ดาวเทียมได้รับการพัฒนาจนเป็นอุปกรณ์อีกชิ้นหนึ่งที่จำเป็นในครัวเรือน ที่เขียนอย่างนี้ไม่ได้จะบอกว่า ในแต่ละบ้านจะมีดาวเทียมขนาดสองสามตันซ่อนอยู่ แต่ผมกำลังจะพูดถึงเครื่องรีซีฟเวอร์หรือเครื่องรับสัญญาณ และจานดาวเทียมที่ติดอยู่บนหลังคาบ้าน เหล่านี้เป็นชุดอุปกรณ์หลักในการรับสัญญาณทีวีดาวเทียม

สำหรับดาวเทียมที่กำลังพูดถึงอยู่นี้ เป็นระบบดาวเทียมที่มีชื่อว่า DTH (Direct-To-Home Broadcasting) ซึ่งวงโคจรจะอยู่แนวเดียวกับเส้นศูนย์สูตรพอดี โดยดาวเทียมเหล่านี้เคลื่อนตัวไปพร้อมกับการหมุนรอบ ตัวเองของโลก นั่นหมายความว่าตำแหน่งของดาวเทียมจะอยู่ในตำแหน่งเดิมตลอดเวลา เมื่อเทียบกับตำแหน่งบนพื้นโลก จากหลักการดังกล่าวทำให้เครื่องรับสัญญาณดาวเทียมภาคพื้นดินสามารถรับสัญญาณได้โดยตรง โดยการติดตั้งจานรับสัญญาณไว้ในตำแหน่งเดิม มุมเดิม และทิศทางเดิม เป็นที่มาของจานสีขาวๆ ที่เรามักจะเห็นตามหลังบ้าน ระเบียง หรือริมรั้ว

ในทวีปยุโรประบบ DTH นี้เริ่มมีให้บริการมาตั้งแต่ปี 1996 โดยกลุ่มบริษัท Eutelsat ของฝรั่งเศส จนในปัจจุบันมีดาวเทียมที่ให้บริการแบบ DTH กว่า 200 ดวง มีช่องทีวีดาวเทียมกว่า 4,000 ช่อง กับยอดของผู้ใช้บริการกว่า 200 ล้านราย

ผู้นำตลาดยุโรปในปัจจุบันคือกลุ่ม Eutelsat ที่นำนวัตกรรมมาสู่บ้านโดยดาวเทียม Hot Bird, Euro Bird, Atlantic Bird, W2, W3A และ W4 รวมทั้งหมด 23 ดวง มียอดผู้ใช้บริการกว่า 160 ล้านราย ถ่ายทอดทั้งภาพและเสียงที่แตกต่างกันมากถึง 40 ภาษา ถัดมา ก็เป็นกลุ่ม Ses Astra มีดาวเทียม Astra รุ่นต่างๆ อยู่ 22 ดวง กับยอดผู้ใช้บริการประมาณ 102 ล้านราย นอกจากนั้นก็จะมี Turksat, Nilesat, Arabsat, Sirius ฯลฯ

ในบรรดาช่องทีวีดาวเทียมหลายพันช่อง จะมีทั้งระบบสมัครสมาชิก คือต้องจ่ายจึงจะได้ดู เพราะมีการเข้ารหัสสัญญาณกับระบบดูฟรีที่เรียกว่า FTA (Free-To-Air) มีลักษณะคล้ายกับทีวีระบบ VHF หรือ UHF ที่ใช้กันทั่วไปตามบ้าน คล้ายกันในเชิงที่ว่า มีการส่งสัญญาณภาพและเสียงมาทางอากาศ บ้านไหนมีจานรับสัญญาณและเครื่องรับสัญญาณก็รับชมได้ฟรี และระบบดาวเทียม DTH มีข้อดีอยู่หลายประการ เพราะว่าไม่ขึ้นอยู่กับพื้นที่จะเป็นทะเลหรือภูเขาหรือในป่า ก็สามารถรับสัญญาณได้ชัดเจนเหมือนกันหมด มีความคมชัดมากกว่าระบบทีวีธรรมดา และมีช่องให้เลือกมากกว่ามาก

