ผู้สร้างบริษัทประกันยักษ์ใหญ่สุดของโลก AIG กำลังเผชิญมรสุมลูกใหญ่ ที่อาจทำให้อาณาจักรธุรกิจที่เขาใช้เวลาสร้างมากว่าครึ่งชีวิต ต้องล่มสลาย

Hank Greenberg ผู้ปลุกปั้นบริษัท American International Group หรือ AIG ให้เป็นบริษัทประกันภัยยักษ์ใหญ่ที่สุดของโลก และ บริหารบริษัทนี้มามากกว่า 4 ทศวรรษ กำลังเผชิญกับปัญหาอย่างใหญ่หลวง

เจ้าหน้าที่สอบสวนทั้งของรัฐนิวยอร์กและรัฐบาลกลางสหรัฐฯ กำลังตรวจสมุดบัญชีของ AIG อย่างเอาเป็นเอาตายมาเป็นเวลาหลาย เดือนแล้ว ขณะที่คณะกรรมการบริษัทของ Greenberg ซึ่งนำโดย Frank Zarb เพื่อนเก่า หลายปีที่ผ่านมาได้รับการวางตัวอย่างเงียบๆ ให้เป็นผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากเขา สูญสิ้นศรัทธาในตัว Greenberg และกดดันเขาให้ต้องลาออกจาก CEO และประธานบริษัทในเดือนมีนาคมที่ผ่านมา

ส่วน Eliot Spitzer อัยการรัฐนิวยอร์กได้ฟ้องร้องทางแพ่งต่อ Greenberg ในข้อหาฉ้อโกงในเดือนพฤษภาคม โดยกล่าวหาว่า Greenberg กระทำการหลอกลวงและปลอมแปลงเอกสาร เพื่อปิดซ่อน ผลขาดทุน และทำให้สถานะทางการเงินของ AIG สูงเกินความเป็นจริง

ล่าสุดในเดือนที่แล้ว Greenberg ลาออกจากคณะกรรมการ AIG ซึ่งเป็นตำแหน่งสุดท้ายในบริษัท ในขณะที่ผู้บริหาร 2 คนของบริษัท General Re ซึ่งทำธุรกิจกับ AIG สารภาพผิดในข้อหาฉ้อโกงในคดีแพ่ง และซัดทอด Greenberg ว่าสมรู้ร่วมคิดด้วย โดยที่ Gereral Re นั้นเป็นบริษัทในเครือของ Berkshire Hathaway ของ Warren Buffett นักลงทุนชื่อดังก้องโลก

นอกจากนี้ Greenberg ยังถูกสอบสวนอีกหลายทาง และความเป็นไปได้ที่เขาจะถูกฟ้องในทางอาญาก็มีอยู่ แม้ว่า Greenberg จะปฏิเสธการกระทำที่ฉ้อโกงทุกอย่าง และประกาศจะต่อสู้เพื่อปกป้อง ชื่อเสียงของเขา

การตกต่ำลงอย่างรุนแรงและรวดเร็วของ Greenberg สร้างความประหลาดใจให้แก่ใครต่อใครอย่างมาก เนื่องจากเขาเคยเป็นบุคคลได้รับความเคารพและความยำเกรงอย่างสูง จากทั้งผู้นำในรัฐบาลสหรัฐฯ และชาติอื่นๆ รวมทั้ง CEO ทั่วโลก

Greenberg เป็นบุรุษเหล็กและยักษ์ใหญ่คนหนึ่งในวงการอุตสาหกรรม เขาได้รับยกย่องในความเข้มแข็งและเป็นที่เกรงกลัวในอารมณ์ที่รุนแรง Greenberg เคยผ่านสมรภูมิสงครามใหญ่ของโลกมาถึง 2 ครั้ง คือในสงครามโลกครั้งที่สอง และสงครามเกาหลี ซึ่งเขาได้รับเหรียญกล้าหาญชั้น Bronze Star

