ปลายปีก่อนรัฐบาลรัสเซียผ่านกฎหมายให้เสรีภาพแก่สื่อมวลชน และยังเปิดโอกาสให้เอกชน จัดตั้งสถานีวิทยุอิสระได้ด้วย “เรดิโอ อิรินา” จึงถือกำเนิดขึ้นภายใต้การเปลี่ยนแปลงนโยบายของอดีตประเทศหลังม่านเหล็กดังกล่าวโดยผู้บุกเบิกสถานีวิทยุแห่งนี้คืออิรินา ซีสแมน สตรีวัย 37 ปี ผู้มีประสบ-การณ์การทำงานในแผนกเวียดนามของเรดิโอ มอสโกมาก่อน

“เป้าหมายของดิฉันอยู่ที่การสร้างประชาธิปไตยขึ้นในสังคมเวียดนาม” ซีสแมนกล่าว เธอเคยเป็นผู้อ่านข่าวจากหนังสือพิมพ์เวียดนามในยุโรปและสหรัฐฯ มาก่อนอีกทั้งสามารถพูดภาษาเวียดนาม ได้ด้วยสำเนียงที่ใกล้เคียงกับเจ้าของภาษาด้วย และเมื่อเธอทำงานประจำสถานีวิทยุมอสโก เธอก็เป็น ผู้อ่านข่าวที่ได้รับความนิยมอย่างสูงจากชาวเวียดนามทั้งในสหภาพโซเวียตและเวียดนามเอง

“ช่วงนั้น ชาวเวียดนามรักดิฉัน” ซีสแมนฟื้นความหลัง เธอเล่าว่า เมื่อเดือนพฤษภาคม 1990 เธอได้ร่วมงานด้านการเรียกร้องสิทธิมนุษยชนกับเหวียน ดอน เคว ผู้รับผิดชอบงานขององค์การนิรโทษกรรมสากลในเวียดนามแต่ปลายปีก่อนเควก็ถูกจับกุม ศาลเวียดนามพิพากษาจำคุกเขา 20 ปี ฐานพยายามโค่นล้มรัฐบาล จุดนี้เองที่ผลักดันให้ซีสแมนมุ่งเอาจริงเอาจังกับการรณรงค์ด้านสิทธิมนุษยชน เมื่อเธอ ไปทำงานที่มอสโก แต่ช่วงนั้นเธอต้องอึดอัดอยู่ไม่น้อยกับนโยบายของรัฐบาลแดนหมีขาวที่ควบคุมการทำงานทุกขั้นตอน

หลังจากที่สหภาพโซเวียตล่มสลายไป พร้อมกับการผ่อนคลายความเข้มงวดในกฎหมายสื่อ- มวลชน ซีสแมนจึงตัดสินใจเปิดสถานีวิทยุของเธอเอง เมื่อเดือนพฤษภาคม ที่ผ่านมาโดยซื้อเวลาออกอากาศจากกระทรวงคมนาคมเพื่อผลิตรายการวิทยุ ความยาววันละ 1 ชั่วโมง ขั้นแรก เธอระดมเงินทุน จากหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นในมอสโก และขอเรี่ยไรตามโบสถ์ต่าง ๆ ต่อมาจึงได้รับการสนับสนุนทาง การเงินจากชาวเวียดนามในสหรัฐฯ

แต่เมื่อไม่นานมานี้ “เรดิโอ อิรินา” ก็ก่อประเด็นวิพากษ์วิจารณ์ถึงขั้นที่อาจกระทบกระเทือน ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศของรัสเซียกับเวียดนามขึ้น เนื่องจากสถานีวิทยุแห่งนี้ทำการเผยแพร่แนวคิดประชาธิปไตย และมีแนวโน้มสนับสนุนฝ่ายต่อต้านในเวียดนาม จนทำให้สถานฑูตเวียดนามในมอสโก ไม่พอใจ ถึงขั้นเรียกร้องให้รัฐบาลมอสโกสั่งปิด “เรดิโอ อิรินา” เสีย

ทว่า ทางการเวียดนามนั้นอาจจะลืมไปว่ารัฐบาลมอสโกยุคนี้ มิอาจคงหลักการรวมศูนย์อำนาจ ไว้ที่ส่วนกลางได้ ดังกาลก่อนอีกแล้ว คำตอบที่ได้จากที่ปรึกษาอาวุโสด้านกิจการเวียดนามของกระทรวงการต่างประเทศรัสเซียจึงมีเพียง “ผู้มีหน้าที่ออกกฎหมายคงไม่ได้คาดคิดมาก่อนว่าจะมีเหตุการณ์ทำนองนี้เกิดขึ้น แต่ตามข้อกฎหมายแล้ว สิ่งที่ไม่ได้ห้ามไว้ ย่อมถือว่าอนุญาตให้กระทำได้” แต่ที่แน่นอนก็คือว่า ทั้งสองประเทศคงไม่ต้องการให้ประเด็นขัดแย้งดังกล่าวลุกลามไปกระเทือนความสัมพันธ์ทางการค้าระหว่างกัน จึงดูเหมือนว่าต่างฝ่ายต่างกำลังรอให้ “เวลา” ช่วยเยียวยาสถานการณ์ที่เป็นอยู่