ในสภาวะที่ธุรกิจโลกกำลังผันผวนและเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างขนานใหญ่ หลักสูตรบริหารธุรกิจยอดนิยมอย่าง MBA ก็ต้องปรับตัวและเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย ต่อไปนี้จะเป็นการสำรวจตรวจสอบสถานการณ์ของ MBA ในปัจจุบันว่ามีการปรับตัวสนองความต้องการที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างไร และ MBA ของสถาบันใดที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เพื่อช่วยให้ผู้บริหารสามารถเลือกหลักสูตร MBA ที่ดีที่สุด และเหมาะสมกับความต้องการมากที่สุด

MBA พันธุ์ใหม่ : เจาะลึกมากขึ้น หลากหลายมากขึ้น

มหาวิทยาลัยธุรกิจและโปรแกรม MBA ซึ่งมีอายุนานกว่าหนึ่งศตวรรษแล้ว กำลังเสนอหลักสูตรใหม่ๆ ที่คิดค้นขึ้น เพื่อสนองความต้องการที่เปลี่ยนแปลงไปในยุคนี้ โดยเฉพาะไม่ว่าจะเป็น MBA สำหรับผู้บริหาร global degree หลักสูตรที่เจาะลึกเฉพาะด้าน หรือเน้นเฉพาะเรื่อง และมีให้เลือกเรียน ทั้งแบบเต็มเวลาหรือไม่เต็มเวลา หรือจะเรียน ออนไลน์ผ่านอินเทอร์เน็ตหรือเรียนทางไกลก็ได้ และบางแห่งยังเสนอหลักสูตรที่ไม่ต้องใช้ภาษาอังกฤษด้วย

"Universitas 21 Global MBA" คือหลักสูตร MBA ที่รู้จักกันทั่วโลก โดยเกิดจากการรวมตัวกันเป็นเครือข่ายข้ามประเทศของมหาวิทยาลัย 16 แห่งในหลายประเทศได้แก่ University of Hong Kong, National University of Singapore, University of Virginia และมหาวิทยาลัยอื่นๆ ในแคนาดา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ อังกฤษและเยอรมนี

จุดเด่นของ Universitas 21 Global MBA คือการเรียนออนไลน์ผ่านอินเทอร์เน็ต ซึ่งข้อดีอีกอย่างก็คือนอกจากอินเทอร์เน็ต จะเป็นห้องเรียนแล้ว ยังเป็นช่องทางสื่อสารที่ง่ายและรวดเร็วที่สุด ระหว่างอาจารย์กับนักศึกษาและระหว่างนักศึกษากับนักศึกษา

Dr.Mukesh Aghi CEO ของ Universitas 21 Global MBA ให้ข้อมูลว่า เนื้อหาของทุกวิชาในหลักสูตรนี้ไม่อิงตำราเลย แต่จะศึกษาจากกรณีศึกษาซึ่งเป็นเรื่องจริงจากทั่วโลก และทำให้นักศึกษาได้นำทฤษฎีที่เรียนมาประยุกต์ใช้ในทางปฏิบัติได้ทันที กระบวนการเรียนรู้แบบนี้ได้เปลี่ยนจุดเน้นจากผู้สอนไปยังผู้เรียน

ส่วน Durham Business School ได้ริเริ่มหลักสูตร "MBA การเงิน" ขึ้นเมื่อไม่นานมานี้ โดยเรียนแบบเต็มเวลา 1 ปี Tony Antoniou ศาสตราจารย์ด้านการเงินและผู้อำนวยการหลักสูตรดังกล่าว ระบุว่า วันนี้ผู้บริหารจำเป็นต้องรู้และเข้าใจเรื่องการเงิน มากกว่าในอดีต และจำเป็นต้องมีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านด้วย

นักศึกษา 20 ใน 70 คนที่ลงเรียน Durham อยู่ในขณะนี้ เลือกเรียน MBA การเงิน (MBA Finance) ซึ่งประกอบด้วยหลักสูตรหลัก บวกวิชาการเงินเพิ่มอีก 2 ตัว และนักศึกษายังมีโอกาสเข้าร่วมในโครงการพัฒนาภาวะผู้นำอีกด้วย

ในขณะที่ Graduate School of Management ของ University Putra Malaysia เปิดหลักสูตร MBA แบบเชี่ยวชาญเฉพาะด้านถึง 5 สาขาวิชา ได้แก่ การเงิน การตลาด การบริหาร ทรัพยากรมนุษย์ ธุรกิจระหว่างประเทศ และการบริหารทั่วไปทุกสาขาล้วนได้ดีกรี MBA

สนองความต้องการภาคธุรกิจดาวดวงเด่น MBA ไม่รอช้าที่จะคิดค้นหลักสูตรใหม่ๆ เพื่อสนองความต้องการของภาคธุรกิจที่เพิ่งเริ่มโดดเด่นขึ้นมาในธุรกิจโลกอย่างเช่น e-business

ในเอเชีย Graduate School of International Manage-ment แห่ง International University of Japan (IUJ) ได้เพิ่มหลักสูตรปริญญาโทการบริหาร e-business (Master's degree in E-Business Management) ซึ่งใช้เวลาเรียน 1 ปี จากหลักสูตร MBA ที่มีอยู่เดิม โดย Chet Borucki คณบดี และศาสตราจารย์ด้านการบริหารจัดการและกลยุทธ์ให้เหตุผลว่า เทคโนโลยีคือความจริงของชีวิตธุรกิจทุกวันนี้ และมีแต่จะยิ่งพัฒนาขึ้นไปเรื่อยๆ

