รักจะเป็น CEO ในยุคที่อำนาจกำลังถูกลิดรอน ต้องเรียนรู้วิธีเอาตัวรอดใหม่ๆ

ถ้าเป็นเวลาปกติ การได้เป็นผู้บริหารสูงสุดของบริษัท หรือที่รู้จักกันดีในชื่อย่อๆ ว่า CEO ของบริษัทยักษ์ใหญ่ คงจะเป็นที่น่าอิจฉาอย่างยิ่ง ทั้งงานก็น่าสนใจ ค่าตอบแทนก็สูง แถมยังมีเครื่องบินส่วนตัวให้ใช้

แต่ทว่าในระยะนี้ข่าวคราวเกี่ยวกับ CEO คนดังๆ ทั้งหลาย ดูจะออกไปทางน่าสงสารมากกว่าน่าอิจฉา

ในเดือนเมษายน Michael Eisner ผู้บริหารสูงสุดของ Disney ซึ่งก่อนหน้านี้ก็ถูกบีบให้ต้องยอมเกษียณตัวเองก่อนกำหนด ในเดือนกันยายนปีหน้า ต้องตกลงยอมลงจากตำแหน่งก่อนกำหนดเดิม 1 ปี เพื่อเปิดทางให้แก่ผู้สืบทอดคือ Robert Iger ให้ขึ้นมาแทน

ส่วนที่ AIG บริษัทประกันยักษ์ใหญ่ Maurice Greenberg ผู้ก่อตั้งบริษัทต้องลาออกหลังจากถูกกดดันจากทั้งคณะกรรม การบริษัท และทางการสหรัฐฯ ซึ่งกำลังสอบสวน AIG อยู่ เกี่ยวกับความไม่ชอบมาพากลในการทำบัญชีของบริษัท

และข่าวร้ายที่สุดดูจะเป็นของ Bernie Ebbers อดีต CEO ของ World Com บริษัทสื่อยักษ์ใหญ่ที่ล้มไปแล้ว ซึ่งถูกศาลตัดสินว่ามีความผิด 9 กระทงฐานฉ้อโกงบริษัท และอาจถูกตัดสินโทษจำคุกถึง 85 ปี

ทั่วทั้งสหรัฐฯ ขณะนี้มี CEO ถูกอัปเปหิออกจากบริษัทไม่เว้นแต่ละวัน โดยในช่วงเดือนมกราคมถึงกุมภาพันธ์ปีนี้ มี CEO ต้องออกจากบริษัทแล้วถึง 195 แห่ง ซึ่งเป็นอัตราที่มากกว่าปีที่แล้วเกือบ 2 เท่า

บรรดาผู้เชี่ยวชาญด้านการบริหารจัดการต่างระบุว่า ดูเหมือนว่าขณะนี้กำลังเกิดการเปลี่ยนแปลงศูนย์อำนาจ และดูเหมือนจะหมดยุคผู้บริหาร สูงสุดแบบที่มีอำนาจเด็ดขาด

ผลจากกฎหมายใหม่ และความเข้มงวดมากขึ้นของผู้คุมกฎ รวมทั้งความไม่พอใจมากขึ้นเรื่อยๆ ของผู้ถือหุ้น และแม้กระทั่งความไม่พอใจของพนักงานในบริษัทเอง ได้ทำให้กรรมการบริษัท หาญกล้าท้าทายอำนาจของ CEO อย่างเกรี้ยวกราดขึ้นกว่าแต่ก่อนเป็นอันมาก และกล้าที่จะปลด CEO หากพวกเขาไม่ชอบท่าที ในการตอบสนองของ CEO คนนั้น

ด้วยเหตุนี้ CEO ในทุกวันนี้ จึงจำเป็นต้องเรียนรู้กฎใหม่ๆ ของการเอาตัวรอดในยุคที่อำนาจของตำแหน่งนี้กำลังถูกลดทอน