เขาเป็นบุรุษลึกลับจนหลายคนถึงกับเรียกเขาว่ามนุษย์ปริศนา ไม่มีใครรู้จักตัวจริงของเขา นอกจากรู้ว่าเขาเคยเป็นทนายความมาก่อนที่จะเข้าสู่วงการประกันภัย แต่สิ่งที่ทุกคนรู้คือ ทุกสิ่งที่เขาทุ่มเทให้แก่ AIG ไม่ว่าการสร้างสายสัมพันธ์กับผู้นำการเมือง เดินทางไปทั่วโลกอย่างไม่หยุดนิ่ง การบริจาค เงินเพื่อการกุศลจำนวนมหาศาล และการทำงานตลอด 24 ชั่วโมงตลอดทั้ง 7 วันในสัปดาห์ ล้วนแต่เพื่อเป้าหมายเดียว คือการทำให้ AIG เป็นบริษัทระดับโลกที่ยิ่งน่าเกรงขามมากขึ้นไปอีก

Greenberg มีอิทธิพลอย่างสูงในแวดวงการเมือง เขาสามารถที่จะยกหูถึงสมาชิกสภาคองเกรสสหรัฐฯ หรือแม้กระทั่งเจ้าหน้าที่ระดับสูงในทำเนียบขาว เพื่อแสดง ทัศนะเกี่ยวกับกฎหมายประกันภัยหรือการค้า ระหว่างประเทศ จนรัฐบาลสหรัฐฯ เคยถึงกับมอบความไว้วางใจสูงสุดให้แก่เขา ในการ จัดการคลี่คลายปัญหาการค้าสำคัญกับจีน นั่นคือ การเปิดตลาดประกันภัยของจีน

และ Greenberg ก็สามารถสร้างประวัติศาสตร์ ด้วยการบรรลุข้อตกลงทาง การค้าฉบับประวัติศาสตร์กับจีน ในสมัยอดีต นายกรัฐมนตรี Zhu Rongji ของจีน แถมยังได้ทุกอย่างที่เขาต้องการ นั่นคือสิทธิที่เขาจะสามารถบริหารบริษัทของเขาในจีน โดยที่เขายังคงเป็นเจ้าของหุ้นทั้งหมดของบริษัท

และนั่นก็คือความสามารถพิเศษเฉพาะตัวของ Greenberg ซึ่งมักจะสามารถนำธุรกิจของเขา บุกเข้าไปในประเทศ ที่ไม่เคยมีชาวต่างชาติคนใดอยากจะเข้าไป และรับประกันภัยทุกอย่างที่คู่แข่งไม่กล้าเสี่ยงที่จะรับ รวมทั้งสามารถที่จะรีดเร้นเค้นประโยชน์ออกมาให้ได้มากที่สุด จากทุกโอกาสที่ผ่านเข้ามา

อิทธิพลของ Greenberg ที่มีต่อผู้นำในประเทศอื่นๆ มีค่ามากเสียจนในช่วงทศวรรษ 1980 รัฐบาลสหรัฐฯ ต้องส่งเขาไปที่ฟิลิปปินส์ในฐานะตัวแทนของรัฐบาล ซึ่งในขณะนั้นบริษัท American Life Insurance ซึ่งเป็นสาขาของ AIG ดำรงสถานะเป็นบริษัทประกันภัยที่ใหญ่ที่สุดของฟิลิปปินส์ เพื่อแจ้งต่ออดีตประธานาธิบดี Ferdinand Marcos แห่งฟิลิปปินส์ว่า นักลงทุนต่างชาติรู้สึกไม่สบายใจอย่างยิ่ง ต่อความไร้เสถียรภาพของรัฐบาลของเขา และเขาควรจะลงจากตำแหน่ง หรือไม่ก็จัดการเลือกตั้งใหม่อย่างบริสุทธิ์ยุติธรรม (แต่ Marcos หาฟังไม่ และในที่สุดก็ต้องถูกขับออกจากประเทศ)

ในช่วงต้นทศวรรษ 1990 Greenberg ได้พบกับอดีตประธานาธิบดี Boris Yeltsin ของรัสเซีย และสามารถทำให้รัฐบาลรัสเซีย อนุมัติให้ AIG เข้าลงทุนในรัสเซียได้

