เมื่อกล่าวถึงยุทธศาสตร์ “ครัวไทยสู่ครัวโลก” ผู้คนส่วนมาก ตั้งแต่ชาวบ้านร้านตลาดจนถึงนักวิชาการ ผู้บริหาร และผู้กำหนดนโยบายในระดับต่างๆ ทั้งของภาคเอกชนและภาครัฐยังคงหลงประเด็นอยู่ในมุมแคบๆว่า “ครัวไทยสู่ครัวโลก” ก็คือ “การส่งออกร้านอาหารไทย” และกิจกรรมที่เกี่ยวข้อง เช่น การกำหนดมาตรฐานอาหารไทยและร้านอาหารไทย การส่งออกพ่อครัว/แม่ครัวไทย การฝึกอบรมผู้ทำอาหารไทย ตลอดจนแฟรนไชส์ร้านอาหารไทย และการร่วมทุนกับร้านอาหารต่างชาติที่มีชื่อ เพื่อการขยายตลาดอาหารและส่วนประกอบอาหารของไทย

พาดหัวในหนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่งเกี่ยวกับโครงการครัวไทยสู่ครัวโลกเมื่อ เนื้อหาโดยสรุปของข่าวก็คือ ท่านรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ ดร. สมคิด จาตุศรีพิทักษ์ มีแผนดึงงบประมาณจากสำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) ในส่วนของโครงการเงินร่วมทุน

สำหรับเอสเอ็มอีที่ยังคงเหลืออยู่ประมาณ 2,500 ล้านบาท เพื่อปรับมาใช้ในการผลักดันโครงการครัวไทยสู่โลก โดยการขยายการลงทุนร้านอาหารไทยในต่างประเทศ ตลอดจนการจัดทำแฟรนไชส์และการสนับสนุนการร่วมทุนกับบริษัทแฟรนไชส์ต่างชาติด้วย

แนวคิดของท่านเป็นการใช้การตลาดนำ ตามแนวนโยบายการสร้างมูลค่าเพิ่ม หรือ Value Creation ซึ่งคงไม่มีใครกล้ากล่าวในเชิงคัดค้านเป็นแน่ แต่อยากจะให้ท่านได้ย้อนพิจารณา แนวคิดที่แท้จริง ของทั้งเจตนารมณ์ของกองทุนร่วมทุนนั้น และขอบเขตของยุทธศาสตร์ “ครัวไทยสู่ครัวโลก” ด้วย

ในส่วนของการร่วมทุนของ สสว. และกองทุนร่วมทุนอื่นๆ ใน 2-3 ปีที่ผ่านมาเป็นไปอย่างค่อนข้างช้า ด้วยหลายๆ สาเหตุ ที่เป็นอุปสรรคหลักก็ได้แก่ ความคิดของนักวิเคราะห์โครงการที่ยังติดกับอยู่กับแนวคิดของฝ่ายสินเชื่อของธนาคาร ที่เน้นหลักทรัพย์เป็นสำคัญ แทนที่จะเน้นการพิจารณาที่โอกาส ด้วยแนวคิดเชิงรุก แทนการอุดประตู อีกทั้งไม่เข้าใจเทคโนโลยีและนวัตกรรมอันเป็นหัวใจของการเป็นผู้ประกอบการยุคใหม่ โดยผู้พิจารณาการร่วมทุนลืมนิยามที่แท้จริงของคำว่า “ผู้ประกอบการ หรือ Entrepreneur” ที่มีนิยามว่า “คือนักวิสาหกิจ ที่สร้างธุรกิจด้วยนวัตกรรม และมีผลกำไรและความเสี่ยงจากการกระทำนั้นด้วย”

ดังนั้นการแก้ปัญหาของความล่าช้าของการดำเนินการของกองทุนร่วมทุนของ สสว. จำเป็นต้องเข้าใจถึงที่มาของปัญหาดังกล่าว มหาวิทยาลัยและหน่วยบ่มเพาะธุรกิจที่สนับสนุนโดยสำนักงานการอุดมศึกษา (สกอ.) น่าจะเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่จะใช้เพื่อการนี้ได้ มหาวิทยาลัยเป็นผู้ให้เทคโนโลยี หน่วยบ่มเพาะเป็นผู้ให้เทคนิคการดำเนินธุรกิจ

ส่วนผู้ร่วมทุนเช่นสสว. ให้การร่วมลงทุน และให้การสนับสนุนทางนโยบายเอื้อต่างๆรวมการตลาดต่างประเทศด้วย หากโยกเงินกองทุนร่วมทุนไปใช้ในการส่งเสริมร้านอาหารไทยในต่างประเทศเป็นหลักแล้ว เอสเอ็มอีโดยรวมจะทำอย่างไร หรือว่ารัฐบาลกำลังมุ่งไปที่ “เมกกะโปรเจ็ค” เสียแล้ว