กฎข้อที่ 1 : ชิงลงจากเวที ก่อนจะถูกไล่ลง

Eisner แห่ง Disney กับ Greenberg แห่ง AIG ต่างก็อยู่ในตำแหน่งมาหลายสิบปี เช่นเดียวกับ Sumner Redstone ซึ่งเพิ่งเปิดแผนแยกบริษัท Viacom ยักษ์ใหญ่ด้าน สื่อออกเป็น 2 ส่วน เพื่อให้ 2 ผู้ช่วยของเขา แบ่งกันบริหาร ซึ่งทั้งสองต่างก็กำลังแข่งกันว่าใครจะได้สืบทอดต่อจากเขา

ผู้สันทัดกรณีชี้ว่า ยุคของ CEO ที่จะ อยู่ในตำแหน่งตราบนานเท่านาน จนเหมือน เป็นสัญลักษณ์ของบริษัทกำลังจะหมดลงและหลายคนเห็นตรงกันว่า ผู้บริหารสูงสุดไม่ควรจะอยู่ในตำแหน่งเกินกว่า 10 ปี หรือ ควรจะน้อยกว่านั้นอีกสักประมาณ 7 ปีก็พอ

ดังนั้น CEO ที่ฉลาดควรจะระลึกไว้เสมอว่า แม้แต่ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ก็ยังถูกกฎหมายจำกัดให้อยู่ในตำแหน่งได้แค่ 2 สมัยติดต่อกันหรือ 8 ปีเท่านั้น

กฎข้อที่ 2 : หมดยุคการวางตัว ทายาทผู้สืบทอดตำแหน่ง

CEO ที่กำลังจะเกษียณมักนิยมวาง ตัวทายาทผู้สืบทอดตำแหน่ง แต่คณะกรรม การบริษัทเริ่มเข้ามามีบทบาทในการคัดเลือก CEO คนใหม่มากขึ้น และมองคนที่ได้รับการวางตัวเป็นทายาทจาก CEO คนเก่าว่า เป็นเพียงตัวเลือกหนึ่งเท่านั้น

เห็นได้จากกรณีของ Eisner ซึ่งผลักดันให้คณะกรรมการบริษัทมอบตำแหน่งของเขาสืบต่อให้แก่ Iger ซึ่งเป็นคนที่เขาวางตัวไว้ แต่ George Mitchell ประธานคณะกรรมการของ Disney กลับกล่าวว่า คณะกรรมการกำลังพิจารณาตัวเลือกอื่นๆ อยู่ ซึ่งรวมถึงผู้บริหารสูงสุดของ eBay เว็บประมูลชื่อดัง แม้ว่าในที่สุด Iger จะได้รับเลือกก็ตาม

แต่การที่ Iger ได้รับเลือกก็กลับสะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงในความนิยมคัดเลือก CEO อีกอย่าง นั่นคือ แทนที่จะให้ความสำคัญกับการนำคนนอกที่มีชื่อเสียงมาเป็น CEO เหมือนที่เคยนิยมในช่วงทศวรรษ 1990 คณะกรรม การบริษัทในทุกวันนี้กลับมองเห็นคุณค่าของลูกหม้อของบริษัทมากกว่า

กฎข้อที่ 3 : CEO พึงตระหนักว่า คุณไม่ใช่เจ้านาย คณะกรรมการบริษัทต่างหากที่เป็น

ตำราบริหารธุรกิจก็สอนไว้อย่างชัดเจนว่า คณะกรรมการ ของบริษัทคือผู้มีอำนาจสูงสุด แต่เท่าที่ผ่านมา CEO มักมีอำนาจ มากกว่าคณะกรรมการ

แต่มาถึงวันนี้ เนื่องจากกฎหมายใหม่ของสหรัฐฯ ที่ชื่อ Sarbanes-Oxley และการที่ศาลสหรัฐฯ พุ่งเป้าไปที่กรรมการบริษัทให้เป็นผู้ที่ต้องรับผิดชอบ หากบริษัทประสบปัญหาจึงเป็น แรงกดดันให้คณะกรรมการบริษัทต้องเริ่มแสดงบทบาท ซึ่งหมายความว่า ต่อนี้ไป CEO จะต้องเปิดสายพร้อมที่จะรับการติดต่อจากกรรมการบริษัทได้ทุกเมื่อ

