ดร.อำนวย วีรวรรณ ประธานกรรมการบริหารธนาคารกรุงเทพได้ให้สัมภาษณ์พิเศษ “ผู้จัดการ” ในวันที่ 18 มกราคม 2527 ในหลายเรื่องที่ธนาคารกรุงเทพกำลังดำเนินการอยู่ และจะดำเนินการต่อไปตามนโยบายหลักที่คณะกรรมการได้วางเอาไว้

ดร.อำนวย วีรวรรณ ประธานกรรมการบริหารธนาคารกรุงเทพ

- พูดถึงเหตุผลของการคุมสินเชื่อของธนาคารกรุงเทพ

- การเจริญเติบโตของธนาคาร

- เสถียรภาพและค่าเงินบาทใน 2527

- พูดถึงความใหญ่ของธนาคารกรุงเทพว่าไม่เสียหาย

- พูดถึงการส่งเสริมการส่งออกเป็นนโยบายหลัก

ผู้จัดการ: ธนาคารกรุงเทพปล่อยกู้มากกว่าเงินฝากที่มีอยู่

อำนวย: เป็นลักษณะปกติของธนาคารกรุงเทพ ได้ปล่อยสินเชื่อมากกว่าเงินฝากติดต่อกันมาตั้งแต่ปี 2518 ที่เป็นเช่นนี้เพราะธนาคารมีลูกค้าประเภทธุรกิจซึ่งต้องการสินเชื่อมากประการหนึ่ง และเพราะธนาคารมีสาขาอยู่ในต่างประเทศและมีความสัมพันธ์กับธนาคารในต่างประเทศมาก สามารถระดมกำลังเงินมาเสริมเงินฝากในประเทศได้อีกประการหนึ่ง

ผู้จัดการ: ธนาคารมีเงินฝาก 120,000 แต่ปล่อยกว่า 130,000 ล้าน

อำนวย: ครับ เป็นตัวเลขเงินฝากและสินเชื่อในประเทศเมื่อสิ้นปี 2526 ในงบดุลของธนาคารซึ่งเปิดเผยต่อสาธารณะเป็นปกติ

ผู้จัดการ: ถ้าทำมานานแล้ว ทำไมถึงมาเริ่มบีบทางสินเชื่ออย่างหนักในมกราคมนี้

อำนวย: การปล่อยสินเชื่อของธนาคาร ขึ้นอยู่กับกฎเกณฑ์หลายอย่าง และตามกฎหมายจะต้องมีสัดส่วนสัมพันธ์กับเงินกองทุนของธนาคาร ไม่ว่าจะสามารถระดมเงินฝากหรือเงินกู้จากต่างประเทศได้หรือไม่ก็ตาม

สำหรับกรณีของธนาคารกรุงเทพ ปรากฏว่าสินเชื่อในประเทศในปี 2526 ได้เพิ่มสูงขึ้นประมาณร้อยละ 38 ทำให้สินเชื่อของธนาคารมียอดสูงเกือบติดเพดานของกฎหมาย จึงมีความจำเป็นต้องขยายตัวช้าลง แต่ก็มิได้หมายความว่าจะระงับหรือตัดทอนสินเชื่อ เพราะการปล่อยสินเชื่อเป็นช่องทางทำมาหากินของธนาคาร ไม่มีธนาคารใดอยากจะชะลอการขยายตัวของสินเชื่อด้วยความสมัครใจ

นอกจากนี้ยังเห็นได้ชัดว่า มาตรการจำกัดสินเชื่อหลายอย่างของธนาคารแห่งประเทศไทยได้แก่ การจำกัดสินเชื่อ L/C เพื่อการนำเข้า การเพิ่มอัตราดอกเบี้ยเงินกู้ของ ธปท. และการปรับลดสินเชื่อในตลาดขายพันธบัตรคืน น่าจะเป็นผลทำให้สินเชื่อของระบบธนาคารไทยพาณิชย์ไทยมีอัตราขยายตัวต่ำลงจากประมาณร้อยละ 35 ในปี 2526 เป็นประมาณร้อยละ 20 ในปีนี้

ผู้จัดการ: แสดงว่าอัตราการขยายตัวจะลดลง 15%

อำนวย: ความจริงอัตราขยายตัวร้อยละ 20 ทั้งปี ก็ไม่ใช่อัตราต่ำ เพราะถ้าดูย้อนหลังไปหลายๆ ปีก็จะเห็นว่าอัตราเติบโตของระบบธนาคารพาณิชย์ไทยก็เฉลี่ยประมาณร้อยละ 20 อยู่แล้ว ต้องถือว่าปี 2526 มีลักษณะพิเศษ ไม่มีทางที่จะคงอัตราเติบโตนี้ไว้ตลอดไปได้

ผู้จัดการ: ปีที่แล้วขยาย 35% เพราะเหตุใด?