Greenberg ยังเป็นที่รู้จักกันดีถึงการชอบระเบิดอารมณ์ และไม่อดทนต่อคนที่ไม่เตรียมตัวพร้อมก่อนที่จะเข้าพบเขา ทั้งยังได้ชื่อว่าปากจัด ผู้บริหารระดับสูงคนหนึ่งของ AIG กล่าวว่า เขามักจะเตือนผู้สมัครงาน กับ AIG ว่า ถ้าพวกเขาเป็นคนหน้าบาง ที่นี่อาจไม่เหมาะกับพวกเขา

Greenberg ยังเป็นนักบริจาคตัวยง เขาและบริษัทหลายแห่งของเขาบริจาคเงินเพื่อการกุศลหลายร้อยล้านดอลลาร์ และได้รับความเกรงใจจากผู้คนในแวดวงสังคมชั้นสูงของนิวยอร์กอย่างมาก ทั้งเขายังเป็นคนที่ร่ำรวยและทรงอิทธิพลอย่างสูงจนเกินกว่าที่ใครจะรังเกียจ

แต่ด้วยบุคลิกที่เรียกร้องจากคนอื่นอย่างสูง และความเชื่อมั่นในตัวเองอย่างสูงลิ่วเช่นนี้เอง ที่ทำให้ Greenberg สามารถสร้างอาณาจักร AIG ได้สำเร็จ ในช่วงที่เพิ่งแรกๆ ของการก่อร่างสร้าง AIG ใหม่ๆ Greenberg เคยขับรถตระเวนไปทั่วนิวยอร์ก เพื่อจะบอกกับตัวแทนขายประกันของเขาว่า หากพวกเขาสามารถหาลูกค้าที่ไม่มีบริษัทประกันหน้าไหนยอมรับประกันได้ และหากว่าตัว Greenberg เองสามารถจะอ่านเงื่อนไขการรับประกันนั้นได้เข้าใจ เขาจะออกกรมธรรม์ให้ในวันเดียวกันนั้นทันที

และความเชื่อมั่นที่จะทำในสิ่งที่คนอื่นไม่ทำนี้ ยังคงซึมซาบอยู่ในทุกอณูของวัฒนธรรมองค์กรของ AIG ทำให้ AIG ได้รับประกันความเสี่ยงให้แก่คนหรือธุรกิจที่บริษัทประกันอื่นๆ พากันเมิน เช่นตัวแทนขายอาวุธปืน ผู้ผลิตหมวกกันน็อกของกีฬาอเมริกันฟุตบอล และบริษัทรถโรงเรียน

วันนี้ AIG มีสำนักงานอยู่ใน 130 ประเทศทั่วโลก และมีมูลค่า ในตลาดหุ้น 143,000 ล้านดอลลาร์ โดยมีรายได้ต่อปีเกือบ 100,000 ล้านดอลลาร์ เมื่อตอนที่เริ่มเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์มีผลกำไร ต่อปี เพียง 13 ล้านดอลลาร์ แต่ขณะนี้ผลกำไรพุ่งพรวดขึ้นเป็น 11,000 ล้านดอลลาร์ในปีที่แล้ว

ในขณะที่กำลังก่อร่างสร้าง AIG อย่างจริงจังในช่วงทศวรรษ 1970-1980 นั้น Greenberg มักเป็นนักธุรกิจต่างชาติเพียงคนเดียว ที่ไปปรากฏตัวอยู่ในประเทศที่มีความไม่แน่นอนทางการเมืองสูงอย่างอิหร่าน โรมาเนีย เวียดนาม และประเทศอื่นๆ ในตะวันออกไกล

แต่ไม่มีที่ใดที่ Greenberg จะยืนได้อย่างมั่นคงเท่ากับที่จีน ซึ่งบริษัทที่เคยเป็นต้นตระกูลของ AIG ได้ก่อตั้งขึ้นในปี 1919 ในนคร เซี่ยงไฮ้ โดยบุคคลที่สำคัญที่สุดในชีวิตการทำงานของ Greenberg ซึ่งก็คือ Cornelius Vander Starr ซึ่งเป็นผู้รับ Greenberg เข้าทำงานในปี 1960