ในยุคที่กรรมการบริษัทกลัวว่าบริษัทของตนจะเดินซ้ำรอยบริษัทอย่าง WorldCom หรือ Enron ที่ล่มสลายเพราะบกพร่องเรื่องบรรษัทภิบาล พวกเขาต้องการรับทราบและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นกับบริษัทในทันทีที่มันเกิดขึ้น และก่อนที่หนังสือ พิมพ์จะลงข่าวว่า คุณในฐานะ CEO ประกาศลาออกเพื่อ "ขอใช้ เวลาอยู่กับครอบครัว"

กฎข้อที่ 4 : CEO ยุคขวัญใจประชาชน

หมดยุคแล้วกับการทำตัวเป็น CEO ที่เอาแต่ทำตนให้เป็น ที่เคารพเกรงกลัว โดยไม่พยายามทำตัวให้เป็นที่รักใคร่ของพนักงาน เพราะคุณอาจถึงกับต้องสูญเสียตำแหน่งหากไม่เป็นที่ชื่นชอบของใครๆ

ตัวอย่างเมื่อเร็วๆ นี้ก็คือ Carly Fiorina แห่ง HP ซึ่งการที่เธอไม่เป็นที่ชื่นชอบในหมู่พนักงานเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เธอต้องสูญเสียการสนับสนุนจากกรรมการบริษัท

และควรจะกล่าวถึงตัวอย่างที่เกิดขึ้นในแวดวงนักวิชาการ เมื่อเร็วๆ นี้ด้วยคือ การที่ Larry Summers อธิการบดีมหาวิทยาลัย Harvard ซึ่งขาดมนุษยสัมพันธ์ที่ดี ถูกลงคะแนนไม่ไว้วางใจจาก คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ของมหาวิทยาลัยชื่อดังดังกล่าว

ความไม่พอใจผู้บริหารในหมู่พนักงานสามารถแพร่สะพัดไปได้อย่างรวดเร็วในยุคนี้ เนื่องจากเทคโนโลยีสื่อสารสมัยใหม่ ไม่ว่าจะเป็น Internet, email และ webblog เว็บไซต์ส่วนตัวที่หลายคนเชื่อว่ากำลังจะมาแทนที่ email ซึ่งทำให้พนักงานกล้าระบายความรู้สึกที่แท้จริงที่มีต่อผู้บริหาร

ดังนั้น เพื่อความอยู่รอดของ CEO ในยุคปัจจุบันนี้ CEO พึงตระหนักว่า โลกทุกวันนี้มีความโปร่งใสมากขึ้นกว่าเมื่อก่อนอย่างมาก CEO จึงต้องซื่อสัตย์ที่จะบอกทั้ง ข่าวดีและข่าวร้าย

กฎข้อที่ 5 : หัวโขนกับอำนาจที่แท้จริง

แค่ 4 ข้อที่ผ่านมา ก็คงไม่มีใครอยากจะเป็น CEO กันอีกแล้ว ผลสำรวจผู้บริหารบริษัทที่ติดกลุ่ม Fortune 1000 ในปี 2001 พบว่าผู้บริหาร 27% ไม่คิดอยาก เป็น CEO แต่ในปี 2004 ตัวเลขดังกล่าวยิ่งพุ่งพรวดขึ้นถึง 60% อย่างไรก็ตาม ผลตอบแทนที่สูงลิ่วและธรรมชาติของมนุษย์ที่กระหายในอำนาจ ยังคงทำให้มีใครบาง คนที่ยังต้องการจะเป็นเจ้านายอยู่เสมอ แต่ เขาคงจะต้องตระหนักว่า ในยุคสมัยนี้การมีตำแหน่งเป็นเจ้านายสูงสุดกับการมีอำนาจ ที่แท้จริง อาจไม่ใช่สิ่งเดียวกัน

แปลและเรียบเรียงจาก
Newsweek March 28, 2005
โดย เสาวนีย์ พิสิฐานุสรณ์