อำนวย: สินเชื่อรวมของธนาคารพาณิชย์ไทยขยายตัวเพิ่มขึ้นร้อยละ 35 ประการแรก เป็นเพราะในระยะต้นปี ธนาคารพาณิชย์มีสภาพคล่องสูงมาก เงินฝากเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เป็นเหตุให้ดอกเบี้ยเงินฝากและดอกเบี้ยเงินกู้ในประเทศมีระดับลดลงมาก ประการที่สอง เศรษฐกิจเมื่อต้นปี 2526 เริ่มฟื้นตัวจากภาวะเศรษฐกิจชะงักงัน ทำให้วงการธุรกิจเริ่มกล้าลงทุน และสั่งสินค้าจากต่างประเทศเข้ามา ความต้องการซื้อสินค้าของประชาชนในประเทศเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เพราะถูกกดมานาน เนื่องจากต้องคอยกันเงินไว้ใช้ในด้านพลังงาน จะเห็นว่าการนำเข้าและการขายสินค้าผู้บริโภคประเภทคงทนถาวรทำได้ดีมากเป็นพิเศษในระยะนี้ โดยเฉพาะรถยนต์และอุปกรณ์ไฟฟ้า อุตสาหกรรมก่อสร้างก็มีการลงทุนขยายตัวกันมาก ด้วยเหตุนี้สินเชื่อรวมของระบบธนาคารจึงพุ่งทะยานเพิ่มขึ้นอย่างมากมาย

ผู้จัดการ: เมื่อเร็วๆ นี้ได้ข่าวว่ามีการประชุมผู้จัดการสาขาธนาคารกรุงเทพ เพื่อให้ปฏิบัติตามนโยบายบีบสินเชื่อใช่ไหมครับ?

อำนวย: อย่าเรียกว่าบีบสินเชื่อเลย เป็นการชี้แจงมาตรการชั่วคราวเพื่อให้การขยายตัวทางธุรกิจของธนาคารไม่เร็วเกินกว่าที่กฎหมายกำหนดให้ทำได้ ทั้งนี้โดยระงับอำนาจการปล่อยสินเชื่อของผู้จัดการสาขาในระยะไตรมาสแรกเป็นการชั่วคราว โดยให้การปล่อยสินเชื่ออยู่ในอำนาจของสำนักงานใหญ่ในช่วงระยะนี้

ผู้จัดการ: มีเหตุผลอะไรครับ?

อำนวย: เพื่อประโยชน์ในด้านการควบคุมอัตราการขยายตัวเป็นการชั่วคราว เพื่อป้องกันมิให้สินทรัพย์เสี่ยงเพิ่มสูงกว่า 12.5 เท่าของเงินกองทุนตามที่กฎหมายกำหนด แต่เมื่อมีการเพิ่มเงินทุน ธนาคารในระยะต้นปี 2527 แล้ว ความจำเป็นในด้านนี้ก็คงจะหมดไป จะมีการมอบและกระจายอำนาจให้แก่สาขาได้ตามกฎเกณฑ์ปกติของธนาคาร นอกจากนี้การปล่อยสินเชื่อ L/C รายใหญ่ๆ เพื่อสั่งสินค้าเข้ามาในประเทศ ก็จำเป็นต้องดูแลใกล้ชิดเพราะธนาคารพาณิชย์ทุกธนาคารถูกกำหนดโควตาไม่ให้ปล่อย L/C สูงกว่ายอดที่เคยปล่อยในปีที่ผ่านมา

ผู้จัดการ: ได้ข่าวว่าลูกค้าธนาคารระดับเล็กกับกลางเดือดร้อนมาก เพราะเคยใช้เงินเกินวงได้เล็กน้อย ตอนนี้ถูกตัดหมด

