โรงเรียนนานาชาติในบ้านเรามีการปรับตัวครั้งใหญ่เช่นเดียวกันมาตั้งแต่สมัยรัฐบาลอานันท์ ปันยารชุน โดยเมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้ว ด้วยนโยบายเปิดเสรีทำให้เกิดการลงทุนด้านธุรกิจโรงเรียนนานาชาติในบ้านเราอย่างมากทีเดียว

ในสายตาของผม โรงเรียนนานาชาติที่ผมยกขึ้นมา แบ่งคร่าวๆ ได้ 3 กลุ่มใหญ่

กลุ่มแรก โรงเรียนนานาชาติดั้งเดิม เกิดขึ้นตอบสนองชาว ต่างชาติที่มาทำงานในประเทศไทย และบุตรหลานของเจ้าหน้าที่ กระทรวงการต่างประเทศของไทย กลุ่มนี้อาจจะเรียกว่าปิดตายสำหรับคนทั่วไปในช่วงก่อนนโยบายเปิดเสรีในปี 2535 และเริ่มเปิด กว้างอย่างชัดเจนหลังวิกฤติการณ์ปี 2540 เป็นโรงเรียนที่เกิดขึ้นใน เมืองไทยมาแล้วประมาณ 50 ปี หลังจากสงครามโลกครั้งที่สอง ช่วงแรกเปิดสอนหลักสูตรแบบอังกฤษ แต่มาระยะหลังมีการเปลี่ยน แนวทางโดยเฉพาะโรงเรียนนานาชาติ ร่วมฤดี ซึ่งมีความสัมพันธ์กับ กระทรวงการต่างประเทศของไทย ได้ตัดสินใจเปลี่ยนมาใช้ระบบการศึกษาแบบอเมริกัน เมื่อสังคมไทยมีความผูกพันกับสหรัฐฯมาก ขึ้น ตั้งแต่เกิดสงครามเวียดนามเป็นต้นมา ขณะเดียวกันธุรกิจของ สหราชอาณาจักรก็ค่อยๆ ถอนตัวออกจากเมืองไทยในช่วงเศรษฐกิจ ไทยเติบโตอย่างมากช่วงปี 2533-2535 โรงเรียนนานาชาติกลุ่มนี้จำเป็นต้องเติบโต เนื่องจากมีนักเรียนเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นทั้งสามแห่ง ที่เคยอยู่ในกลางเมืองก็จำเป็นต้องขยับขยายย้ายออกชานเมืองและลงทุนสร้างโรงเรียนขนาดใหญ่ขึ้นมา ซึ่งปัจจุบันโรงเรียนเหล่านี้ ให้ความสนใจเปิดรับบุคคลภายนอกอย่างเต็มที่ และถือเป็นกลุ่มโรงเรียนที่ผู้คนส่วนใหญ่ให้ความสำคัญอันดับต้นๆ ถือเป็นโรงเรียน ขนาดใหญ่ที่มีนักเรียนเกิน 1,000 คน

กลุ่มที่สอง โรงเรียนเครือข่ายของโรงเรียนชั้นนำของอังกฤษ เริ่มต้นมาตั้งแต่ปี 2537 เป็นต้นมา มีการลงทุนสร้างโรงเรียนนานาชาติ โดยได้ License จากโรงเรียนชั้นนำของอังกฤษ มาถึง ปัจจุบันมี 4 แห่งด้วยกัน นับเป็นสิ่งมหัศจรรย์อย่างหนึ่ง โรงเรียน มีชื่อเสียงเก่าแก่ของอังกฤษ เลือกที่จะเปิดตลาดโดยตรง นอกสหราชอาณาจักรเป็นครั้งแรกที่เมืองไทย ประเทศที่มีความเป็นนานาชาติน้อยกว่าประเทศที่เคยเป็นอาณานิคมของเขา เป้าหมาย ของธุรกิจโรงเรียนกลุ่มนี้ค่อนข้างกว้างขึ้น เพื่อตอบสนองความเป็น ศูนย์กลางเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของไทย ดังนั้นจึงตั้งในทำเลใกล้ สนามบิน ในชุมชนธุรกิจ และเมืองนานาชาติ อย่างภูเก็ต เป็นต้น ขณะเดียวกันถือเป็นคู่แข่งโดยตรงที่น่ากลัวมากของโรงเรียนกลุ่มดั้งเดิมอย่างมากทีเดียว หากสังเกตให้ดีจะมีโรงเรียนเหล่านี้จะโดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม ตั้งอยู่ในทำเลเดียวกับโรงเรียนกลุ่มดั้งเดิม Harrow อยู่ใกล้ ISB ในย่านดอนเมือง แจ้งวัฒนะ Bromsgrove ใกล้กับ RIS รามคำแหง มีนบุรี แม้กระทั่ง Dulwich ที่ภูเก็ต ดูเหมือน ตั้งใจเป็นคู่แข่งกับโรงเรียนในปีนัง มาเลเซีย

สถานการณ์นี้มาพร้อมกับความเคลื่อนไหวของสหราชอาณา จักรที่กลับมาคึกคักอีกครั้งหนึ่งในเมืองไทย ทั้งธุรกิจและการศึกษา