แม้ว่า AIG จำเป็นต้องปิดบริษัทในจีนลงในปี 1950 หลังจากที่คอมมิวนิสต์ได้รับชัยชนะในจีน แต่ Greenberg ไม่เคยที่จะละสายตาไปจากรากฐานของ AIG ที่อยู่ในจีน และรู้สึกตื่นเต้นยินดีเหลือที่จะกล่าว เมื่อในปี 1988 AIG สามารถได้อาคารที่เรียกว่า the Bund ในเซี่ยงไฮ้กลับคืนมาอีกครั้ง โดยอาคารแห่งนี้เป็นที่ตั้งของหนึ่งในสำนักงานแห่งแรกๆ ของบริษัทต้นตระกูลของ AIG

Greenberg เป็นผู้ที่มองเห็นก่อนใครๆ ถึงศักยภาพทางเศรษฐกิจอันมหาศาล ของจีน และได้สนับสนุนให้สหรัฐฯ มีความสัมพันธ์ที่ดีขึ้นกับจีนมาตลอด โดยเขาได้แจ้ง ทัศนะของเขาต่อจีน ต่อประธานาธิบดีสหรัฐฯ ทุกคนนับตั้งแต่ Kennedy เป็นต้นมา

Greenberg ยังมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมการปฏิรูปเศรษฐกิจของจีนมาสู่ระบบทุนนิยม เขาเป็นประธานของ Asia Society และประธาน U.S.-China Business Council รวมทั้งยังก่อตั้งและเป็นประธาน International Business Leades' Advisory Council ในเซี่ยงไฮ้อีกด้วย

เขาเป็นบุคคลที่ได้รับความนิยมชมชอบอย่างมากในจีน และเพิ่งได้รับรางวัลอันทรงเกียรติจากทางการจีนในปีนี้คือรางวัล Marco Polo Prize เพื่อตอบแทนที่เขาช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างสหรัฐฯ กับจีน Peter G. Peterson อดีตที่ปรึกษาทางเศรษฐกิจของอดีตประธานาธิบดี Richard Nixon ผู้ล่วงลับ และรู้จัก Greenberg ดี ชี้ว่า Hank Greenberg อาจเป็นนักธุรกิจอเมริกันที่มีชื่อเสียงมากที่สุด และเป็นที่รักใคร่ของทั้งรัฐบาลและผู้นำธุรกิจระดับสูงทั้งในจีนและอินเดีย

สำหรับประวัติส่วนตัวของ Greenberg เขามีชื่อเต็มว่า Maurice Raymond Greenberg เกิดในมหานครนิวยอร์ก เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม 1925 เป็นบุตรชายของคนขับแท็กซี่และมารดาซึ่งเป็นช่างแต่งเล็บ ความทะเยอทะยานที่จะก้าวขึ้นสู่ระดับสูงสุด ของเขา อาจมาจากปมด้อยในวัยเด็กที่ยากจน ข้นแค้น บิดาของเขาเสียชีวิตจากอุบัติเหตุตั้งแต่เขาอายุเพียง 6 ปี ส่วนมารดาแต่งงาน ใหม่และย้ายไปอยู่ที่ฟาร์มเลี้ยงวัวในรัฐนิวยอร์ก ที่ซึ่งเด็กชาย Greenberg มีหน้าที่ต้องรีดนมวัววันละ 2 ครั้ง

ไม่นาน Greenberg ก็ฉายแววความ ฉลาดและความสามารถในด้านกีฬา ซึ่งเป็นที่มาของชื่อเล่น Hank ของเขา ซึ่งเป็นชื่อของนักเบสบอลที่ยิ่งใหญ่แห่งยุคในยุคนั้น

Greenberg เลิกเรียนหนังสือเพื่อไปเป็นทหารในปี 1942 และ ได้ร่วมในสงครามโลกครั้งที่สอง หลังกลับจากสงคราม เขาสามารถเรียนจบมัธยมด้วยเงินรายได้เพียง 20 ดอลลาร์ต่อสัปดาห์ ซึ่งเป็นเงินช่วยเหลือที่รัฐบาลให้แก่อดีตจีไอที่ตกงานเป็นเวลา 1 ปี