อำนวย: ลูกค้าตามปกติจะมีสินเชื่อประเภทวงเงินเบิกเกินบัญชีหรือ O/D การยืดหยุ่นเกินวงเงินไปบ้างนั้น มีกฎเกณฑ์ให้ทำได้อยู่แล้วด้วยดุลยพินิจของผู้จัดการสาขา แต่ควรมีลักษณะเป็นการชั่วคราวเท่านั้น การใช้วงเงินเกินบัญชีเป็นการถาวรได้ หรือเกินวงเงินได้มากๆ โดยไม่มีขอบเขตจำกัด ย่อมจะทำลายระบบควบคุม และเป็นอันตรายต่อความมั่นคงของธนาคารรวมทั้งเป็นอันตรายต่อความมั่นคงของผู้ฝากเงินด้วย

ผู้จัดการ: มีข่าวว่า ธนาคารกรุงเทพไม่แคร์เท่าไหร่กับลูกค้ารายย่อย

อำนวย: ไม่จริงแน่นอน ธนาคารกรุงเทพกับลูกค้าทุกราย โดยเฉพาะลูกค้ารายย่อย ซึ่งเมื่อรวมกันแล้วเป็นตลาดใหญ่ของธนาคารกรุงเทพ

ผู้จัดการ: มีความรู้สึกว่ามีการพยายามจำกัดการขยายตัวของธนาคารกรุงเทพ นับตั้งแต่มีรายงานของธนาคารโลกตั้งข้อสังเกตว่าธนาคารกรุงเทพอาจจะใหญ่เกินไป ประกอบกับมาตรการหลายอย่างที่ออกมา ทำให้ดูเหมือนว่าจะพยายามคุมการโตของธนาคารกรุงเทพ

อำนวย: ผมไม่ทราบว่าผู้อื่นคิดอย่างไร แต่คณะผู้บริหารงานธนาคารกรุงเทพเห็นว่ามีความใหญ่ไม่ใช่เป็นเรื่องเสียหาย อยู่ที่การปฏิบัติตนมากกว่า ฉะนั้นนโยบายของธนาคารกรุงเทพจึงเป็นการแสดงออกในด้านความรับผิดชอบต่อสังคม และพยายามขยายตัวให้ทัดเทียมกับระบบธนาคารพาณิชย์เท่านั้น ไม่คิดก้าวร้าวหรือมีแผนไปยื้อแย่งธุรกิจของธนาคารอื่นใด

ผู้จัดการ: ถึงจะขยายตัวตามระบบ แต่อัตราส่วนการครองตลาดก็อาจจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ด้วยใช่ไหมครับ?

อำนวย: ถ้าเป็นไปตามเป้าหมาย อัตราส่วนการครองตลาดก็อยู่คงที่ แต่ถ้าธนาคารกรุงเทพขยายตัวตามเป้าหมาย แต่ผู้อื่นหลายๆ รายไม่สามารถทำได้ หรือทำได้เกินเป้าหมาย อัตราส่วนการครองตลาดของธนาคารกรุงเทพก็อาจจะเพิ่มขึ้นหรือลดลงก็ได้ แต่ความจริง ความสำเร็จในการบริหารธนาคารไม่ได้อยู่มี่อัตราเติบโตหรืออัตราการครองตลาดเท่านั้น ที่สำคัญที่สุดอยู่ที่การปรับปรุงอัตรากำไรในระยะยาวมากกว่าโดยเฉพาะเมื่อเปรียบเทียบกับสินทรัพย์และเงินกองทุนซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้ถือหุ้นพึงต้องการ

ผู้จัดการ: ปีที่แล้ว ธนาคารกรุงเทพขาดทุนจากกิจการต่างประเทศที่อินโดนีเซียเพราะการลดค่าเงินรูเปียมากไหมครับ?

อำนวย: ไม่มากนัก เพราะสามารถตัดบัญชีได้ภายใน 2 ปี กิจการธนาคารในต่างประเทศนั้นมีปัญหาความเสี่ยงในด้านอัตราแลกเปลี่ยนอยู่เสมอ จึงจำเป็นต้องบริหารงานด้านการเงินในลักษณะที่มีการสมดุล เช่นในกรณีของอินโดนีเซีย การปล่อยสินเชื่อก็ได้พยายามให้มีความสมดุลกับเงินฝากสกุลท้องถิ่นมากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ฉะนั้นโดยปกติเราจะพยายามให้เงินกู้แก่ลูกค้ารายใหญ่ในอินโดนีเซียเป็นเงินดอลลาร์ ซึ่งเป็นการขจัดภาระการเสี่ยงในด้านอัตราแลกเปลี่ยน โดยยอมรับดอกเบี้ยในอัตราต่ำ ในกรณีที่ให้กู้เป็นเงินรูเปียก็อาจจะได้ดอกเบี้ยในอัตราสูง แต่ก็มีการเสี่ยงสูงเช่นกัน ซึ่งจำเป็นต้องชั่งใจเอา โดยคำนึงถึงภาวะการเงินของแต่ละประเทศ