กลุ่มที่สาม โรงเรียนใหม่ ซึ่งให้ความสำคัญในการจัดการ ระบบการเรียนการสอน สถานที่ และครูอาจารย์ ในมาตรฐานที่ใกล้ เคียงโรงเรียนต่างชาติ โรงเรียนเหล่านี้เกิดขึ้นไม่เกิน 5 ปี ส่วนใหญ่เกิด ขึ้นจากระแสของสังคมไทยที่นิยมส่งบุตรหลานเรียนโรงเรียนนานาชาติ มากขึ้น และบางแห่งก็เริ่มต้นอย่างง่ายๆ แต่ต่อไปเรียนรู้ว่าธุรกิจนี้ไม่ง่ายอย่างที่คิด จำต้องใช้มาตรฐานระดับโลก จึงต้องปรับตัวกันมากขึ้น แน่ละยังมีบางโรงเรียนที่ไม่ปรับตัวนัก ผมได้มีโอกาสเยี่ยมโรงเรียนเหล่านี้มาพอสมควร ซึ่งถือว่าสิ่งที่ต้องให้ความสำคัญเป็นพิเศษในการแนะนำท่านผู้อ่านก็คือ ต้องพิจารณาว่าโรงเรียนเหล่านี้ได้ผ่านการรับรอง มาตรฐานการศึกษาจากหน่วยงานระดับโลกหรือไม่ และครูอาจารย์ที่สอนมีคุณภาพหรือไม่ (เรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่มากสำหรับบ้านเรา) โรงเรียน ที่เปิดเผยข้อมูลเหล่านี้อย่างดี คือโรงเรียนที่น่าสนใจโดยเฉพาะอาจารย์ ใหญ่ เป็นที่ยินดีว่าบรรดานักลงทุนโรงเรียนนานาชาติหลายรายให้ความ สำคัญในเรื่องนี้ โดยจ้างอาจารย์ที่มีประสบการณ์จากต่างประเทศ

ครูใหญ่ หรือที่เรียกในระบบอังกฤษว่า Headmaster ผมเข้าใจ ว่าโรงเรียนที่บริหารด้วยความเป็นมืออาชีพที่ดีต้องให้ความสำคัญกับครูใหญ่เป็นอันดับแรกๆ ดังนั้นข้อพิจารณาในการเลือกโรงเรียนเรื่องแรกก็ต้องดูครูใหญ่ ซึ่งเป็นที่น่ายินดี และสังเกตได้ชัดเจนว่า ครูใหญ่ที่ดีมีประสบการณ์ในการบริหารโรงเรียนในต่างประเทศเข้ามาปักหลักสอนโรงเรียนนานาชาติในบ้านเราหลายแห่ง

ในที่นี้มิใช่เฉพาะโรงเรียนที่เป็นเครือข่ายโรงเรียนมีชื่อเสียงจากอังกฤษ อย่าง Harrow, Dulwich, Shrewsbury และ Bromsgrove เท่านั้น ที่ต้องใช้ครูใหญ่ที่มีประสบการณ์จากต่างประเทศ มีอีกหลาย แห่งที่เป็นโรงเรียนนานาชาติที่ดีก็ทำเช่นนี้ด้วย

The Regent's School ซึ่งมี ดร.วีระชัย เตชะวิจิตร์ เป็นเจ้าของและประธานโรงเรียน ดูมีความตั้งใจในการสร้างโรงเรียนนานา ชาติอย่างมาก จ้างอาจารย์ใหญ่ที่เคยเป็นอาจารย์ใหญ่โรงเรียนมัธยมในอังกฤษ มาจาก Rodean School ซึ่งเป็นโรงเรียนชื่อดังหญิงล้วน

ขณะที่ Prem International school ที่เชียงใหม่ โครงการของ ม.ล.ตรีทศยุทธ เทวกุล แม้จะมีอุปสรรคมากพอสมควรแต่ก็สามารถสร้างโรงเรียนตามความฝันได้ ในฐานะที่เขาเคยเรียนโรงเรียนมัธยมที่มีชื่อเสียงในสหรัฐฯ นอกจากเขาจะมีคณะกรรมการผู้มีประสบการณ์ในการเรียนระดับมัธยมในต่างประเทศมาแล้ว โดยเฉพาะบัณฑูร ล่ำซำ และมีชัย วีระไวทยะ แล้วอาจารย์ใหญ่คนปัจจุบันที่มีประสบการณ์จากการสอนในโรงเรียนมัธยมชื่อดังมากที่สุดแห่งหนึ่งจากประเทศออสเตรเลีย

อีกส่วนหนึ่งปรับตัวอย่างมากโดยเข้าเป็นเครือข่ายของโรงเรียน ในระดับโลก

สิ่งที่สำคัญประการหนึ่งก็คือค่าเล่าเรียนโรงเรียนนานาชาติที่มีมาตรฐานข้างต้น ถือว่ามีราคาสูงพอสมควร ถือได้ว่ากลุ่มที่หนึ่งและ สอง อยู่ในระดับเดียวกับโรงเรียนมัธยมในกลุ่มโรงเรียนมัธยมรัฐบาลของออสเตรเลีย แคนาดา และนิวซีแลนด์

หมายเหตุ
ข้อเขียนข้างต้นเรียบเรียงมาจากหนังสือ "หาโรงเรียนให้ลูก" 2548 ของผมเอง ซึ่งจะวางจำหน่ายครั้งแรกในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ช่วงปลายเดือนนี้