หันมาพิจารณา “ครัวไทยสู่ครัวโลก”

น่าจะรวมกระบวนการทั้งหมดตั้งแต่ต้นทางจากวัตถุดิบ งานวิจัย การผลิต การขนส่ง เครื่องจักรอุปกรณ์ จนถึงผู้บริโภคปลายทาง ทั้งร้านอาหาร และอุตสาหกรรมอาหารด้วย โดยการพัฒนาครัวไทย สู่ครัวโลก จะต้องเป็นการคิดการใหญ่ เพื่อนำไทยผลิตอาหารป้อนประชากรโลกเลยทีเดียว ร้านอาหารไทยเป็นเพียงหนึ่งในสิบกว่าองค์ประกอบ ดังแสดงเป็นแผนผังไว้ในรูปประกอบ อันเป็นการพัฒนาทั้งกลุ่มที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมอาหาร ได้แก่

1. การพัฒนาวัตถุดิบ และเกษตรกรรมที่เกี่ยวข้อง ด้วยอุตสาหกรรมอาหารเป็นอุตสาหกรรมที่จะใช้วัตถุดิบภายในประเทศมากที่สุด ประมาณถึง 80% และเป็นวัตถุดิบจากภาคการเกษตรเป็นหลัก ดังนั้นจะมีการกระจายของรายได้ที่ดีที่สุดเทียบกับอุตสาหกรรมอื่น การพัฒนาวัตถุดิบและเกษตรกรรมที่เกี่ยวข้องจึงเป็นกลยุทธ์หลักที่จำเป็นอันหนึ่ง ในการพัฒนาครัวไทยสู่ครัวโลก

2. วิชาการ งานวิจัยและเทคโนโลยี เราจำเป็นต้องพัฒนาภูมิความรู้ด้วยวิทยาศาสตร์ให้กลายเป็นเทคโนโลยี เพื่อที่จะสามารถสร้างงานวิจัยและพัฒนาอย่างต่อเนื่องได้

3. พัฒนาอุปกรณ์และกระบวนการผลิต อุปกรณ์และกระบวนการต่างๆที่เกี่ยวข้อง จัดเป็นปัจจัยสำคัญ

ของความสำเร็จของภาคอุตสาหกรรมอาหารนี้ ด้วยความเชี่ยวชาญ และฝีมือเชิงช่างที่ผู้ประกอบการไทยมีอยู่ ดังเห็นได้จากอุปกรณ์หลากหลาย ในย่านบางลำภู เวิ้งนาครเขษม เยาวราช และ กล้วยน้ำไท เป็นอาทิ หากได้รับการพัฒนาประสานกับวิศวกรและนักวิจัยในกลุ่มอุตสาหกรรมอาหาร ก็จะสามารถสร้างอุปกรณ์และเทคโนโลยีสำหรับอุตสาหกรรมอาหาร ได้เทียบเท่ากลุ่มประเทศยุโรป เช่น อิตาลี และ ฝรั่งเศส ได้ทีเดียว

4. พัฒนาบุคลากรในกระบวนการผลิตและสาขาวิชาที่เกี่ยวข้อง เรายังต้องการบุคลากรอีกมากทางด้านเทคโนโลยี นอกเหนือจาก พ่อครัว แม่ครัว และ บริกร สถาบันการศึกษาต่างๆจะต้องเร่งให้ความสนใจกับการผลิตนักวิทยาศาสตร์ วิศวกร และนักเทคโนโลยีในสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องเช่น นักวิทยาศาสตร์และนักเทคโนโลยีอาหาร นักเคมีและชีวเคมี นักโภชนาการ และ นักโภชนาบำบัด วิศวกรในสาขาต่างๆ บุคลากรในสาขาวิชาการเกษตรต่างๆ เป็นอาทิ

5. พัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารในรูปแบบนานาชาติและผลิตภัณฑ์อาหารเพื่ออนาคต สิ่งนี้คืออนาคตที่ต้องการทั้งวิชาการ ประสบการณ์ จินตนาการ การสร้างสรรค์ ความกล้า ฯลฯ อีกมาก

และ 6. การพัฒนาในเทคโนโลยีสนับสนุนอื่นๆ เช่น ข้อมูลข่าวสาร การขนส่ง การรวบรวมวัตถุดิบและการกระจายสินค้า (Logistic) ฯลฯ ดังแสดงเป็นแผนผังไว้ในรูป

บทความพิเศษ โดย รองศาสตราจารย์ ดร. นพดล เจียมสวัสดิ์ ผู้อำนวยการสำนักงานเทคโนโลยี SMEs มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้า ธนบุรี