ผู้จัดการ: ปีที่แล้ว (2526) ธนาคารกรุงเทพกำไรเท่าไร?

อำนวย: ก่อนภาษีประมาณสองพันหนึ่งร้อยกว่าล้าน ถ้าหลังภาษีประมาณพันสี่ร้อยล้าน หรือประมาณร้อยละ 15 ของเงินกองทุน

ผู้จัดการ: ปี 1983 คงเป็นปีที่ดีของธนาคาร

อำนวย: เป็นปีที่ดีที่สุดปีหนึ่ง ถ้าวัดจากความเติบโตและผลกำไร

ผู้จัดการ:1984 ล่ะครับ คาดคะเนว่าอย่างไร?

อำนวย: คาดคะเนยาก เพราะมีความผันผวนทางเศรษฐกิจมาก

ผู้จัดการ: คิดว่าปีนี้จะมีเสถียรภาพทางเศรษฐกิจหรือไม่

อำนวย: หวังว่ามีและควรจะมีการวางแผนบริหารงานของเรา ก็คาดคะเนว่าจะมีเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ

ผู้จัดการ: โดยส่วนตัวแล้วขอความเห็นเรื่องค่าเงินบาทหน่อยครับ

อำนวย: ค่าของเงินบาทมีความผูกพันอยู่กับสมรรถภาพในการส่งออกของเรา และขึ้นอยู่กับค่าเงินดอลลาร์ในตลาดโลก ถ้าดอลลาร์แข็งตัวขึ้นเรื่อยๆ ก็เป็นแรงกดดันทำให้เรามีปัญหาในการส่งออก และอาจกระทบถึงการรักษาเสถียรภาพของค่าเงินบาทได้ ถ้าดอลลาร์มีแนวโน้มอ่อนตัวลง และการส่งออกของไทยซึ่งมีแนวโน้มไปในทางที่ดีขึ้น ทั้งในด้านราคาและปริมาณอยู่แล้ว ก็เชื่อว่าจะช่วยพยุงค่าเงินบาทไว้ได้ เพราะจะทำให้ปัญหาการค้าขาดดุลของเราผ่อนคลายลงไป อย่างไรก็ดี ความสำเร็จของประเทศในเรื่องนี้ ขึ้นอยู่กับความสามารถของรัฐบาลและภาคเอกชนที่จะร่วมมือกันส่งเสริมและขยายสินค้าออกอย่างจริงจัง สร้างความสำนึกหรือ export consciousness ขึ้นมาในประเทศ ซึ่งในเรื่องนี้ธนาคารกรุงเทพก็ได้กำหนดเป็นนโยบาย ที่จะขยายบริการในด้านการส่งออกและจะร่วมมือกับรัฐบาลและธุรกิจเอกชนในการรณรงค์ขยายการส่งออกและการหารายได้เงินตราต่างประเทศ ทั้งนี้โดยแถลงเป็นนโยบายไว้ในรายงายประจำปี 2526 ของธนาคาร

ผู้จัดการ: ยกตัวอย่างได้ไหมครับ?

อำนวย: บริการที่จะให้มีทั้งบริการทางด้านสำรวจวิจัย หรือวิชาการ บริการธุรกิจในด้านสินเชื่อหรือการเงิน และบริการในด้านการติดต่อหาตลาด โดยระดมกำลังของเจ้าหน้าที่และหน่วยงานทั้งในและต่างประเทศไปในการนี้

ผู้จัดการ: ธนาคารกรุงเทพจะรับภาระค่าใช้จ่ายเองหมด?

