ในยามที่เศรษฐกิจทั่วทั้งภูมิภาคเอเชีย ประสบภาวะวิกฤติเศรษฐกิจ จนเป็นเหตุให้สถาบันการเงินจำนวนมาก ในภูมิภาคนี้ประสบชะตากรรมล้มหายตายจากไปเป็นจำนวนมากนั้น แต่ก็มีสถาบันการเงินที่มีความเข้มแข็งพอและสามารถปรับตัวรับสถานการณ์นี้ได้ โดยปรับเปลี่ยนวิกฤติเป็นโอกาส ฉวยจังหวะนี้ทำตนเป็นนักลงทุนซื้อกิจการสถาบันการเงินที่มีปัญหา เพื่อใช้เป็นฐานขยายตัวในระดับภูมิภาคอย่างแท้จริง

ธนาคารดีบีเอส ซึ่งเป็นธนาคารที่ใหญ่ที่สุดในสิงคโปร์เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนในกรณีนี้ ดีบีเอสได้เข้าไปซื้อกิจการธนาคารในหลายประเทศ ในลักษณะเป็นผู้ถือหุ้นส่วนมาก ในไทย ฮ่องกง ฟิลิปปินส์ และมีความเป็นไปได้ในอินโดนีเซียด้วย แม้ว่าการซื้อกิจการในยามนี้ไม่ค่อยราบรื่นนัก ถึงราคาที่ซื้อได้จะถูก แต่ความเสียหายที่ตามติดมากับสถาบันเหล่านี้ก็สร้างความสูญเสียให้ดีบีเอสอยู่ไม่น้อย โดยเฉพาะกรณีของการซื้อธนาคารไทยทนุนั้น มีรายงานว่าไทยทนุมีสินทรัพย์ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้สูงถึง 1.6 พันล้านเหรียญ และหลังจากที่ดีบีเอสเข้าไปถือหุ้นแล้ว ได้มีการตัดหนี้สูญ (write off) ออกไปถึง 150 ล้านเหรียญ และยังตั้งวงเงินรับความสูญเสียขั้นต่ำสุดไว้อีกจำนวน 79 ล้านเหรียญเพราะสินทรัพย์ที่เสื่อมคุณภาพลงเรื่อยๆ ของไทยทนุ

ด้านผลการดำเนินล่าสุดของดีบี เอสเมื่อสิ้นปี 1998 มีกำไรสุทธิลดลงถึง 49% เมื่อเทียบกับสิ้นปี 1997 คือมีกำไรสุทธิ 222.7 ล้านเหรียญเทียบกับปี 1997 ที่มีกำไรสุทธิ 436.4 ล้านเหรียญ ดีบีเอสรายงานว่าสาเหตุหลักที่ทำให้ผลกำไรลดลงมากนั้น เพราะมีการนำเงินไปตั้งสำรองหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ในธนาคารลูกที่ดีบีเอสเข้าไปซื้อกิจการ ในมาเลเซีย อินโดนีเซีย ไทย เกาหลี และฟิลิปปินส์ วงเงินที่มีการตั้งสำรองเมื่อสิ้นปี 1998 เท่ากับ 996.4 ล้านเหรียญ หรือเพิ่มขึ้น 101.1% เมื่อเทียบกับงวดสิ้นปี 1997 ที่มีการตั้งสำรอง 495.5 ล้านเหรียญ

ดีบีเอสมีกำไรสุทธิลดลงไม่มากเท่าที่รายงาน คือลดลงแค่ 27.6% หากไม่นับผลการดำเนินงานของธนาคาร ไทยทนุและธนาคาร POSBank ในสิงคโปร์ นั่นหมายความว่าผลการดำเนินงานของธนาคารทั้งสองแห่งน ี้เป็นตัวฉุดผลการดำเนินงานของดีบีเอสอย่างมาก

