน็ตความเร็วสูงสามารถส่งข้อมูลได้มากขึ้นก็ทำให้ไม่เป็นอุปสรรคกับการเพิ่มบริการเหล่านี้ ซึ่งหลายๆ เว็บไซต์ก็เริ่มนำเสนอบ้างแล้ว และหลายๆ คนก็คาดการณ์ว่า จะทำให้เว็บไซต์หาคู่กลับมาบูมอีกครั้งหนึ่ง

ในขณะที่เว็บหาคู่อย่าง Meetic ซึ่งเป็นหนึ่งในเว็บหาคู่ที่ใหญ่ที่สุดของยุโรป ได้นำเสนอบริการใหม่โดยอาศัยเครือข่ายโทรศัพท์มือถือมาช่วย ซึ่งเรียกว่า Superlol โดยมุ่งกลุ่มเป้าหมายที่หนุ่มสาวอายุ 18-25 ปี โดยให้ผู้ใช้บริการสามารถสร้างกลุ่มคนที่มีความสนใจในเรื่องเดียวกัน โดยไม่จำเป็นต้องเป็นเรื่องความรักกับเซ็กซ์เท่านั้น หรือเว็บอย่าง Gaydar.co.uk ซึ่งเป็นเว็บจับคู่เช่นกัน และสร้างกลุ่มผู้ใช้ผ่านสถานีวิทยุด้วย

ในขณะที่นักวิเคราะห์หลายๆ คนเห็นว่า เว็บหาคู่ควรจะทำให้เป็นเว็บที่มากกว่าการเป็นเว็บหาคู่เท่านั้น

สำหรับตลาดเว็บหาคู่ของไทยเรา ผมไม่มีตัวเลขที่ชัดเจน แต่ในรอบ 5 ปีซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกับที่ผมพูดถึงตลาดสหรัฐอเมริกาก่อนหน้านั้น ก็มีเว็บไซต์หาคู่หลายแห่งเช่นกัน และในช่วงที่กิ๊กกำลังระบาด ก็มีเว็บไซต์หากิ๊กเพิ่มหลายเว็บ นอกจากนี้ วัยรุ่นไทย (รวมถึงผู้มีหัวใจใฝ่หารัก) ก็มีช่องทางการหาคู่ (ทั้งที่เป็นความสัมพันธ์แบบชั่วคราว และความสัมพันธ์แบบรักจริงหวังแต่ง) อีกหลายช่อง ไม่ว่าจะผ่านโปรแกรมแชตทั้งหลาย อย่าง QQ, MSN (ที่เขาเรียกว่าเล่นเอ็ม), Yahoo, ICQ, Pirch หรือการโทรศัพท์เบอร์ 1900 และอื่นๆ

แต่ธุรกิจเว็บไซต์หาคู่ของไทยอาจจะไม่มีมูลค่าตลาดใหญ่โตเท่าของสหรัฐอเมริกา เพราะคนไทยส่วนใหญ่ไม่คิดว่าจะต้องเสียเงินกับสิ่งเหล่านี้ (เหตุผลอุดมคติอันหนึ่งอาจจะเป็นเพราะความรักตีค่าเป็นเงินไม่ได้) รายได้ส่วนหนึ่งอาจจะเป็นลักษณะโฆษณาแฝงในเว็บไซต์เหล่านี้มากกว่า

แต่เมื่อมองตลาดของขวัญและดอกไม้ที่ซื้อกันในช่วงวาเลนไทน์ของไทยเราที่มากมายไม่แพ้กัน ก็ไม่อาจจะมองข้ามปรากฏการณ์เหล่านี้ได้ เช่นเดียวกับถ้าเรามองถึงตลาดสินค้าที่ช่วยสนับสนุนเรื่องความสัมพันธ์ของคู่รักและคนหาคู่ ไม่ว่าจะเป็นโทรศัพท์มือถือ, กล้องเว็บแคม, ร้านเน็ตที่ให้บริการโปรแกรมแชต ก็จะเห็นว่าตลาดเว็บไซต์หาคู่ของไทยเราก็ยังมีโอกาสเติบโตเช่นกัน เพียงแต่ว่าผู้ให้บริการจะต้องหาโมเดลการสร้างรายได้รูปแบบใหม่ที่ดึงดูดเจ้าของเงินได้มากที่สุด

ความสัมพันธ์ปลายนิ้วในสหรัฐอเมริกากำลังมาถึงช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อที่สำคัญ เหมือนประชาชนอเมริกันกำลังหันกลับมาคิดว่า ความสัมพันธ์รูปแบบนี้ยั่งยืนหรือเปล่า หรือเป็นเพียงแค่ฝันหวานชั่วข้ามคืน ที่สำคัญ มันคุ้มหรือเปล่าที่จะต้องเสียเงินไปกับเรื่องเหล่านี้ ถ้าสิ่งที่ได้รับตอบแทนมาเป็นแค่ความสัมพันธ์แบบชั่วครั้งชั่วคราว

แต่ถ้ารูปแบบความสัมพันธ์แบบชั่วคราวนี้สามารถตอบสนองความเหงาในชีวิตประจำวันของคนเราได้ บางทีธุรกิจนี้อาจจะกลับมาบูมอีกครั้ง พร้อมกับการสิ้นสุดของความสัมพันธ์แบบยั่งยืน

อ่านเพิ่มเติม

1. Brownell, G. (2006), "The Five-Year Itch", นิตยสาร Newsweek ฉบับ February 27, 2006
2. http://www.meetic.com
3. http://www.match.com
4. http://thaimate.sanook.com