อำนวย: เราต้องใช้งบประมาณก้อนหนึ่งเพื่อการนี้ แต่ก็ถือได้ว่า เรามีหน่วยงานและเจ้าหน้าที่ค่อนข้างพร้อมอยู่แล้ว การดำเนินงานตามโครงการส่งออก ก็จะต้องทำในลักษณะที่เป็นการร่วมมือกับหน่วยงานอื่นๆ ด้วย ซึ่งในเรื่องนี้ก็ได้มีการปรึกษาหารือกับส่วยราชการที่มีหน้าที่รับผิดชอบ เช่น กระทรวงพาณิชย์ด้วยแล้ว

ผู้จัดการ: อันนี้เป็นนโยบายเลยใช่ไหมครับ?

อำนวย: เป็นนโยบายที่มีการกำหนดแผนงานขึ้นมาสนับสนุนด้วย

ผู้จัดการ: ในด้านกำลังคนมีพร้อมหมดแล้วใช่ไหมครับ

อำนวย: เชื่อว่ากำลังคนของธนาคารในด้านนี้มีพร้อมอยู่ ถ้าขาดเหลือในบางด้านก็อาจจัดหาเพิ่มเติมมาได้

ผู้จัดการ: ก็คงต้องใช่งบพิเศษพอสมควรใช่ไหมครับ?

อำนวย: จะใช้ตามความจำเป็น ผมคิดว่าจะเป็นการปรับแผนงานธนาคารให้ไปเสริมและสร้างสรรค์กิจการส่งออก ซึ่งในขณะเดียวกันก็เป็นประโยชน์ต่อธนาคารในด้านธุรกิจด้วย

ผู้จัดการ: มีรายอื่นไหมที่คิดจะทำแบบนี้ นอกจากธนาคารกรุงเทพ?

อำนวย: แผนรณรงค์ส่งออกนี้เป็นเรื่องที่ธุรกิจภาคเอกชนทุกด้านควรจะร่วมมือร่วมใจกันจัดทำ จึงหวังอยู่ว่าธุรกิจอื่นๆ หรือธนาคารอื่นๆ จะให้ความสนใจในกิจกรรมด้านนี้ และมีผลเป็นการสร้างความสำนึกหรือ export consciousness อย่างจริงจังขึ้นมาในประเทศไทย

ผู้จัดการ: สมมุติว่าจะมีธนาคารอื่นมาร่วมด้วย

อำนวย: ก็เป็นเรื่องที่น่ายินดียิ่ง

ผู้จัดการ: มีการพูดกันหรือเปล่าครับ

อำนวย: ยังไม่ได้พูดกับธนาคารอื่น เพราะต้องการบุกเบิกโดยยอมรับภาระเองก่อน เมื่อเป็นประโยชน์ก็ยินดีที่จะชักชวนผู้อื่นเข้ามาร่วมมือ

ผู้จัดการ: แสดงว่าการขยายตัวและอัตรากำไรของธนาคาร ควรจะมีลักษณะสัมพันธ์กับการเจริญของชาติด้วย ทำให้เราต้องมองตลาดต่างประเทศเป็นหลักใช่ไหมครับ?

อำนวย: ต้องมองมากขึ้นอย่างแน่นอน เพราะความอยู่รอดและความเจริญของประเทศชาติในอนาคตจะต้องขึ้นอยู่กับสมรรถภาพในการแข่งขันอยู่ในตลาดต่างประเทศ จะหวังทำมาหากินอยู่แต่ในรั้วบ้านอย่างเดียวไม่ได้ ปัญหาการค้าขาดดุลถึงกว่า 89,000 ล้านบาท เป็นสิ่งที่ทำให้เราต้องสำนึกถึงเรื่องนี้

ผู้จัดการ: การส่งออกในที่นี้หมายถึงรายได้ทุกรูปแบบใช่ไหมครับ ทั้งแรงงาน ทั้งฝีมือ

อำนวย: ต้องรวมถึงรายได้ที่เป็นเงินตราต่างประเทศทั้งสิ้น รวมทั้งสินค้าและบริการ

ผู้จัดการ: แสดงว่าตั้งแต่ปีนี้เป็นต้นไปนี่ ผู้ส่งออกจะได้รับการสนับสนุนอย่างเต็มที่จากธนาคารกรุงเทพใช่ไหมครับ?

อำนวย: แน่นอน เราต้องศึกษาหากิจการธุรกิจอุตสาหกรรมที่มีลู่ทางการส่งออกสูง และพยายามให้การสนับสนุนด้วยบริการของธนาคารอย่างเต็มที่