ตัวเลขที่น่าสนใจอีกตัวหนึ่งที่มีการรายงานเมื่อสิ้นปี 1998 คือสินเชื่อที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ (NPLs) ของ ดีบีเอสซึ่งมีจำนวน 7,086 ล้านเหรียญเมื่อรวม NPLs ของไทยทนุ และเท่ากับ 4,211.7 ล้านเหรียญหากไม่รวม NPLs ของไทยทนุ ซึ่งปรากฏว่าในปี 1998 นี้ NPLs ของดีบีเอสเพิ่มขึ้นถึง 278.8% เมื่อเทียบกับ NPLs ปี 1997 ที่มีอยู่ 1,112 ล้านเหรียญ

สินเชื่อที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ของดีบีเอสในปี 1998 คิดเป็น 8.2% ของสินเชื่อทั้งหมดเมื่อนับรวมไทยทนุ และคิดเป็น 5.2% ของสินเชื่อทั้งหมดเมื่อไม่นับไทยทนุ หรือเพิ่มขึ้น 3.3% เมื่อเทียบกับอัตราส่วน NPL1.9% ในปี 1997

จะเห็นได้ว่า การพลิกวิกฤติเป็นโอกาสในกรณีไทยทนุไม่ใช่เรื่องง่าย และยังไม่รู้ว่าโอกาสนี้จะให้ผลลัพธ์อย่างไร

นโยบายการซื้อกิจการสถาบันการเงินในภูมิภาคน ี้เป็นทิศทางสำคัญของดีบีเอส ในช่วงจังหวะที่เกิดวิกฤติเศรษฐกิจเอเชีย มันเป็นไปในทิศทางเดียวกับที่รองนายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ Lee Hsien Loong กล่าวไว้เมื่อเดือนมิถุนายน 1998 ว่า "ความใหญ่เป็นประเด็นสำคัญของกิจการสถาบันการเงินนานาชาติ" คำพูดที่กระตุ้นให้มีการมองโอกาสในการซื้อหรือควบกิจการในต่างประเทศ ซึ่ง John Olds ประธานคณะเจ้าหน้าที่บริหารคนใหม่ที่เพิ่งเข้ามาร่วมงานกับดีบีเอสเมื่อเดือนสิงหาคม 1998 มีภาระต้องผลักดันนโยบายนี้ให้เกิดดอกออกผลเร็วที่สุด

โอลด์ส เป็นวาณิชธนากรที่ได้รับความนับถือคนหนึ่งในวงการ เขามีประสบการณ์ยาวนานถึง 25 ปีกับเจ.พี.มอร์แกน-สถาบันการเงินยักษ์ใหญ่รายหนึ่งของสหรัฐฯ ตอนที่เขาเข้ามาดำรงตำแหน่งในดีบีเอสนั้น ผู้คนต่างพากันประหลาดใจ เพราะเขาเป็นผู้บริหารสูงสุดชาวต่างชาติคนแรกก็ว่าได้ ในกิจการที่ใหญ่ที่สุดและเป็นกิจการของรัฐในสิงคโปร์ มีการอธิบายว่านี่เป็นสัญญาณบ่งชี้ว่ารัฐบาลสิงคโปร์ซึ่งมีนโยบายที่จะลดสัดส่วนการถือหุ้นในดีบี เอสลงให้เหลือ 42% จริงจังกับการปรับ ปรุงแก้ไขภาพพจน์อุตสาหกรรมธนาคาร ของประเทศ

โอลด์สมีภารกิจที่จะต้องสร้างให้ดีบีเอสเป็นธนาคารภูมิภาคให้สำเร็จ ซึ่งแนวทางนี้เท่านั้นที่รัฐบาลสิงคโปร์มองว่าจะสามารถทำให้ดีบีเอสอยู่รอดและมีความมั่นคงได้ แม้ว่าการไล่ซื้อกิจการธนาคารในประเทศต่างๆ ที่ดำเนินอยู่ในปัจจุบัน ถือเป็นการปักธงชัยลงบนผืนดินของภูมิภาคนี้ จะดำเนินไปอย่างไม่ราบรื่นเท่าใดนัก แต่กระบวนการนี้ยังสามารถดำเนินไปได้ และมันยังเพียงแค่บทเริ่มต้นเท่านั้นในความเห็นของโอลด์สผู้ซึ่งไม่ใคร่ชอบพบหน้านักข่าวสักเท่าใด และยอมเปิดตัวกับนักลงทุนหลังจากเข้ามาทำงานแล้ว 6 เดือน ต้องถือว่าเขาเป็นคนที่โลว์โปรไฟล์คนหนึ่งทีเดียวในหมู่นักการธนาคารอาเชียน