แต่ Greenberg วันนี้ในวัย 80 ปีแล้ว ซึ่งน่าจะได้พักชื่นชมผลงานที่เขาได้ทำมาตลอดชีวิต กลับต้องมาเผชิญกับข้อหาหนักหน่วง ที่ว่า เขาได้ทำให้สถานะทางการเงินของ AIG สูงกว่าความเป็นจริง ซึ่งทำให้ผู้ถือหุ้นสูญเสียเงินไปแล้วเกือบ 50,000 ล้านดอลลาร์จากมูลค่าหุ้นที่ตกต่ำลง นับตั้งแต่ที่เขาและ AIG ได้ถูก Spitzer อัยการของนิวยอร์กฟ้องร้องดำเนินคดี

ในคำบรรยายฟ้องของ Spitzer เขากล่าวหาว่า AIG ทำธุรกรรมที่หลอกลวง เพื่อทำให้ทุนสำรองที่บริษัทเก็บไว้สำหรับจ่ายค่าสินไหมตามที่ถูกเรียกร้องสูงเกินจริงไปหลายร้อยล้านดอลลาร์ และกล่าวหา Greenberg ว่า ชอบแนะนำให้เทรดเดอร์ของ AIG เข้า ช้อนซื้อหุ้นในช่วงสายของวัน เพื่อดันราคาหุ้น ให้สูงขึ้น และยังกล่าวหาอีกว่า AIG ลงบัญชีผลขาดทุนจากการรับประกันภัย เป็นผลขาดทุนจากการลงทุน เพื่อสร้างภาพว่าธุรกิจประกันภัยซึ่งเป็นธุรกิจหลักของบริษัท ยังคงอยู่ในสภาพดี

แน่นอน กรรมการบริษัท ซึ่งหลายคนเป็นเพื่อนเก่าของ Greenberg และอีกหลายคนได้รับประโยชน์จากเงินบริจาคจำนวนมหาศาลของเขา ย่อมจะยืนหยัดหนุนหลัง CEO ของพวกเขาให้นานที่สุด แต่เมื่อนักบัญชี ของบริษัทกล่าวว่าไม่อาจรับรองการเงินของบริษัทได้ เนื่องจากพวกเขาไม่มีความเชื่อมั่นในตัวผู้นำ คณะกรรมการ ก็พร้อมใจกันเปลี่ยนใจไปปกป้องบริษัท และขับไล่ Greenberg ออกไป

อย่างไรก็ตาม Greenberg ในวันนี้ ยังคงไม่มีอาการสะทกสะท้านใดๆ และยังดูมั่นคงและแข็งแรงเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น คนที่ยังติดต่อกับเขาบอกว่า เขาอ่านหนังสือมากในระยะนี้ และกำลังสนุกกับนิยายลึกลับเรื่องดัง The Da Vince Code ไปได้ครึ่งเรื่อง แล้ว ทั้งยังรู้สึกว่า หมู่นี้เขาและครอบครัวมีเวลาใกล้ชิดกันมากยิ่งขึ้น บุตรชายของเขา Jeffrey อดีต CEO ของบริษัทประกัน Marsh & McLennan ก็เจอปัญหาด้านกฎหมายเมื่อปีก่อน และได้ลาออกหลังจากถูก Spitzer อัยการเจ้าเก่ากล่าวหาว่า เขาฮั้วกับลูกค้าบางราย ส่วนบุตรชายอีกคนคือ Evan ยังคงเป็น CEO ที่บริษัทประกัน Ace

ส่วนตัว Greenberg ก็ยังคงบริหารบริษัทลูกของ AIG 2 แห่ง อยู่เหมือนเดิมคือ Starr International และ C.V. Starr ซึ่งเป็นบริษัทลงทุนที่ถือหุ้นมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์ของ AIG และยังคงออกงานสังคมในวงสังคมของ Manhattan ตามปกติ ที่ซึ่งเขายังคงได้รับการทักทายและต้อนรับอย่างอบอุ่น แม้ว่าเขากำลังจะต้องทำสงคราม ที่ผลของมันจะตัดสินว่า อาณาจักรธุรกิจอันยิ่งใหญ่ของเขาจะอยู่รอดหรือล่มสลาย

แปลและเรียบเรียงจาก Time June 20, 2005
โดย เสาวนีย์ พิสิฐานุสรณ์