ทีวีดาวเทียม โดยเฉพาะระบบ FTA หรือแบบรับชมฟรี กำลังได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในทวีปยุโรป เมื่อมีการรวมตัวกันเป็นสหภาพยุโรป และมีการขยายตัวเพิ่มสมาชิกเป็น 25 ประเทศ ทำให้การเคลื่อนย้ายของประชากรเกิดขึ้นและมีแนวโน้มที่สูงขึ้นเรื่อยๆ นั่นก็คือ สำหรับสมาชิกสหภาพ ใครชอบบรรยากาศแบบไหน ชอบมุมไหนส่วนไหนของ ทวีปยุโรปก็สามารถไปทำงาน หรือย้ายไปอยู่อาศัยได้ ทีวีดาวเทียมทำให้ชาวยุโรปสามารถติดตามข่าวสาร ความบันเทิงของประเทศแดนเกิดได้อย่างสะดวกสบาย

สำหรับทีวีดาวเทียมประเภทชมฟรี ช่องหลักๆ มีดังนี้ Sky Italia, RAI, Cyfrowy Polsat, TRT, RTVE, ARD, Deutsche Welle, CNN, BBC World, Sky News, TV5, VOX, ZDF, Euronews ฯลฯ

สำหรับบางช่องมีพิเศษสุดๆ คือ อย่าง Euronews เพียงช่องเดียวสามารถติดตามข่าวสารในเวลาเดียวกันถึง 8 ภาษา ผู้ชมสามารถเลือก Sound Track ได้ว่าต้องการฟังภาษาใด มีการแปลอย่างนี้ตลอด 24 ชั่วโมง

ในระบบ FTA ของยุโรป ก็มีสัญญาณทีวีจากประเทศอื่นๆ จากทั่วโลกเข้าร่วมด้วย อย่างเช่น CCTV ช่องข่าวสารของจีน Arirang TV ของเกาหลีใต้ในภาษาอังกฤษ, MTR/VIV4 ช่องของพม่าและเวียดนาม, และยังมีช่องอินเดีย, ศรีลังกา และช่องภาษาอาหรับและภาษาอื่นอีกมากมาย

สำหรับประเทศไทยของเรา ปัจจุบันมีทีวีดาวเทียมให้คนไทยที่อาศัยอยู่ในทวีปยุโรปและตะวันออกกลางดูกันฟรีๆ อยู่ 2 ช่อง คือ TGN (Thai Global Network) และ DMC TV โดยส่งสัญญาณผ่าน ดาวเทียม Hot Bird TGN จะรวบรวมข่าวสารและความ บันเทิงจากทีวีไทยช่องต่างๆ โดยมีช่อง 5 เป็นแม่ข่ายมานำเสนอ ส่วนช่อง DMC จะเป็นลักษณะทีวีสีขาว เพื่อส่งเสริมศีลธรรม โดยนำเสนอเนื้อหาธรรมะในรูปแบบใหม่ มีรายการต่างๆ ต่อเนื่องตลอดทั้งวันสำหรับทุกเพศทุกวัย นอกจากนั้นยังมี Subtitle และ Sound track เป็นภาษาอังกฤษและภาษาจีนอีกด้วย มีข้อมูลเพิ่มเติมในเว็บไซต์ดังต่อไปนี้ www.thaitvglobal.com และ www.dmc.tv ตามลำดับ

ในปัจจุบันการติดตั้งจานรับสัญญาณดาวเทียมพร้อมเครื่องรีซีฟเวอร์ เป็นเรื่องที่ง่ายพอๆ กับติดตั้งเสาอากาศทีวี อีกทั้งที่ยุโรปมีชุดอุปกรณ์ต่างๆ เหล่านี้ วางขายในห้างสรรพสินค้าทั่วไปในราคาเพียง 100 ยูโร หรือน้อยกว่านี้ ทำให้ยอดผู้ใช้บริการทีวีดาวเทียมเพิ่มปริมาณขึ้นอย่างรวดเร็ว

ทีวีดาวเทียมเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เกิดการรักษาเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม การเรียนรู้วัฒนธรรมใหม่ ก่อให้เกิดความเข้าใจซึ่งกันและกันอย่างทั่วถึงและกว้างขวาง การเพิ่มช่องทางการสื่อสารและการเรียนรู้ในลักษณะนี้ถือว่ามีความจำเป็นในสังคมหลากวัฒนธรรมอย่างสหภาพยุโรป ทั้งนี้เพื่อการอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข

สหภาพยุโรปกำลังทำทุกอย่างเพื่อขับเคลื่อนไปสู่จุดนี้ ไม่ว่าจะเป็นการปฎิรูปการศึกษา หรือการร่างรัฐธรรมนูญ "ฉบับสหภาพ" ขึ้นเป็นครั้งแรก ทีวีดาวเทียมก็ได้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในกระบวนการพัฒนาสังคมยุโรปแบบยั่งยืน