นอกจากการเข้าซื้อกิจการแบงก์ไทยทนุแล้ว ดีบีเอสซื้อกิจการ retail bank ชื่อ Kwong On จำนวน 79.2% ในฮ่องกง ส่วนการซื้อกิจการสถาบันการเงินในมาเลเซียนั้น ยังไม่ใช่จังหวะเหมาะสักเท่าไหร่ในเวลานี้ อย่างน้อยก็จนกว่าทางการมาเลเซียจะยอมให้นักลงทุนต่างชาติครอบครองหุ้นส่วนข้างมากได้ ส่วนในอินโดนีเซียนั้น อาจจะเร็วเกินไปที่จะคิดเข้าไปซื้อในตอนนี้ (ราคาอาจจะยังแพงอยู่? หรือรอให้เหตุการณ์ทางการเมืองมีความสงบเรียบร้อยมากกว่านี้ และนโยบายของรับบาลชุดใหม่?) แต่โอลด์สยังมีแนวคิดนี้อยู่ในอินโดนีเซีย

การขยายกิจการลงรากฐานในภูมิภาคเป็นภารกิจสำคัญของโอลด์สก็จริง แต่เขาต้องมองด้วยว่าเมื่อเข้าไปได้ในแต่ละประเทศแล้ว เขาจะแข่งขันกับสถาบันอื่นๆ อย่างไร ทั้งนี้ดีบีเอสมีจุดแข็งอย่างมากในประเทศตัวเอง คือ การเป็นวาณิชธนกิจรายใหญ่สุดในตลาดการทำ IPO หรือการขายหุ้นให้ประชาชนเป็นครั้งแรก ซึ่งเป็นเรื่องแน่อยู่แล้ว เพราะรัฐบาลสิงคโปร์เป็นผู้ถือหุ้นรายใหญ่ของธนาคาร และเมื่อบริษัทรายใหญ่ต้องการเข้าระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์สิงคโปร์ รัฐบาลต้องให้การช่วยเหลือสนับสนุน แต่ความสัมพันธ์ในลักษณะนี้ไม่ได้มีในประเทศไทย กระนั้นก็ดี ธนาคารพาณิชย์รายอื่นๆ ต่างมองว่าดีบีเอสเป็นคู่แข่งที่น่ากลัวเพราะมีความแข็งแกร่งมั่นคงและมีการบริหารการจัดการที่ดี

ไม่ใช่แต่เพียงขยายกิจการไปในภูมิภาค การซื้อกิจการในประเทศ ดีบีเอส ทำให้ ไม่แน่ว่าเป็นนโยบายรัฐบาลหรืออย่างไร ดีบีเอสซื้อกิจการธนาคารออมสินในสิงคโปร์ชื่อ POSBank เมื่อปีที่แล้ว การซื้อครั้งนี้ทำให้ดีบีเอสมีส่วนแบ่งตลาดลูกค้ารายย่อย (retail market) ถึง 40% ถือเป็นเจ้าตลาดไปแล้วในสัดส่วนขนาดนี้ และยังครองตู้เอทีเอ็มมากกว่าครึ่งหนึ่งของทั้งหมดด้วย

แน่นอนว่าการรุกไปในตลาดลูกค้ารายย่อย เป็นทิศทางของดีบีเอส ซึ่งการขยายตัวภายในประเทศในช่วงที่ผ่าน มานั้นเริ่มให้ผลตอบแทนหรือ return ที่ต่ำเกินไปแล้ว โดยเฉพาะการปล่อยสินเชื่ออสังหาริมทรัพย์ ดังนั้น ดีบีเอสจึงต้องเล็งไปยังฐานลูกค้านอกประเทศ หรือฐานลูกค้าทั่วภูมิภาค

