เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2544 สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินมาพระราชทานรางวัลและเสด็จทอดพระเนตรนิทรรศการ "จิตรกรรมบัวหลวง ต้นแบบภาพปัก" เพื่อมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ที่ทางมูลนิธิธนาคารกรุงเทพจัดขึ้น เพื่อเป็นการสร้างสรรค์และสรรหาต้นแบบลายปักจิตรกรรมไทยประเภทต่างๆ ในโครงการปักผ้าไหมของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ

ในวันนั้นมีผู้มีจิตศรัทธา 7 ท่านรวมทั้งชาตรี โสภณพนิช ได้ทูลเกล้าฯ ถวายเงินจำนวน 7 ล้านบาท เพื่อทรงใช้สอยตามพระราชอัธยาศัยก่อนเสด็จพระราช ดำเนินกลับ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเงินดังกล่าวแก่ชาตรี เพื่อเป็นทุนประเดิมในการสร้างหอศิลป์ สำหรับใช้เป็นสถานที่จัดแสดงนิทรรศการผลงานจิตรกรรมดีเด่นของศิลปินไทย

ในที่สุดเพื่อสนองพระราชดำริ ชาตรี โสภณพนิช จึงได้ปรับปรุงพื้นที่ของธนาคารกรุงเทพ สาขาสะพานผ่านฟ้า เป็นหอศิลป์ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์

หอศิลป์แห่งนี้ตั้งอยู่บนถนนราชดำเนินกลาง มีความสะดวกในการคมนาคม เป็นเส้นทางเสด็จพระราชดำเนิน และอยู่ใกล้เคียงกับสถานที่น่าสนใจหลายแห่งในบริเวณเกาะรัตนโกสินทร์ มีพื้นที่ใช้สอยทั้งสิ้นประมาณ 3,700 ตารางเมตร จัดแบ่งพื้นที่เป็น 5 ชั้น เพื่อใช้จัดนิทรรศการทั้งแบบถาวร และหมุนเวียน รวมทั้งการจัดกิจกรรมต่างๆ เพื่อเสริมความรู้ด้านศิลปะ