จุดเด่นของปริญญาโทการบริหาร e-business ของ IUJ คือ การให้ทักษะในการคิดไปข้างหน้าและปฏิบัติได้จริง ซึ่งจำเป็นสำหรับการคิดแก้ปัญหาแบบสร้าง สรรค์ โดยใช้เทคโนโลยีเป็นตัวช่วยในการผลักดันบริษัทให้เจริญก้าวหน้า หลักสูตรนี้ไม่ได้สอนแต่เรื่องอินเทอร์เน็ต แต่ยังสอนเรื่องการแก้ปัญหาที่พบประจำวันด้วยการใช้เทคโนโลยี เรื่องธุรกิจ e-business และการสื่อสารแบบพกพา กฎหมาย cyber ธุรกิจ B-to-B และธุรกิจข้ามพรมแดน e-government และการใช้เทคโนโลยีเพื่อสร้างความพึงพอใจสูงสุดให้แก่ลูกค้า รวมทั้งทักษะการให้คำปรึกษาด้วยการใช้ IT

แต่ Asian Institute of Manage-ment (AIM) ในกรุงมะนิลาเล็งเห็นความต้องการใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นในแวดวงการบริหาร จึงเสนอหลักสูตรเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน 3 หลักสูตรคือ ปริญญาโทผู้ประกอบการ (Master in Entrepreneurship) ปริญญาโทการบริหารจัดการ (Master in Manage-ment) และปริญญาโทการบริหารการพัฒนา (Master in Development Management)

หลักสูตรปริญญาโทผู้ประกอบการเป็นหลักสูตรสำหรับผู้ที่เป็นเจ้าของธุรกิจมาแล้วอย่างน้อย 1 ปี โดยจะสอนวิธีเรียนรู้ด้วยตนเอง ซึ่งหมายถึงสอนเกี่ยวกับกระบวน การคิด ไม่ใช่คำตอบสำเร็จรูป ซึ่งจะทำให้นักศึกษาสามารถปรับสิ่งที่เรียนมาทั้งหมด ให้กลายเป็นกลยุทธ์ที่ปฏิบัติได้จริง และนำไปใช้กับธุรกิจของเขาได้

ส่วนปริญญาโทการบริหารจัดการเป็นหลักสูตรสำหรับนักศึกษาที่มีประสบ การณ์การบริหารอย่างน้อย 3 ปี ในขณะที่ปริญญาโทการบริหาร การพัฒนาสำหรับผู้บริหารขององค์กรเอกชน สหกรณ์ หรือองค์กรที่ไม่หวังกำไร

การควบคุมคุณภาพ สถาบันที่ให้การรับรองวิทยฐานะของ MBA ขณะนี้มี 3 แห่งคือ AACSB ของสหรัฐฯ, EFMD ของยุโรปและ Association of MBAs (AMBA) ในลอนดอน

Eric Cornuel ผู้อำนวยการใหญ่ EFMD เจ้าของโปรแกรม รับรองวิทยฐานะ MBA ที่เรียกว่า EQUIS ซึ่งได้รับความเชื่อถืออย่างสูงจากภาคธุรกิจ และเป็นที่ปรารถนาของมหาวิทยาลัยเจ้าของหลักสูตร MBA ทุกแห่ง เปิดเผยว่า บรรทัดฐานที่สำคัญที่สุด 2 ประการ ที่จะทำให้หลักสูตร MBA นั้นๆ ได้รับการรับรองวิทยฐานะและสามารถรักษาวิทยฐานะไว้ได้คือ สายสัมพันธ์กับบริษัท และความร่วมมือกับต่างประเทศ

โดยสายสัมพันธ์กับบริษัทหมายถึงมหาวิทยาลัยต้องมีอาจารย์รับเชิญจากบริษัท รวมทั้งได้รับการสนับสนุนจากบริษัท ทั้งในด้านการเงิน ทุนการศึกษา การรับนักศึกษาเข้าฝึกงาน และ สายสัมพันธ์อื่นๆ

ส่วนความร่วมมือกับต่างประเทศหมายถึงมหาวิทยาลัยต้องมีการร่วมมือกับมหาวิทยาลัยอื่นในประเทศอื่น มีคณาจารย์จากต่างประเทศ มีโครงการแลกเปลี่ยนนักศึกษาและโครงการวิจัยระหว่างประเทศ รวมทั้งมีความสามารถในการรับนักศึกษาจากนานาชาติ

มีมหาวิทยาลัยธุรกิจน้อยแห่งในโลกที่จะได้รับการรับรองวิทยฐานะจากสถาบันทั้งสามพร้อมกัน ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ University of Strathclyde Graduate School of Business ส่วน Nanyang Business School ในสิงคโปร์เพิ่งได้รับการรับรอง EQUIS ของ EFMD ในขณะที่ Queensland University of Technology's Brisbane Graduate School of Business (BGSB) ในออสเตรเลีย เป็นมหาวิทยาลัยแรกที่ได้รับการรับรองวิทยฐานะโดย AMBA

แปลและเรียบเรียงจาก NewsWeek October 18, 2004
โดย เสาวนีย์ พิสิฐานุสรณ์