แต่นโยบายนี้จะใช้ได้ในทั่วภูมิภาคจริงหรือไม่ ต้องรอดู เพราะตลาดนี้ในไทยมีผู้จับจองหลายราย ที่สำคัญไทยทนุแต่เดิมมีส่วนแบ่งค่อนข้างน้อย เพราะเป็นธนาคารขนาดเล็ก และตอนนี้ยังเคลื่อนตัวช้ากว่าธนาคารขนาดเดียว กันอีกรายหนึ่ง แม้จะเร็วกว่าอีก 2 รายที่เพิ่งถูกซื้อกิจการโดยนักลงทุนต่างชาติ

ดีบีเอสและสถาบันการเงินในเครือถือเป็นกลุ่มธนาคารที่ใหญ่ที่สุดในสิงคโปร์ ด้วยมูลค่าเงินกองทุน 10.5 พันล้านเหรียญ และมูลค่าสินทรัพย์รวม 111.4 พันล้านเหรียญ ณ 30 มิถุนายน 1999 นอกจากนี้ธนาคารยังเป็นบริษัทจดทะเบียนที่มีมูลค่าตามราคาตลาดที่มากที่สุดในตลาดหลักทรัพย์สิงคโปร์

ผู้ถือหุ้นรายใหญ่ของธนาคารได้แก่ MND Holdings (Private) Limited (20.9%) และ Temasek Holdings (Pte) Ltd (19.0%) ซึ่ง 2 หน่วยงานนี้ควบคุมดูแลโดยกระทรวงการคลังสิงคโปร์

เมื่อเริ่มก่อตั้งในปี 1968 นั้นดีบี เอสมีลักษณะเป็นสถาบันเงินทุนเพื่อการพัฒนา แต่แล้วขยายกิจการออกไปเรื่อยๆ จนกลายเป็นธนาคารพาณิชย์เต็มรูปในทศวรรษ 1980 นี่เอง มีการให้ บริการทุกอย่างแบบธนาคารพาณิชย์ ดีบีเอสมีสาขา 168 แห่งในสิงคโปร์ มีบริษัทลูกหลายแห่งในประเทศไทย ฟิลิปปินส์ และอินโดนีเซีย นอกจากนี้มีธนาคารสาขาและสำนักงานในสหรัฐอเม-ริกา สหราชอาณาจักร ญี่ปุ่น ฮ่องกง อินเดีย อินโดนีเซีย มาเลเซีย พม่า สาธารณรัฐประชาชนจีน ไต้หวัน เกาหลี และประเทศไทย รวมทั้งยังมีธนาคารตัวแทน (Correspondent Bank) อีก 900 แห่งทั่วโลก

ดีบีเอสได้รับการจัดอันดับ 1 ใน 100 อันดับของธนาคารชั้นนำของโลก ซึ่งสะท้อนให้เห็นสถานะทางการเงินชั้นเยี่ยม คุณภาพสินทรัพย์ที่ดี และการมีพันธมิตรทางธุรกิจที่เป็นสถาบันการเงินในภูมิภาค ปัจจุบันดีบีเอสเป็นผู้นำในตลาด IPO และการทำรายการด้านหลักทรัพย์ในตลาด Public Offering และในตลาดทุนสิงคโปร์ นอกจากนี้ธนาคารยังมีชื่อเสียงชั้นนำในการรับฝากหลักทรัพย์หรือ Custodian ให้กับนักลงทุนสถาบัน และเป็น Global Custodian ด้วย ซึ่งธนาคารได้ขยาย คัสโตเดียนแฟรนไชส์ไปทั่วทั้งภูมิภาคอีกด้วย

บทบาทที่สำคัญอีกด้านหนึ่งคือการเป็น key player ในตลาดเงินสิงคโปร์ เป็น Market Maker ในตลาดแลกเปลี่ยนเงินดอลลาร์สิงคโปร์และดอลลาร์สหรัฐ และธนาคารยังเป็นผู้นำในธุรกิจ Corporate Lending หรือการปล่อยสินเชื่อให้วิสาหกิจต่างๆ และการปล่อยสินเชื่อในลักษณะ Project Finance

(เรียบเรียงจาก Asiaweek,April 2, 1999, www.dbs.com.sg)